انگورکاران آذربایجان غربی در انتظارسیاست های حمایتی دولت

طاهره نوید آرین
گروه تحلیل : کاهش ۴۰ درصدی قیمت انگور تولیدی در آذربایجان غربی موجب عمیق تر شدن مشکلات انگورکاران این استان شده و هر روز جای خالی اعمال سیاست ها و بسته های حمایتی دولت از تولید و صادرات این محصول در استان بیشتر احساس می شود.
بر اساس اعلام کارشناسان جهاد کشاورزی، آذربایجان غربی از نظر سطح زیر کشت و میزان تولید انگور با تولید سالانه ۲۳۰ تا ۲۸۰ هزار تن انواع انگور در ردیف استانهای اول تا ششم کشور قرار دارد که این جایگاه با توجه به میزان سرمازدگی و برخی خسارتهای وارده به بخش کشاروزی استان متغیر است.
محصول انگور تولید شده در آذربایجان غربی هم اکنون پاسخگوی نیازهای داخل استان بوده و مازاد آن نیز به سایر استانها و حتی کشورهای همسایه صادر می شود. کیفیت محصول انگور تولیدی این استان به خصوص در باغهای ارومیه ارتقا یافته و به همین علت بسیاری از مشتریان این محصول از ابتدای خرداد ماه محصولات را بر سر باغ ها پیشاپیش از باغداران خریداری می کنند.
انگور خوب دارای خصوصیاتی از جمله بی دانه بودن، درشت و یک دست بودن خوشه، شفافیت و از نظر سلامت بدون آفات بودن است تا بتواند استانداردهای لازم را از نظر بازارهای جهانی کسب کند و این انگور را می توان در باغهای آذربایجان غربی به وفور یافت.
حدود ۵۰ رقم از گونه های مختلف انگور کشور در آذربایجان غربی کشت می شود که برخی از آنها شامل انگورهای خلیلی سفید و قرمز، سفید شخ شخ و رجین، تبرزه سفید و قرمز، دسترچین و گزندایی، سایانی، قزل اوزوم ارومیه، جیغ جیغا و سیاه معمولی و حسینی است.
هم اکنون ۴۵ کارخانه در زمینه صنایع تبدیلی محصول انگور در استان آذربایجان غربی فعالیت دارد که نقش مهمی در زمینه اقتصاد کشاورزی استان ایفا می کند. بسیاری از کارشناسان حوزه کشاورزی بر این باور هستند که در شرایط بحرانی و کمبود منابع آبی، محصول انگور به علت نیاز آبی کم در استان می تواند به عنوان یکی از محصولات جایگزین در استان و در حوضه آبریز دریاچه ارومیه ترویج و کشت شود.
بر اساس اعلام کارشناسان این حوزه در آذربایجان غربی، با توجه به بالا بودن هزینه تولید محصولات باغی، پایین بودن نرخ محصول در بازار، بالا بودن نرخ بهره های بانکی و کم بودن سرمایه در گردش، تولید انگور برای کشاورزان استان دارای صرفه اقتصادی نیست و معیشت آنها را با مشکل جدی مواجه می کند.
این امر موجب کاهش رغبت این قشر از جامعه در زمینه تولید نیز شده و آسیبهای ناشی از این بی رغبتی در سالهای بعد در قالب جایگزینی کشت این محصول با محصولات آب بر جلوه گر می شود.
با توجه به آغاز برداشت فله ای انگور از باغهای استان از هفته های گذشته و افت ۴۰ درصدی قیمت انگور در خرید از کشاورزان استان در سالجاری، باغداران استان آذربایجان غربی از نحوه قیمت گذاری این محصول ناراضی هستند. امسال کشاورزان آذربایجان غربی با رغبت خاصی محصولات انگور خود را روانه بازار مصرف کردند به امید این که مانند سال گذشته بتوانند نتایج مثبتی از دسترنج یک ساله خود داشته باشند اما کارخانه های استان با ۴۰ درصد کاهش قیمت در خرید انگور صنعتی از کشاورزان، همه امیدهای آنها را به یاس تبدیل کردند. کشاورزان استان با توجه به هزینه هایی که برای باردهی تاکهای انگور صرف کرده اند، هم اکنون بسیار کمتر از هزینه تمام شده، هر یک کیلو انگور خود را به فروش می رسانند که هیچ صرفه اقتصادی برای آنها ندارد.
