گزارش//

آذربایجان غربی با اهداف آماری جمعیت فاصله دارد

گروه گزارش: مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری آذربایجان غربی با اشاره به لزوم همگرایی همگانی اعم از مردم، سازمان‌های مردم نهاد نهادهای دولتی و حتی قضایی برای جوان ماندن جمعیت در کشور و استان گفت: وضع ما از نظر برخی شاخص‌ها از وضعیت کشوری بهتر است اما با اهداف آماری تعیین شده فاصله داریم.
جمعیت و وجود جامعه جوان این روزها به دغدغه بسیاری از محافل سیاسی، علمی و مذهبی در کشور تبدیل شده و بسیاری از صاحب نظران و کارشناسان حوزه‌های مختلف، دغدغه پیر شدن جمعیت کشور در سال‌های آینده را نشانه‌ای نگران کننده برای آینده کشور می‌دانند و بر لزوم بهبود وضعیت تاکید دارند.
رهبر معظم انقلاب در یک سخنرانی اواخر سال ۱۳۹۹ به این امر مهم تاکید کرده و فرموده بودند: »این مسایل بایستی ترویج بشود. ازدواج بهنگام و بدون تاخیر یکی از کارهای لازم و واجب است؛ فرزندآوری و تکثیر نسل یکی از آن وظایف مهم و اساسی است که بایستی انجام بگیرد که هر دوی اینها هم ازدواج زودهنگام و بهنگام و هم تکثیر نسل جزو نیازهای حیاتی امروز و فردای کشور است.«
با تاکیداتی که رهبر معظم انقلاب در سال‌های اخیر به کرات در خصوص برنامه ریزی برای ازدیاد نسل و همچنین توجه به موضوع جوانی جمعیت داشته‌اند، بسیاری از مدیران کشور هم در این خصوص دغدغه مند شدند بویژه در دولت سیزدهم، توجه ویژه‌ای به موضوع جوانی جمعیت شده است.
قانون جوانی جمعیت هم در راستای رفع دغدغه‌های این بخش و همچنین وظیفه مند کردن نهادهای مرتبط، پاییز سال ۱۴۰۰و حدود یک سال و نیم پیش در کشور به تصویب رسید که در ۷۳ ماده آن، وظایف نهادهای مختلف به روشنی در آن تبیین شده است.
البته باید توجه داشت که مفاد مربوط به این قانون، توسط برخی نهادها به خوبی اجرایی نشده و هنوز هم نقص‌هایی در راستای اجرای این قانون وجود دارد که با برطرف شدن آنها، می‌توان مشوق‌های خوبی برای ازدواج و فرزندآوری در اختیار خانواده‌ها قرار داد و در کنار آن، مشوق‌های جدیدی را با توجه به نیاز روز طراحی کرد تا رغبت بیشتری از سوی جوانان برای ازدواج و فرزندآوری ایجاد شود که آن هم مستلزم همگرایی مستمر همه نهادها و سازمان‌ها در راستای اجرای این قانون است.
»نیّر الهامی« مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری آذربایجان غربی در کسوت یک مقام مسوول پاسخگوی سوالات خبرنگار در خصوص وضعیت این بخش در استان و البته برخی برنامه‌های تنظیمی هفته جمعیت، فرزندآوری و البته روز دختر بود که با هم مشروح آن را در ادامه می‌خوانیم.
** مولفه‌های جمعیت در آذربایجان غربی در حال حاضر چگونه است؟
الهامی: در حال حاضر وضعیت مولفه‌ها و شاخص‌های جمعیت با رویکرد توجه به جوانی جمعیت در آذربایجان غربی، زیاد قابل قبول نیست.
هر چند ما در برخی شاخص‌ها نسبت به متوسط و میانگین کشوری از وضعیت بهتری برخوردار هستیم ولی نباید در این خصوص فریب رتبه‌های بالا را بخوریم چون با شاخص‌ها و استانداردهای تعریف شده که بسیاری از آنها علمی هم هستند، هنوز فاصله داریم.
