کوه‌خوارانی که از کوه “سیر” ارومیه سیر نمی‌شوند

گروه گزارش: زمین، اراضی کشاورزی، باغ‌های شهری، انهار، کوه‌ها و هر چیز دیگری که بشود آن را تصاحب کرد، امروزه مورد هجوم افراد سودجو در ارومیه قرار گرفته که از جمله آخرین مورد از آنها، سوء استفاده از پیکره کوه سیر مشرف به این کلانشهر است.
زمین‌خواری معضلی است که بیشترهای شهرهای کشور کم و بیش درگیر آن هستند و پرونده‌های متعدد کوچک و بزرگی نیز در دستگاه قضایی برای آن‌ها تشکیل شده که شهرستان ارومیه نیز از این قاعده مستثنی نیست.موضوع کوه خواری در کوه سیر ارومیه برای اولین بار توسط کوهنوردان منطقه در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده که با حساسیت ایجاد شده در این رابطه، این موضوع مورد پیگیری رسانه‌ها قرار گرفت که منجر به توقف مقطعی ساخت و ساز در این منطقه شد.متاسفانه در همین راستا طی هفته گذشته تصاویری از ساخت و سازهای دوباره در کوه “سیر” ارومیه بار دیگر در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌داد یا ساز و کار قانونی برای جلوگیری از آن وجود ندارد یا مسوولان در این رابطه کم کاری کرده‌اند و به مطالبه عمومی در این راستا بی توجه هستند.
طی چند روز گذشته بار دیگر انتشار تصاویری از این ساخت و سازها، موجی از توجهات عمومی را به خود جلب کرده است؛ با نیم نگاهی به موقعیت جغرافیایی کوه “سیر” ارومیه و پتانسیل گردشگری آن از جمله وجود کلیسای تاریخی و اجرای طرح تله کابین در این منطقه، می‌توان به راحتی حدس زد که چگونه برخی از فرصت طلبان برای تصاحب غیرقانونی این کوه و ساخت و ساز در بام شهر ارومیه عزم خود را جزم کرده‌اند.
هجوم سودجویان به کوه سیر ارومیه ادامه دارد
در همین راستا بر آن شدیم تا به سراغ کاشفان نخست کوه خواری در کوه سیر ارومیه برویم، یعنی همان کوهنوردان؛ “کوشا رحمان‌زاده” یکی از کوهنوردان منطقه با بیان اینکه ساخت و سازهای غیرمجاز طی یک مدت خاص در گذشته در منطقه کوه سیر ارومیه به شدت افزایش یافته و هم اکنون نیز ادامه دارد، گفت: این ساخت و سازهای غیرمجاز در گذر زمان شکل کوه را در برخی از نقاط دچار تغییرات اساسی کرده است.وی افزود: فقط کوه خواری در این منطقه اتفاق نیفتاده است بلکه برخی از مالکان زمین‌های زراعی با تغییر کاربری و تفکیک غیرمجاز اقدام به ساخت و ساز در نقاط مختلف کوه کرده‌اند.
ساخت و ساز غیرمجاز در کوه سیر سیستم اکولوژیک منطقه را تغییر داده است
این کوهنورد ارومیه‌ای مدعی شد که در گذشته کوه سیر ارومیه میزبان گونه‌های مختلفی از پرندگان وحشی بوده که امروز دیگر اثری از این پرندگان نیست؛ او ادعا دارد که ساخت و ساز در این کوه سبب شده تا پرندگان دیگر این منطقه را محلی امن برای خود ندانند.وی همچنین به قطع تعداد زیادی از درختان در این منطقه اشاره کرد و گفت: با ادامه روند فعلی در آینده‌ای نزدیک شاهد جاری شدن سیل از این منطقه به سمت روستاهای پایین دست کوه سیر ارومیه خواهیم بود.
