ازدواجِ پیش‌رس مسیر قانونی کودک همسری
گروه اجتماعی: چند روز پیش مرکز آمار ایران گزارشی منتشر کرد که ازدواج دختران ۱۰ تا ۱۴ ساله در سه ماهه نخست سال‌جاری، ۷۳۲۳ مورد بود و با رشد ۲۳ درصدی به ۹۰۵۸ مورد در تابستان ۹۹ رسیده است.
طبق این آمار مجموعا در بهار و تابستان سال گذشته ۱۶۰۱۷ مورد ازدواج دختران ۱۰ تا ۱۴ ساله به ثبت رسیده بود، اما همین آمار برای سال جاری به ۱۶۳۸۱ مورد رسیده است؛ یعنی آمار ازدواج دختران ۱۰ تا ۱۴ ساله در شش ماهه اول سال ۹۹ نسبت به سال گذشته ۲ درصد رشد داشته است.
اما روز گذشته رئیس سازمان اجتماعی کشور اعلام کرد که با »ازدواجِ پیش‌رس« مواجه هستیم نه کودک همسری!.
همان‌طور که تقی رستم‌وندی، در مورد »ازدواج پیش‌رس« توضیح داده »ما چیزی به عنوان کودک همسری به معنایی که در ادبیات جهانی وجود دارد، در کشورمان نداریم یعنی در مسیر قانونی این کار انجام می‌شود به عنوان مثال اگر دختر ۱۳ ساله یا کمتر از ۱۳ سال بود که قاضی حکم برای ازدواج نمی‌داد.«
او معتقد است: »به جهت رعایت اقتضائات فرهنگی، اقلیمی و جغرافیایی در نقاط مختلف کشور ما در روستا‌ها دخترانی داریم که در همین سنین ۱۳ سال هستند و آمادگی جسمانی برای ازدواج دارند، این افراد برای ازدواج به دادگاه مراجعه می‌کنند و قاضی بعد از اثبات و وجود مستندات و شواهد حکم می‌دهد که این دختر ۱۳ ساله آمادگی ازدواج دارد، لذا به آن کودک همسری نمی‌گویند، چراکه کودک نمی‌تواند ازدواج کند.«
این صحبت‌های قابل تأمل و بدون توضیح منطقی معاون وزیر جنبه‌های دیگری نیز داشت و آن آماری بود که وی از کودک همسری ارائه نمود.
بنا بر اظهارات او »عمده ازدواج‌های کمتر از سن ۱۵ سال در سن ۱۳ سالگی و ۱۴ سالگی است، یعنی از ۲۵ هزار ازدواجی که در ۹ ماهه ابتدای سال در سن کمتر از ۱۵ سال صورت می‌گیرد، ۱۴ هزار و ۶۲۹ ازدواج در سن ۱۴ سالگی بوده و ۹ هزار و ۵۳۶ ازدواج نیز در سن ۱۳ سالگی انجام شده است.
همچنین ۸۱۲ ازدواج در سن ۱۲ سال و ۲۴۸ ازدواج هم در سن ۱۱ سالگی انجام شده است، حدود شاید یک یا دو ازدواج هم زیر ۱۰ سال در کل کشور داشته‌ایم.«
با توجه به این توضیحات، مهمترین موضوعی که باعث شیوع کودک همسری در کشور می‌شود، عدم توازن اقتصادی یا مشکلات اقتصادی و فقر خانواده‌ها است.
هر زمان مشکلات اقتصادی روبه فزونی نهاد، آمار اجبار کودکان به ازدواج نیز افزایش چشمگیری پیدا کرد و در طرف مقابل هر زمان رشد اقتصادی در ایران وجود داشته، به‌رغم نبود آموزش، فرهنگ عشایری و قبیله‌ای تعداد این ازدواج‌ها کاهش پیدا می‌کند.