مدیر عامل تعاونی باغداران آذربایجان غربی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: قیمت هر کیلو انگور با کیفیت متوسط برای تازه خوری از ۱۵ هزار تا ۲۵ هزار ریال و هر کیلو انگور برای تهیه کنستانتره ۶ هزار ریال است که انگورهای عرضه شده برای تازه خوری بسیار ارزانتر از قیمت تمام شده، از باغداران خریداری می شود. امیر مرادی بیان کرد: بر اساس اطلاعات موجود، بهای قابل پرداخت انگور تحویلی به کارخانه ها نیز بعد از ۲ تا ۶ ماه پرداخت می شود که باز موجب نارضایتی باغداران می شود.
وی ادامه داد: اغلب مسایل کشاورزی در استان ما مربوط به تولید و صادرات است و اگر مسایل مربوط به این دو حوزه رفع شود، مشکلات نیز رفع می شود. مرادی اضافه کرد: سال گذشته میزان انگور تولیدی متوسط بود و صادرات نیز مطلوب بود و به همین علت کارخانه ها نیز اقدام به خرید با قیمت متناسب کردند. وی ادامه داد: امسال نیز انتظار می رفت مانند پارسال خرید خوبی در زمینه انگور توسط کارخانه ها و نیز بازار انجام شود ولی در فصل برداشت کارخانه ها با تبانی بین خود ناگهان قیمتی ۴۰ درصد پایین تر از قیمت سال گذشته را ارائه کردند و باغداران نیز به علت عقد قرارداد، مجبور به تحویل محصول خود شدند.
مرادی گفت: این قیمت گذاری موجب کاهش شدید قیمت انگور در بازارهای تازه خوری شده و باعث متضرر شدن مضاعف باغداران شد.
وی بیان کرد: تنظیم بازار محصولات و نیز حمایت دولت از صادرات تنها راهگشای مشکلات کشاورزان و باغداران این استان است.
مرادی بیان کرد: سال گذشته صادرات باغداران استان به کشور روسیه مطلوب بود و امسال انتظار می رفت با حضور کارشناسان کشورهای همسایه در استان از جمله عراق و روسیه این صادرات دو چندان شود ولی فعلا خبری نیست. وی اضافه کرد: امسال باید به محصولات سیب و انگور استان یارانه ای تعلق می گرفت ولی این مورد نیز به فراموشی سپرده شد.
مدیر عامل تعاونی باغداران آذربایجان غربی اظهار کرد: موضوع دیگر در کاهش قیمت خرید انگور این است که کارخانه های استان نیز راضی به توانمند شدن باغداران و تعاونی های مربوط به این بخش نیستند چرا که متضرر می شوند. وی گفت: برگزاری جشنواره انگور در ارومیه زخمی بر دل ریش کشاورزان بود و هیچ کمکی به بهبود التیام زخم آنها نکرد چرا که در این شهر، انگورکاران منفعتی بابت اینکار نمی برند که برای آن جشن هم گرفته شود.
مدیر عامل تعاونی باغداران آذربایجان غربی بیان کرد: استان آذربایجان غربی شاهرگ تولید محصول سیب و انگور است و نبض صنایع تبدیلی کشور در این استان می تپد اما با وضعیت راکد کارخانه های استان و نیز کیفیت پایین تولید، نیازمند خروج و صادرات محصولات تولیدی از استان هستیم.
وی اظهار کرد: برای صادرات محصول از استان و حمل به کارخانه های سایر استانها باید دولت با ارائه یارانه حمل و نقل زمینه خروج محصولات از استان را فراهم کند تا فروش محصولات به کارخانه های خارج از استان برای کشاورزان صرفه اقتصادی داشته باشد.
شهردار ارومیه نیز در این باره گفت: برای حمایت از صادرات انگور و جلوگیری از قیمت گذاری پایین انگور از سوی کارخانه های فرآوری این محصول، شرکت هلدینگ فروش و صادرات انگور راه اندازی می شود.