هدف سودجویان از ساخت و ساز در کوه سیر ارومیه چیست؟
علی ایمانی یکی دیگر از کوهنوردان کوه سیر ارومیه نیز با اشاره به نبود هیچگونه امکانات رفاهی و خدماتی از جمله آب، برق و گاز در این منطقه، گفت: معلوم نیست که سودجویان با چه هدفی اقدام به ساخت و ساز ویلا می‌کنند چرا که این منطقه امکانات رفاهی لازم برای زندگی را ندارد.وی افزود: متاسفانه فقط موضوع کوه خواری مطرح نیست؛ برخی از این افراد به طور خودسر اقدام به احداث سیل بند در کوه سیر ارومیه کرده یا برخی دیگر برای ساخت و ساز انجام شده در دل کوه یک مسیر ارتباطی از طریق جاده احداث کرده اند.وی اضافه کرد: “متاسفانه دستگاه‎های اجرایی مرتبط با الفاظ بازی کرده و در برخی مواقع این ساخت و سازهای غیرمجاز را مصداق کوه خواری نمی‌دانند؛ بنده از آقایان مسوول سوال می‌کنم که کوه خواری یا ساخت و ساز غیر مجاز، آیا در ماحصل این اتفاقات نامبارک در تخریب این کوه تغییری ایجاد می‌کند؟”ایمانی با بیان اینکه ما انسان‌ها میراث دار طبیعیت نیستیم، اظهار داشت: طبیعت به ما به ارث نرسیده است؛ ما باید امانت دار طبیعت برای رسیدن به دست آیندگان باشیم.
تایید رسمی آسیب ساخت و ساز به سیستم اکولوژیک منطقه “سیر داغی”
با ادعای مهمی همچون تاثیر ساخت و ساز غیر مجاز در منطقه کوه سیر ارومیه به سراغ “امید یوسفی” رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش سازمان حفاظت از محیط زیست آذربایجان‌غربی رفتیم؛ او نیز همچون مشاهدات میدانی کوهنوردان با تایید این ادعا بیان کرد: قطعا تردد و حضور انسان در کوه سیر ارومیه در منطقه سیر داغی سبب احساس ناامنی گونه‌های مختلفی از جانداران و به تبع آن کاهش جمعیت و تنوع آنان را در این منطقه شده است.وی با بیان اینکه کوه سیر ارومیه از نظر زیست‌گاهی در آن حدی نیست که زیست‌گاه اختصاصی یک گونه خاص باشد، افزود: ولی پرنده هایی همچون کبک یا پرنده‌هایی شکاری مانند باز، شاهین و عقاب طلایی در این کوه یافت می‌شود که با حضور انسان‌ها به کوه‌های اطراف کوچ کرده‌اند.
شرایط پیچیده کوه سیر ارومیه! متولی کیست؟
پس از اطلاع از کلیت ساخت و سازهای غیر مجاز در منطقه تاریخی و گردشگری کوه سیر ارومیه، برآن شدیم تا گفت و گویی با فرماندار ارومیه داشته باشیم؛ “رسول مقابلی” فرماندار ارومیه در نهایت همکاری با خبرنگار ما زمینه را برای مصاحبه با معاون عمرانی خود و بخشدار مرکزی ارومیه در این رابطه فراهم کرد تا اطلاعات دقیقی از جزئیات این ماجرا در اختیار ما قرار بگیرد.”
اکبر صابری” معاون هماهنگی و امور عمرانی فرماندار ارومیه با بیان اینکه روستای “سیر” ارومیه مشرف به این شهر کمتر از ۲۰ خانوار جمعیت دارد و به همین دلیل دارای شورا و دهیاری نیست، گفت: به دلیل جمعیت پایین این روستا، بنیاد مسکن نیز خدماتی تحت عنوان طرح هادی به این منطقه ارائه نمی‌دهد تا دستورالعمل دقیقی از ساخت و ساز در آن شکل بگیرد.
وی با اشاره به برگزاری جلسات مشترک با اداره کل میراث آذربایجان‌غربی جهت ارائه یک طرح جامعه برای جلوگیری از ساخت و ساز در منطقه تاریخی و گردشگری کوه سیر ارومیه، اظهار داشت: متاسفانه اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با بهانه‌هایی همچون کمبود بودجه تا به این لحظه این طرح را عملیاتی نکرده است.”صابری” ادامه داد: در مواقعی که یک روستا کمتر از ۲۰ خانوار بوده و دهیاری نداشته باشد، شورای بخش مرکزی مسوولیت رسیدگی به امور آن را دارد که دوستان فعال در این مرکز باید اعلام کنند برای جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز چه اقدام بازدارنده‌ای داشته‌اند.