طبق آمار بیشترین آمار ازدواج کودکان زیر ۱۵ تا ۱۳ سال متعلق به مناطق مرزی است و اگر مشکلات و فقر اقتصادی در میان نباشد، به‌طور یقین و بنا بر اعتقاد بسیاری از کارشناسان، دختران کمتر وادار به ازدواج می‌شوند. موضوع بعدی عرف، فرهنگ آداب و رسوم قومی و قبیله‌ای و عشایری است، اما زمانی‌که رشد اقتصادی وجود داشته باشد این فرهنگ‌ها کمرنگ‌تر می‌شود. در یکی دو ساله اخیر که مشکلات اقتصادی و تورم رشد داشته و شاخص فلاکت در ایران افزایش چشمگیری داشته به تبع، آمار کودک همسری نیز افزایش پیدا کرده است.
متهم سوم در این مساله پس از فقر و فرهنگ، نبود قانون است که این اجازه را به خانواده‌ها می‌دهد که دختران و حتی پسران را وادار به ازدواج کنند. ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی در مورد سن ازدواج اذعان می‌دارد: عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح.
این در حالی است که شرط اذن ولی در این ماده راه را برای بسیاری از خانواده‌ها باز گذاشته تا با صلاح‌دید خود حتی دختر ۹ ساله‌شان را به عقد مردی چندین ساله درآورند.
با این حال روز گذشته دادستان شهرستان نمین اعلام کرد که »عاقد ۱۲۰ مورد کودک‌همسری در نمین دستگیر و روانه زندان شد.«
همان‌گونه که عظیم اکبری خبر داده دادستان به‌عنوان مدعی‌العموم در راستای احقاق حقوق عامه و جلوگیری از ترویج این فرهنگ نادرست و اشتباه ورود پیدا کرده است و جرم ۶ ماه تا ۳ سال برای متهمان در نظر گرفته شده است که این اتهام شامل خانواده‌های دختر و پسر می‌شود که در این امر دخیل بوده‌اند.
همین چند روز پیش بود که نایب‌رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس از تصویب پیشنهاد ۱۰۰ میلیونی شدن وام ازدواج جوانان در لایحه بودجه ۱۴۰۰ خبر داد، اما تندگویان، معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان با وام ۱۰۰ میلیونی مخالف است و باور دارد: »اجرای این قانون موجب افزایش کودک‌همسری می‌شود.«
سال گذشته نیز وزارت ورزش و جوانان هشدار داده بود افزایش وام ازدواج در سالهای ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ باعث رشد آمار کودک‌همسری زیر ۱۵ سال شده است. طبق آمار محرمانه‌ای که از یکی از شعب بانک‌های اصلی برای وام ازدواج گرفته شده، این وام بیشتر شامل کودکان زیر ۱۵ سال و افراد بالای ۴۰ سال شده بود و سن قانونی و ایده‌آل ازدواج جوانی را در بر نمی‌گرفت، درحالی‌که زیر ۱۸ سال وام ازدواج را به پدر یا قیم رسمی می‌دهند.
جالب اینجاست که یکی از بچه‌هایی که زیر ۱۳ سال وادار به ازدواج شده بود می‌گفت که »ما عقد شرعی کردیم و همسرم نیز ۲۵ سال از من بزرگتر است. وقتی به او می‌گویم که عقد رسمی کنیم می‌گوید بگذار سنت به ۱۸ سال برسد که بتوانیم وام ازدواج را بگیریم.«
یکی از استدلال‌های موافقان طرح موافقت با کودک همسری که به این موضوع اجتماعی رنگ و بوی سیاسی داده است، همواره اینگونه مطرح می‌شود که مخالفان با کودک همسری مانع از ازدواج و فرزندآوری در کشور می‌شوند، درحالی‌که مخالفان این پدیده اجتماعی هیچوقت به کاهش آمار ازدواج در کشور مخالفتی نکرده‌اند، ولی اینکه بچه زیر ۱۳ سال وادار به ازدواج می‌شود، ظلم به کودکان است.
در ارتباط با این موضوع فرشید یزدانی یک فعال حقوق کودک و آسیب‌شناس نیز به ایرناپلاس گفت: نخستین و مهمترین دلیل برای جلوگیری از ازدواج در کودکی این است که کودکان بدون گذراندن دوره کودکی، وارد دوره‌ای می‌شوند که نه آشنایی با آن دارند و نه مهارت جسمی و روانی آن را بلدند.