محمد حضرت پور با اشاره به اینکه آذربایجان غربی با تولید ۲۸۶ هزار تن انگور در سال، ظرفیت بزرگی در این حوزه ایجاد کرده است، افزود: متاسفانه انگور ۷۰ هزار ریالی در بازار فقط به قیمت هفت هزار ریال از کشاورز خریداری می شود و اگر بازار مصرف داخلی و خارجی هدف قرار داده شود، نیاز است تا دستگاه دیپلماسی کشور نیز کارگروه اقتصادی ایجاد کند و ظرفیت های داخلی را مورد بهره برداری بیشتر قرار دهد.شهردار ارومیه افزود: ۳۰ درصد کشاورزان ارومیه از فروش محصولات انگور و باغداری امرار معاش می کنند. وی بیان کرد: به رغم تولید محصولات با کیفیت به دلیل ضعف در ساختار صادراتی، وزارت امور خارجه باید با ایجاد معاونت اقتصادی به دنبال بازارهای جدید برای محصولات کشاورزی باشد.
شهردار ارومیه همچنین در رابطه با اقدامات قابل انجام در توسعه صنایع تکمیلی و بسته بندی اظهار کرد: برای توسعه این بخش سعی شده تا از ظرفیت های تبلیغ و رسانه ای استفاده و معرفی مناسبی از ارزش محصول انگور ارائه شود. حضرت پور اضافه کرد: افزایش آگاهی سرمایه گذاران و نیز بخش های توانمند در حوزه صنایع کشاورزی و تبدیلی رونق صنایع کشاورزی و باغداری و محصولات تولیدی بیشتر را در پی دارد.
وی در مورد کاهش فروش محصول باغ های انگور نیز گفت: متاسفانه در زمینه فروش و صادرات محصول انگور متولی مشخصی وجود ندارد. حضرت پور اظهار کرد: البته یک کارخانه ای که متعلق به سازمان مستضعفان است و باید مدافع مستضعفان باشد، موجب شده تا نرخ پایین خرید انگور از باغدار ضرر زیادی را به آنها وارد کند. شهردار ارومیه اضافه کرد: با پیشنهاد قیمت ۶ هزار ریال برای تبدیل انگور به کنستانتره توسط این کارخانه، حتی هزینه خرید چیدن انگور از باغ_ها نیز تأمین نمی شود.
شهردار ارومیه در مورد خرید سازمان میادین میوه و تره بار از باغداران نیز گفت: سازمان میادین میوه و تره بار هر کیلوگرم انگور را ۱۵ هزار ریال در حداقل قیمت از باغدار می خرد و با کمبودهایی مانند نداشتن کامیون یخچالدار، امکان عرضه و انتقال انگور به شکل تازه خوری به جنوب کشور نیز وجود ندارد. حضرت پور در مورد صادرات انگور ارومیه نیز گفت: هر سال صادرات افزایش داده می شود ولی برای این کار نیازمند شرکت بزرگ در جهت توسعه و استقرار واحدهای بسته بندی انگور هستیم. وی در مورد خلا مراکز فروش مستقیم محصولات باغی چون انگور و سیب در سطح شهرستان ارومیه گفت: در این رابطه کوتاهی شده و مراکز فروش اختصاصی محصولات باغی چون انگور و سیب ایجاد نشده است.
حضرت پور اضافه کرد: اگر کشت انگور جایگزین محصولات هسته ای دیگر شود، آب مصرفی بخش کشاورزی در استان حداقل ۵۰۰ میلیون متر مکعب کاهش خواهد یافت که این این امر موجب کاهش تعداد چاه های غیرمجاز در استان شده و به فرایند احیای دریاچه ارومیه کمک خواهد کرد.
آذربایجان غربی استانی متکی بر اقتصاد کشاورزی است که دارای یک میلیون هکتار اراضی قابل کشت و ۷۰۰ هزار هکتار اراضی زیر کشت است. ۱۲۰ هزار هکتار از کل اراضی زیر کشت استان به محصولات باغی و بقیه به محصولات زراعی و جالیزی اختصاص دارد. سیب، چغندر قند، گندم، انگور و انواع میوه های هسته دار جزو محصولات عمده تولیدی در این منطقه است.
کشاورزان این استان سالانه بین پنج تا ۶ میلیون تن انواع محصولات زراعی، باغی و دامی را تولید و روانه بازار مصرف می کنند. از این میزان محصول ۲۸۶ هزار تن آن انگور بوده و در ردیف محصولاتی با مصرف کم آب جای گرفته است.