آموزش فرهنگ استفاده هدفمند از فضای مجازی

معصومه نیکنام
گروه فرهنگی:گرایش شدید جوانان و نوجوانان به فضای مجازی، این روزها به یکی از دغدغه های مهم و اساسی والدین تبدیل شده و به نگرانی آنها در مورد تاثیرگذاری فضای مجازی بر تربیت فرزندان دامن زده است.
حفاظت از فرزندان در برابر خطرات فضای مجازی امری لازم و ضروریست اما باید آگاه بود که توسعه تکنولوژی در کنار معایب، مزایای دارد که باید از آن به عنوان یک فرصت برای تربیت صحیح فرزندان خود استفاده کرد، بر این اساس یکی از مشکلات اساسی والدین چگونگی برخورد با این تکنولوژی و قرار دادن آن در کنار تربیت است.
آگاهی بخشی به والدین در کاهش خطرات ناشی از فعالیت های آن لاین بسیار موثر است به همین دلیل باید در این زمینه اطلاع رسانی صحیح صورت گیرد زیرا در دنیای امروز، استفاده نوجوانان و جوانان از اینترنت و دیگر ابزارهای فناوری امری اجتناب ناپذیر است، این در حالیست که برخی والدین، فرزندان خود را از استفاده این گونه ابزارهای فناوری منع کرده یا در صورت استفاده، همواره نگران هستند.
والدین باید ضمن آشنایی با نحوه استفاده از تکنولوژی روز، همگام با فرزندان خود حرکت کرده و از آنها عقب نمانند در غیر این صورت نمی توانند همگام با تکنولوژی در تربیت فرزندان خود موفق شوند.
همگان حتی بزرگسالان به این نتیجه رسیده_اند که فناوری های جدید، جذابیت خاص خود را دارد زیرا بسیاری از والدین نیز خود را درگیر این فناوری کرده اند و همچنین بسیاری از والدین آگاه هستند که در فضاهای مجازی، امکان برقراری تماس های نامناسب کودکان با افرادی که ممکن است قصد سوءاستفاده، بهره برداری یا تجاوز به حریم خصوصی آنها را داشته باشند وجود دارد، براین اساس نکته قابل تامل در این زمینه نحوه تعامل والدین با فرزندان آن هم در چنین فضایی است.
به همین دلیل باید سطح آگاهی والدین در برخورد درست و صحیح با این فناوری در مواجه با فرزندان را آموزش دارد، از سوی دیگر آگاهی و شناخت از خطرات موجود در این زمینه و برنامه_ریزی مناسب، پیش از فراهم کردن امکان استفاده از اینترنت برای کودکان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بسیاری از والدین در مواجه با چنین موضوعی اعلام می کنند: نمی دانم با فرزندم چه کنم؟ چگونه او را از فضای مجازی بیرون آورم؟
در این زمینه والدین آخرین و بدترین راهکار را در پیش می گیرند که آن، محروم و محدود کردن فرزندان است که این عملکرد، نتیجه عکس در پی خواهد داشت. حراست از فرزندان در مقابل کلاهبرداران و سوءاستفاده کنندگان در فضای اینترنت، امری منطقی و در عین حال ضروریست که می توان در قالب چند توصیه آن را عملی کرد.
بسیاری از کارشناسان امور تربیتی براین باورند که باید والدین روش استفاده از فضای مجازی یا کامپیوتر را آموخته و بیاموزند چگونه برخی کاربردها را مسدود کنند زیرا این گونه فضاها فضای تردد بسیاری از افراد است و از سوی دیگر زمانی را صرف آموزش رفتار صحیح در فضای مجازی برای فرزندان قرار دهند.
یکی از کارشناس فضای تولید و تبادل اطلاعات می گوید: در دنیای واقعی، اینکه فرزندان ما کجا هستند، با چه کسانی هستند و چه کاری انجام می دهند، بسیار مورد توجه والدین قرار می گیرد، اما در دنیای دیجیتال، جایی که حتی کودکانی نوپا نیز ممکن است زمان زیادی را در آن سپری کنند، نقش نظارتی والدین کمتر به چشم می آید. ستوان دوم میثم عباسی چهارلنگی ادامه می دهد: امروزه، بسیاری از کودکان حتی بهتر از بزرگسالان فناوری و استفاده از آن را درک می کنند، در حقیقت، کودکان امروزی با دنیای سایبری عجین شده و فناوری با هر بخش از زندگی آنها گره خورده است.
وی ادامه می دهد: فناوری به آنها در دوست یابی، آموزش و پرورش و حتی درکی که از جهان دارند، کمک می کند، اما این فصل همچنان در کتاب والدین نوشته نشده و جامعه نیز زمان کافی برای شکل دهی استانداردهای مورد نیاز را نداشته است.
تاکنون، هیچ نتیجه گیری مشخصی که از چه سنی کودکان می توانند حضوری انفرادی و امن در فضای مجازی را تجربه کرده، برای دوستان خود پیامک ارسال کنند یا اینکه والدین چه نقشی را باید در این قبیل موارد ایفا کنند، انجام نشده است.
این کارشناس می گوید: اکنون زندگی دیجیتال خیلی زود و حتی برای کودکان نوپا و زیر دو سال آغاز شده و به سرعت نور گسترش می یابد برخی کودکان حتی پیش از آن که دندان درآورند دارای »آواتار« در اتاق های گفت وگو می شوند. گرچه، در گذشته والدین به نوعی مکالمات تلفنی فرزندان خود را نیز شنود می کردند، اما راه های برقراری ارتباط مختلف دنیای مدرن این امکان را برای کودکان فراهم کرده تا در سکوت و با ارسال ایمیل، پیامک یا استفاده از خدمات پیام رسانی فوری به راحتی با افراد دیگر در ارتباط باشند. چهارلنگی اضافه می کند: والدین نگران هستند که فرزندانشان هدف افراد سودجو و کلاهبردار قرار بگیرند که در پی کسب اطلاعات شخصی آنها بوده و ممکن است از این طریق به تهدیدی برای کودکان مبدل شوند.
همچنین، سطح جدیدی از ارتباط بین کودکان ایجاد شده است؛ آنها در فضای مجازی ممکن است مواردی را درباره یکدیگر بیان کنند که در دنیای واقعی بیان نمی کنند.
وی ادامه می دهد: این مساله می تواند به پخش شایعاتی مسموم و آسیب اعتبار کودکان و خانواده_هایشان منجر شود. همچنین، کودکان ممکن است این گونه تصور کنند محتوایی که در اینترنت به اشتراک می گذارند مانند عکس ها و پیام های متنی، مواردی زودگذر هستند.
اما آگاه نیستند که این اطلاعات می تواند توسط افراد دیگر ذخیره شده و برای سالیان متمادی نگهداری شوند تا در زمان مناسب و برای مقاصد مجرمانه مورد استفاده قرار گیرند.
این کارشناس می گوید: کلماتی که در یک پیام متنی بی ضرر به نظر می رسند، ممکن است عاملی کلیدی برای تغییر زندگی افراد باشند، با توجه به سهم دنیای دیجیتال، زندگی اجتماعی کودکان ما می تواند خارج از دید و نظارت والدین شکل بگیرد.
بر همین اساس، گفت وگو با کودکان و نظارت دقیق بر فعالیت های آنها امری ضروری محسوب می شود. این دقیقا همان جایی است که احتمال بروز رفتاری نامناسب از سوی والدین وجود داشته و تصویری همانند یک جاسوس به فرزندان خود ارائه کنند.