مسوولیت برخورد با کوه خواران برعهده شهرداری است!
“شاهرخ نجاری” بخشدار مرکزی ارومیه که پیش‌تر در آذرماه سال گذشته کوه خواری در منطقه کوه سیر ارومیه را تایید کرده بود؛ با بیان اینکه شورای بخش مرکزی نمی‌تواند به این موضوع به طور مستقیم ورود کند، گفت: اگر ساخت و ساز در محدوده روستا باشد، شورای مرکزی طبق قانون مجوز ورود را دارد و در غیر این صورت برخورد با ساخت و سازهای این منطقه بر عهده شهرداری ارومیه است.وی با تاکید بر اینکه شهرداری ارومیه باید در برابر کوه خواران با قاطعیت تمام ایستادگی کند، افزود: در همین رابطه با دادستانی نیز نامه نگاری‌های لازم صورت گرفته است.”نجاری” با اعلام اینکه متخلفان ساخت و سازهای غیر مجاز به دادگاه معرفی شدند، ادامه داد: اگر شهرداری در هر صورت توان برخورد با خاطیان را ندارد، باید به طور رسمی سلب مسوولیت کند تا در همین راستا تدابیر لازم اندیشیده شود.بخشدار مرکزی ارومیه در پاسخ به اینکه “اگر متخلفان ساخت و سازهای غیر مجاز در این منطقه به دادگاه معرفی شده اند، پس چگونه ساخت و ساز در این منطقه ادامه دارد؟”، گفت: در این رابطه باید اعلام کنیم که مشکل دادرسی داریم؛ از زمان تشکیل پرونده قضایی تا حاصل شدن نتیجه، چند ماه طول می‌کشد و تا حکم نهایی صادر نشود، دستور توقف عملیات نیز صادر نخواهد شد.
پیشگیری شهرداری ارومیه نیروی کافی برای برخورد با ساخت و سازهای غیرمجاز ندارد
پس از اظهارات بخشدار ارومیه به سراغ مسوولان شهرداری ارومیه رفتیم تا چرایی برخورد نشدن با ساخت و سازهای غیر مجاز در کوه سیر ارومیه را جویا شویم؛ “مهدی اکبرزاده” مدیر پیشگیری و تخلفات شهری شهرداری ارومیه با بیان اینکه مدیریت پیشگیری شهرداری مستقل نیست و نمی‌تواند به طور عملی به ساخت و ساز مربوط به کوه سیر ارومیه رسیدگی کند، افزود: در این رابطه باید شهرداران مناطق پاسخگو باشند.وی با بیان اینکه مدیریت پیشگیری شهرداری ارومیه فقط ناظر به چگونگی برخورد با ساخت و سازهای غیر مجاز است، ادامه داد: البته در مناطق نیز نیروی کافی وجود ندارد؛ حتی به نامه نگاری‌های ما نیز پاسخ نمی‌دهند؛ اگر تمامی نیروها زیر مجموعه پیشگیری متمرکز بود، ما می توانستیم پاسخگو باشیم.
شهرداری وظیفه‌ای برای رسیدگی به ساخت و سازهای غیر مجاز سیر داغی ندارد!
با پیگیری‌های به عمل آمده، گویا موضوع برخورد با کوه خواران در منطقه سیر داغی ارومیه وارد فاز جدیدی شده است؛ در حالی که بخشدار مرکزی ارومیه که با بیان موارد قانونی، رسیدگی به ساخت و سازهای غیر مجاز این منطقه را متوجه شهرداری ارومیه کرده بود، ” ابراهیم صفری” شهردار منطقه یک ارومیه مدعی شد که شهرداری وظیفه‌ای برای رسیدگی به آن منطقه ندارد! البته این مصاحبه به اینجا نیز ختم نشد و “صفری” درحالی اعلام کرد که با دهیار روستای “سیر” توسط عوامل شهرداری منطقه یک گفت و گو به عمل آمده و توضیحات لازم داده شده است! که البته روستای ” سیر” ارومیه اصلا دهیار ندارد!البته در ادامه پیگیری‌ها نیز “سعید کریمی” مدیر پیشگیری شهرداری منطقه یک ارومیه از توضیحات خبرنگار ما مبنی بر اینکه روستای “سیر” ارومیه طبق ادعای مسوولان به دلیل کمتر از ۲۰ خانوار بودن، اصلا دهیار ندارد؛ قانع نشد و اعلام کرد که شخصا با دهیار این منطقه صحبت کرده است.”کریمی” ادامه داد: محدوده وظیفه شهرداری در رسیدگی به ساخت و سازهای غیر مجاز همان کنار رود شهرچایی و تا انتهای خیابان باقری است و شامل کوه “سیر” نمی‌شود.
