کتاب‌های عاشورایی کمتر مسئله‌محور هستند

گروه فرهنگی:عبدالحسین طالعی عاشورا پژوه معتقد است کتاب‌های حوزه عاشورا و عاشوراپژوهی کمتر مسئله‌محور هستند. در میان همان آثار کم که مسئله‌محور هستند نیز، کتاب‌های کمتری، کاربردی و نیازمحور تولید می‌شوند.
عبدالحسین طالعی با بیان اینکه در حوزه عاشورا درگیر مکرر نویسی هستیم بیان کرد: کتاب‌های حوزه عاشورا و عاشوراپژوهی کمتر مسئله‌محور هستند. در میان همان آثار کم که مسئله‌محور هستند نیز، کتاب‌های کمتری، کاربردی و نیازمحور تولید می‌شوند. با این همه احترام نویسندگان محفوظ است و مشخصا برای نوشتن این آثار زحمت کشیده‌اند.
وی اضافه کرد: موضوع در این زمینه بحث دیدگاه‌ها نیست. یک سوال مهم این نسل این است که عاشورا یک رویداد مربوط به گذشته است و ما امروز، نیازهای خاصی داریم. هنر یک پژوهشگر و نویسنده این است که با هنرمندی تمام بتواند قصه دیروز را با نیاز امروز بلکه با نیاز فردا تطبیق دهد و جواب به سوال امروز و فردا را از رویداد دیروز بتواند استخراج کند. این موضوع زمان و کار می‌برد.
طالعی گفت: متاسفانه در حال حاضر نویسندگان ما عجول هستند. عجله دارند که زود به عنوان نویسنده و محقق معروف شوند. این اصرار بر دیده شدن باعث شده خیلی از نوشته‌ها حالت کم‌فایده و تکراری پیدا کند.
این عاشوراپژوه درباره نقاط قوت این آثار بیان کرد: به هرحال این آثار کمک می‌کنند که این رویداد بزرگ فراموش نشود. یقینا این آثار بدون نوآوری نیستند اما نسبت به یک حقیقت متعالی به نام عاشورا، نوآوری کمی دارند. این حقیقت متعالی یک کار سنگین‌تری طلب می‌کند. اخلاقا بیشتر از این‌ها به این حقیقت، مدیون هستیم. چون دین ما بیشتر است باید بیشتر کار کنیم.
طالعی با بیان اینکه الزامی برای پژوهش جدید در آثار عاشورایی نیست گفت: ممکن است گاهی یک نگارش جدید، کار بزرگی انجام دهد. مثل کتاب‌های آقای سیدمهدی شجاعی یا مثل کتاب «آه» اثر یاسین حجازی. یا »نفس‌المهموم« شیخ عباس قمی. من می‌خواهم ماجرا را از بیرون ببینم و نقطه تاکید را بر اطلاع بگذارم.
وی اشاره کرد: همینکه در دوره فعلی یک سندی غیرکتابی پیدا بشود و اطلاعی برساند این می‌شود فضای جدید دنیای اطلاع‌رسانی. لذا بر این مبنا گاهی اوقات یک کسی پیدا می‌شود به‌صورت موشن‌گرافیک کار می‌کند یا کتاب‌های کمیک‌استریپ نوشته می‌شود. حتی کلیپ‌های کوتاه چند دقیقه‌ای نیز گاهی می‌توانند بسیار تاثیرگذار باشند. این حوزه زمینه بسیار وسیعی دارد و حتی داستانک‌ها هم می‌توانند جزو آن باشند.
طالعی گفت: در دنیای امروز هرچه دیتا و داده‌ها بیشتر باشد و متنوع‌تر باشد از لحاظ کمی و کیفی، تولید علم و تولید محتوا آسان‌تر است.
ما درباره واقعه کربلا دیتای زیاد و متنوع داریم. در ماجرای کربلا از بچه‌ها نمونه ایثارگری دارند تا پیرمرد ۹۰ ساله. از آقایان تا خانم‌ها. از مسلمان تا غیرمسلمان. انواع ایثارها در بعد مثبت. اما در بعد منفی نیز در اشقیا انواع شقاوت‌ها در سنین مختلف دیده می‌شود.
وی افزود: هر کدام از این تنوع‌ها میدانی برای هزار و یک حکایت ایجاد می‌کند. مثل داستان حر که یک حرکت ساده و مختصر در بیرون از خودش دارد و یک حرکت بسیار عظیم و یک هجرت اساسی در درون خودش دارد. همان هجرت درونی حر بسیار جای کار دارد. خدا می‌داند که چه کارهایی می‌شود فقط در داستان حر انجام داد و این بار زمین مانده است.