به طور مثال، در حوزه تولد سال گذشته، ما رتبه هشتم کشوری را داشتیم و نرخ تولد در آذربایجان غربی بهتر از میانگین کشوری بود ولی کاهش ۲٫۴ درصدی را هم در این خصوص نسبت به سال ۱۴۰۰ تجربه کردیم که این کاهش، به معنای وضعیت نامناسب است در حالیکه ما باید حتما به سمت افزایش زاد و ولد در کشور حرکت کنیم. یا در میزان و نرخ باروری، وضعیت آذربایجان غربی نسبت به میانگین کشوری بهتر است و به رقم ۱٫۷۶ برای هر زوج رسیده‌ایم ولی نباید این آمار را به عنوان وضعیت بهتر نسبت به کشور، برای خود یک حُسن بدانیم در حالیکه این رقم باید طبق شاخص‌های علمی حداقل به ۲٫۱ به ازای هر زوج برسد تا بتوانیم بگوییم وضعیت بهتری داریم ولی این چنین نیست.
در بسیاری از آمارها، وضعیت آذربایجان غربی از میانگین کشوری بهتر است ولی با شاخص‌ها تفاوت داریم بنابراین ضرورت دارد خود را به سمت شاخص‌ها سوق دهیم و این امر با همراهی همه بخش‌ها برای ایجاد مشوق و البته همراهی مردم امکانپذیر خواهد بود.
** در قانون جوانی جمعیت، به موارد زیادی در حوزه مشوق برای افزایش فرزندآوری اشاره شده، به نظر شما آیا در اجرای این موارد، در آذربایجان غربی خوب عمل شده است؟
الهامی: به نظر من قانون جوانی جمعیت، یکی از قوانین بسیار خوبی است که به تصویب مجلس رسیده و طبق آن، الزاماتی هم مطرح شده تا برای ارتقای شاخص‌های فرزندآوری و ازیاد جمعیت اجرایی شود ولی بخش‌هایی از آن وجود دارد که در استان خوب اجرایی نشده و باید با همراهی همگان به سمت اجرای آن حرکت کرد.
به طور مثال، در موضوع اعطای زمین به خانواده‌های دارای سه فرزند و بیشتر، در کل کشور خوب عمل نشده که به تبع آن در آذربایجان غربی هم اقدامات قابل توجهی نداشتیم و آمارها هنوز با الزامات، فاصله دارد.
یا در حوزه مقابله با برخی اقدامات غیرقانونی سقط جنین در استان، اقدامات خوبی اجرایی شده ولی باز هم با دغدغه مندی دفتر امور بانوان و خانواده استانداری در این خصوص، در صدد هستیم تا روند مقابله با اقدامات غیرقانونی در این بخش را با همکاری قوه قضاییه و دادگستری کل آذربایجان غربی، سامان ببخشیم.
راه اندازی شعبه تخصصی ویژه موضوع سقط جنین غیرقانونی و عاملان انجام آن، یکی از مواردی است که دنبال آن هستیم و می‌توان با اعمال مجازات در خصوص تجویز دارو یا اقلام سقط و همچنین انجام عمل سقط، از بسیاری سقط‌هایی که پشتوانه علمی یا قانونی ندارند، جلوگیری کرد. در کنار این امر، کمک به خانواده‌های نابارور برای فرزندآوری در دستور کار جدی ما قرار گرفته است بطوریکه با دستور استاندار آذربایجان غربی و با همکاری ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) وام‌های ۱۰ میلیون تومانی برای درمان در اختیار این خانواده‌ها قرار می‌گیرد.
البته این خانواده‌ها تحت پوشش ۹۰ درصدی بیمه‌ها قرار دارند و این ۱۰ میلیون تومان به همراه یک میلیون تومان بلاعوص می‌تواند کمک کار آنها در انجام اقدامات درمانی و سفر به برخی شهرهای کشور برای انجام مراحل درمانی باشد.
** در کنار فعالیت‌های نهادهای اجرایی که طبق قانون برای آنها تکالیفی مشخص شده و باید اجرا شود، سازمان‌های مردم نهاد نیز حضور دارند که می‌توان از این ظرفیت برای ارتقای شاخص‌های فرزندآوری و البته فرهنگ سازی در این حوزه بهره برد؛ در این خصوص چه اقداماتی در آذربایجان غربی صورت گرفته است؟
الهامی: ما بر این باور هستیم که در کنار اقدامات اجرایی، فعالیت‌های فرهنگی و فرهنگ سازی برای رشد ازدواج و فرزندآوری یک نیاز اساسی در جامعه امروز به شمار می‌رود و باید با همه ابزار به این سمت حرکت کنیم.