دولت در بحث برخورد با زمین‌خواری با کسی تعارف ندارد
از سویی نیز هرچند “آیدین رحمانی” معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار آذربایجان‌غربی در گفت و گو با رسانه‌ها بر مبارزه با زمین خواری در منطقه و حساسیت استاندار آذربایجان‌غربی به این موضوع اشاره کرده ولی یک ناهماهنگی برای جلوگیری از کوه خواری و زمین خواری در منطقه کوه “سیر” ارومیه به وضوح مشاهده می‌شود.رحمانی همچنین با تاکید بر برخورد جدی با تغییر کاربری اراضی کشاورزی در منطقه، بیان کرد: هرگونه تغییر کاربری بدون کسب مجوزهای لازم، جرم تلقی می‌شود.وی همچنین با قدردانی از رسانه‌ها در پیگیری برخورد با سودجویان در بحث ساخت و سازهای غیرمجاز و کوه خواری در منطقه سیر ارومیه، گفت: برخورد با فساد یک مطالبه عمومی است و دولت تدبیر و امید در این راستا و برای مبارزه با فساد عزم جدی دارد.
شورای پیشگیری از تخلفات شهری در ارومیه راه‌اندازی می‌شود
البته روز گذشته، خبر جدیدی در خصوص مقابله با معضلات شهری در مرکز استان، ارومیه مخابره شد و در آن، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری آذربایجان‌غربی گفته بود که شورای پیشگیری از تخلفات شهری با هدف افزایش امنیت و آرامش شهروندان ارومیه راه‌اندازی می‌شود .مجید عباسی در جلسه برنامه ریزی آغاز فعالیت این شورا اظهار داشت: شهر ارومیه تا پنج کیلومتری حومه آن محدوده فعالیت شورای پیشگیری از تخلفات شهری خواهد بود.وی ادامه داد: تمامی تخلفاتی که تاکنون موجب آزار و اذیت شهروندان و بر هم خوردن امنیت آنها شده، ساماندهی خواهد شد.معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری آذربایجان‌غربی گفت: جلوگیری از تغییر کاربری اراضی زراعی و تجاوز به حریم رودخانه ها و راههای مواصلاتی نیز از جمله ماموریت های این شوراست.به گزارش آراز آذربایجان به نقل از ایرنا، کوه سیر به دلیل موقعیت گردشگری منحصر به فرد خود، مورد طمع سودجویان واقع شده است.این کوه از معدود کوه‌هایی می‌باشد که به محدوده شهری چسبیده است و نه تنها بام شهر ارومیه محسوب می‌شود بلکه با دارا بودن یکی از قدیمی‌ترین کلیساهای جهان و واقع شدن طرح تله کابین در این منطقه، یکی از مناطق مهم گردشگری محسوب می‌شود.
کوه سیر ارومیه چسبیده به محدوده شهری منطقه بالانشین ارومیه است که به دلیل ویژگی خاصی گردشگری، همه روزه میزبان بسیاری از شهروندان بوده است.آنطور که به نظر می‌رسد همدلی مردم با دولت در مبارزه با کوه خواری و زمین‌ خواری می‌تواند نقطه عطفی برای الگو برداری از این موضوع در برخورد با فساد در سایر زمینه‌ها باشد ولی این مورد مستلزم یک انسجام جدی بین دستگاه‌های متولی امر است.گزارشات محلی از مردم منطقه نیز حاکی از آن است که مردم روستای سیر ارومیه از هرگونه اقدامات باز دارنده برای جلوگیری از ساخت و ساز غیر مجاز و تغییر کاربری اراضی کشاورزی در منطقه حمایت می‌کنند.