طالعی با اشاره به اینکه بازنگری در آثار، یک کار همیشگی است بیان کرد: حر نشان داد که انسان به بازنگری هر لحظه‌اش نیاز دارد.
وی در پاسخ به این پرسش که چه نهادی می‌تواند متولی امر تولید متون جدید در حوزه عاشوراپژوهی باشد بیان کرد: وقتی صحبت از نهاد می‌شود ناخودآگاه ذهن ما به سمت نهادهای دولتی می‌رود.
نهاد دولتی چون پول و بودجه دارد گاهی تند و گاهی آهسته حرکت می‌کند. تا روزی که پول دارد می‌دود و روزی که پول نداشت تعطیل می‌کند. اما در هر صورت اگر قرار است نهادی متولی شود، باید این نهاد، غیردولتی باشد.
طالعی عنوان کرد: بودجه‌های مورد نیاز نیز باید بودجه‌های مردمی باشد. بخشی از همین بودجه‌های مردمی که خرج روضه‌ها و مجالس می‌شود باید صرف تولید محتوا شود. بنابراین فکر می‌کنم ما نیاز به کار جمعی داریم. ثانیا به کارهایی مبتنی بر فکر و برنامه‌ریزی نیاز داریم. همزمان استعدادها را پیدا کنیم و تقویت کنیم. در این حوزه نیاز داریم چند حرکت با هم و در کنار هم صورت بگیرند که البته تا حدودی انجام شده است. البته این مسئله نسبت به ماجرای عظیم کربلا کم است.
وی گفت: باید آدم‌های صاحب ذوق و استعداد را پیدا کنیم و تربیت و تشویق کنیم. مراکز دولتی نباید دخالت کرده و باید از دور حمایت کنند. کارها ممکن است سفارشی و ضعیف شود. ما باید به سمت کارهای گروهی برویم.
حتی در نویسندگی نیز می‌تواند یک کتاب به صورت گروهی نوشته شود. متاسفانه در ایران تجربه گروهی موفقی نداریم.
طالعی ادامه داد: در بحث دیدگاه‌ها آن‌ها که مسئول امر هستند باید تفاوت‌ها را بپذیرند و استعدادسوزی انجام ندهند.
مثل ماجرایی که برای فیلم رستاخیز به وجود آمد. یکی از مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد این است که نویسندگی یک جایگاه است و مدیریت فرهنگی جایگاهی دیگر. به همین ترتیب فیلمسازی و مدیریت فرهنگی نیز از یکدیگر جدا می‌شوند. ما فکر می‌کنیم هرکس نویسنده خوبی بود مدیر فرهنگی خوبی هم می‌شود.
وی گفت: گاهی یک نفر را به عنوان مدیر فرهنگی استخدام می‌کنند و در رزومه‌اش می‌بینیم که چهل کتاب هم نوشته است در صورتیکه لازم نیست مدیر فرهنگی حتما کتاب نوشته باشد. ما مدیر فرهنگی کم داریم و به شدت به افرادی که بتوانند مدیریت فرهنگی کنند نیاز داریم. طالعی ادامه داد: آسیبی که در حوزه آثار عاشورا به وجود آمده به دلیل آشنایی بیش از حد مردم با این واقعه است وگرنه در حوزه‌های دیگری نیز شاهد آسیب‌هایی جدی هستیم. مردم، واقعه کربلا را مسئله خودشان می‌دانند. این عاشورا پژوه در راستای ارائه پیشنهاد مطالعاتی در حوزه عاشورا بیان کرد: کتاب‌های نویسنده‌ای مانند سیدمهدی شجاعی و یاسین حجازی می‌توانند برای نوجوان و جوان جذاب باشند. اما در عرصه پژوهشی باید یک فضای دیگری ترسیم کنیم. نفس‌المهموم شیخ عباس قمی به عنوان یک مقتل معتبر شناخته می‌شود.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از ایبنا، وی اضافه کرد: جدیدا کارهایی با رویکرد میان‌رشته‌ای انجام شده است مانند کارهایی که درباره عاشورا و جامعه‌شناسی یا عاشورا و مردم‌شناسی و عاشورا و نگاه هنری به بناهای عاشورایی مانند حسینیه‌ها انجام شده است. همچنین نگاه پژوهشی به تعزیه‌ها به عنوان یک هنر عاشورایی که ذیل فرهنگ عاشورایی مورد توجه قرار گرفته است.
.Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com