یکی از ابزارهایی که در این خصوص بسیار موثر است، سازمان‌های مردم نهاد هستند که به صورت عمده توسط جوانان راه‌اندازی و اداره می‌شوند همین امر می‌تواند در تشویق جوانان برای ازدواج و فرزندآوری مثمرثمر باشد زیرا که جوانان حرف همدیگر را بهتر می‌فهمند و بهتر از هم تبعیت می‌کنند.
برای استفاده از این ظرفیت در ماه‌های گذشته با راهبری اداره کل امور بانوان و خانواده استانداری آذربایجان غربی اقدامات خوبی صورت داده شده است.
ابتدا باید بگویم در حال حاضر حدود ۳۰ سازمان مردم نهاد در حوزه اجتماعی در استان فعالیت دارند که بخش مهمی از آنها به موضوع جمعیت، جوانی جمعیت و فرزندآوری هم ورود کرده‌اند.
۲ سازمان مردم نهاد تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی آذربایجان غربی هم در حال دریافت مجوز هستند تا در حوزه سلامت مادر و کودک و حمایت از خانواده‌های نابارور کمک کار باشند.
در حوزه مقابله با سقط با انجام اقدامات فرهنگی هم، یکی از سازمان‌های مردم نهاد با محوریت دختران دانشجو در ارومیه فعالیت می‌کند که می‌تواند در این حوزه بسیا موثر باشد.
جوانان دغدغه مند زیادی در این خصوص در آذربایجان غربی و ارومیه وجود دارند که باید با راهکارهای مناسب، آنها را به کارگیری کرد تا در همه زمینه‌ها بویژه حوزه فرهنگی ازدیاد جمعیت و فرزندآوری فعالیت کنند.
البته در کنار این موسسات، یکی از حوزه‌های موثر در راستای فرهنگ سازی رسانه‌ها هستند که باید در این خصوص قلم‌فرسایی لازم را داشته باشند.
در رسانه‌های استان هم دغدغه مندی لازم برای موضوع جمعیت، جوانی جمعیت، خانواده و ازدیاد نسل وجود دارد که باید به سمت اقدام حرکت شود در این راستا ۲ رویداد مهم در آذربایجان غربی شامل رویداد زرسا (زن، رسانه، سلامت، ایران) و جایزه ملی جوانی جمعیت تمهید شد که رسانه‌ها نیز برای حضور در آن، استقبال خوبی داشتند.
** به نظر شما، وضعیت آینده جمعیت آذربایجان غربی با توجه به اقداماتی که گفته شد، چگونه خواهد بود؟
الهامی: البته کارهای زیادی باید در این حوزه آغاز شده و کارهای خوب پیشین هم ادامه دارد و با توجه به اینکه اقدامات خوبی در قانون جوانی جمعیت آمده و اجرای آنها می‌تواند بسیار کارساز باشد، من به آینده امیدوار هستم.
امید به آینده یکی از تاکیدات مهم رهبر معظم انقلاب در همه حوزه‌هاست و ما نیز به عنوان کارگزاران نظام مقدس جمهوری اسلامی باید امید به آینده را در سرلوحه کار خود قرار دهیم.
البته باید برنامه‌ریزی‌های لازم را برای تشویق خانواده‌ها، زوج‌های جوان و فرزندآوری انجام دهیم؛ تشویق به فرزندآوری و البته تلاش روز افزون برای آگاهی بخشی و فرهنگ سازی در این حوزه بسیار ضروری است و باز هم باید توجه داشته باشیم که همگرایی همه بخش‌ها از ضرورت‌هایی است که باید انجام شود.
دغدغه مندی زوج‌ها به ویژه زوج‌های جوان هم در این راستا بسیار مهم است.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از ایرنا، برخی از زوج‌ها بهانه‌های مختلفی را برای فرزند نداشتن یا داشتن فرزندان کمتر مطرح می‌کنند که در عمل اینگونه نیست و بسیاری از خانواده‌های ما با وجود مشکلات بیشتر در گذشته و اکنون، فرزندآوری داشته و مشکلات نیز در بسیاری موارد رفع یا کمرنگ شده است.
در این حوزه فرهنگ فرزند بیشتر زندگی بهتر هم باید نهادینه شود که البته سال‌ها خلاف آن، شعار داده شده است.
Arazazarbaijan.ejtemai@gmail.com