آنها کودکانی هستند که به سرعت وارد دوره بزرگسالی می‌شوند، بدون آنکه طعم شیرین کودکی را چشیده باشند. بنابراین در مرحله اول نوعی کودک‌آزاری رخ می‌دهد که به دنبال آن انواع خشونت‌های جنسی، روانی، کلامی و … زمینه بروز و ظهور خواهند یافت.
در واقع زنانی که در سنین کودکی ازدواج می‌کنند، در معرض خطر خشونت جنسی و فیزیکی قرار دارند که ممکن است مواجهه با این خشونت برای آنها مشکلات ناباروری و جنسی متعددی ایجاد کند. زن و شوهرها به دلیل اختلاف سنی، از نظر قدرت و توان بدنی مساوی نیستند. همچنین ازدواج در سنین پایین باعث می‌شود فرد در مهارت‌های شخصی و اجتماعی پیشرفت زیادی نکند و از خود شناخت و درک کاملی نداشته باشد.
یزدانی ادامه داد: طبق شواهدی که در دست داریم، به این نتیجه رسیده‌ایم که تنها یک سوم دختران ۱۰ تا ۱۳ سالهای که ازدواج کرده‌اند، در زندگی‌شان موفق بوده و حدود ۷۰ درصد آنها معمولاً به آن خانواده پایدار نرسیده‌اند. بسیاری از آنها در مراحل اولیه زندگی طلاق گرفته‌اند.
باز هم تاکید می‌کنم در بررسی‌های ما از هر سه نفر، یک نفر از این بچه‌ها توانسته‌اند زندگی تشکیل دهند.
در حقیقت این بچه‌ها حق گرفتن وام ازدواج، حق گرفتن نفقه، حق گرفتن مهریه و مسائل مالی را ندارد و دائم باید خانواده در کنارش باشد و از حقوق آنها دفاع کند.
این فعال حقوق کودک، مهمترین پیامد این موضوع را افزایش آسیب‌های مختلف اجتماعی در جامعه دانست و افزود: کودکانی که در سن پایین ازدواج می‌کنند، در حقیقت دوران کودکی خود را از دست می‌دهند و احساس مسئولیت‌پذیری نسبت به اتفاقات پیرامون خود را ندارند.
آنها حق تملک دارایی ندارند و تنها می‌توانند ازدواج کنند و این امر همه زندگی یک فرد را تحت الشعاع قرار می‌دهد. در این رابطه یک تناقض بزرگ وجود دارد و تنها دولت و مجلس می‌توانند جلوی این اقدام را بگیرند.
یک بچه ۱۰ تا ۱۲ ساله نمی‌تواند یک مادر باشد و چون خودش نتوانسته دوران کودکی موفقی را پشت سر بگذارد بی‌شک فرزندان او نیز نمی‌توانند مسئولیت‌پذیری قابل قبولی برای جامعه داشته باشند و آسیب‌پذیری آنها نسبت به مشکلات جامعه بسیار زیاد می‌شود.
یزدانی اضافه‌کرد: سن منطقی ازدواج برای زنان ۲۵ و برای مردان ۲۷ سال تعریف شده، اما آمارهای میانگین سن ازدواج بیش از ۳۰ سال را نشان می‌دهد. در همین راستا مرکز پژوهش‌های مجلس به دلیل بالا بودن میانگین سن ازدواج با این طرح مخالفت دارد، آنها معتقدند با طرح »کودک همسری« عملا سن ازدواج را افزایش می‌دهیم و باید به جای مطرح کردن طرح کودک همسری افراد را تشویق به ازدواج کنیم؛ به عبارت دیگر مرکز پژوهش‌های مجلس طرح »کودک همسری« را سدی مقابل راه کاهش سن ازدواج می‌داند.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از شعار سال، مجلس و نمایندگان دوره یازدهم باید در برابر آسیب‌هایی اجتماعی و روانی که برای کودکان در این موارد اتفاق می‌افتد و گاهی جامعه و افکار عمومی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، پاسخگو باشند. مرکز پژوهش‌ها حالا که با این موضوع مخالف است، پس پیامدهای »کودک‌همسری« را بپذیرد.
نوشته شده توسط admin در پنجشنبه, ۲۳ بهمن ۱۳۹۹ ساعت ۱:۳۳ ب.ظ
