یئنی ایل یئنی گون
کوچوره ن:اکبرسعادت
من سئحرلی سونبولم،من خییرلی سونبولم.
تارلالار اویلاغیمدیر،یاماجلار یایلاغیمدیر.
اینسانلارا گَرَیم،برکتم، چورَیم.
یولچولار یولداشییام،اوغوزون قارداشییام.
آغ گونلر یایانام من.اینسانا هایانام من.
من دونیا نی گزرم،من دونیانی بزرم.
من خییرلی سونبولم،من سئحرلی سونبولم.
آنادیلیمیز:نوروز سوزونون معناسی »یئنی گون« دئمکدیر. بیر چوخ شرق خالقلاری کیمی آذربایجان خالقیدا قدیم زامانلاردان باشلایاراق گئجیله گوندوزون برابرلشدییی۲۱ مارت گونونو یازین گلمه سی ایله علاقه دار اولاراق خصوصی قایغی گوستریرلر.
هامی اونون گلیشینی بایرام ائدیر. ائو ـ ائشیک سلیقه‌یه سالینیر. اینسانلار تزه پالتار گئییر یومورتا بویاییر، شیرنییات هازیرلاییرلار. کوسولولر باریشیر، اینسانلار قوهوم قونشوسونو بیر ـ بیرینه قوناق چاغیریرلار. نوروز چرشنبلرینده تونقال قالانیر، شنلیکلر کئچیریلیر. سازیمیز، سوزوموز بوبایرامی ترنم ائدیر.
- یئنگی‌گون، حضرت-ی علی‌نین دوغدوغو گوندور.
- یئنگی‌گون، اودا تاپینان/آتش‌پرست‌لردن قالان بیر بایرامدیر.
- یئنگی‌گون، تانرینین دونیانی گئجه ایله گوندوزون ائشید اولدوغو بیر زاماندا یاراتدیغی گوندور.
- یئنگی‌گون، کوتله‌وی ائل بایرامیدیر.
- یئنگی‌گونده گونش بالیق بورجوندان قوچ بورجونا گیرمیشدیر.
- یئنگی‌گون، تورک‌لرده باهار-یاز بایرامیدیر.
تورک‌لرده یئنگی‌گون/یئنی ایل بایرامینین حاضیرلیقلاری ۴۰گون اونجه‌دن باشلایار. ائولر تمیزله‌نر، سیلینر، سوپورولر، هر شئی باشدان آشاغی ییخانار-یویولار، بوتون یاتاق، یورقان دوشک، کیلیم، خالی، یوللوق و بنزه‌ری شئیلر گونشه چیخاریلیب سریلر.
قیش بویونجا ایچینه سینَن شئهدن آریندیریلار، و بول-بول گونش آلماسی ساغلانار. سونرا بونلار سوپالارلا دؤیوله‌رک (چیرپیلاراق) توزدان آریندیریلار. بو آرادا اویانان دوغایلا، باغچا ایشلری ده بویوک بیر چابایلا یاپیلماغا چالیشیلار؛ باغچادا بیریکه‌ن چوپلر اوجاقلاردان چیخان کوللرله قاریشدیریلاراق گوبره اولاراق توپراغا وئریلر. آرخ و کاناللار توپراق و چومورلاریندان آریندیریلار. آغاجلار بودانار، گرکسیز داللار کسیلر و آغاجلارین دیبی هاوالاندیریلار.
یئنی ایلله گلن یئنی گونله یاناشی، هر کس اوزونه یئنی بایراملیق گئییملر آلار، یولداش و تانیشلارا سووقاتلار آلینار. آداخلی قیزلار بَی جورابی توخویارلار.
یئنگی‌گون/یئنی ایلله ایلگیلی بیر چوخ اینانیش واردیر. یئنی گونون ایلک دورد گونو ایلین دونَنجه‌لریله ایلگیلیدیر. بیرینجی گون گونشلی کئچرسه دئمک، یاز و یای آیلاری گوزل کئچه‌جکدیر. ایکینجی گون یاغمورلو کئچرسه یاز آیلاری یاغمورلو اولاجاقدیر. ایکینجی گونلر ده عئینی شکیلده گوز و قیش آیلارینا ایشیق توتماقدادیر. یئنی گونون اوچونجو و دؤردونجو گونلری یاغمورلو کئچرسه »قودو-قودو« دئییله‌ن بیر توره‌ن دوزَ‌نله‌نر. شامان اینانجیندان قالدیغی دوشونولَن بو اینانیشا گوره »قودو-قودو« مئیدانلاردا گزدیریلر و گونشی چاغیران چئشیدلی اَزگی‌لر اوخونار. اینانیشا گوره قودونون دوغایی ائتگیله‌مه و دوغاسال یئیلشدیرمه گوجلری بولونماقدادیر.
یئنگی‌گون قوتلاندیغی بوتون جوغرافیالاردا اوزلویونو قوروماقلا یاناشی، یاشادیلان بوتون جوغرافیالاردا بولگه‌لره بیر سیرا اوزل گله‌نک‌لر ده اورتایا گتیرمیشدیر. قیرغیزلار یئنی ایلین ایلک گونونه “نووروز ” آدینی وئرمک‌ده و بو گونده “نووروز کوجو ” دئییله‌ن اوزه‌ل بیر یئمک یئمکده‌دیرلر. اویغور تورک‌لری بو گونو باهار بایرامی اولاراق قبول ائتمک‌ده و بو گونه “نووروز ” دئمکده‌دیرلر. مارت آیینا “ناوریز ” آدی وئرن قازاق‌لاردا بو گون گله‌نکسَل بیر شکیلده قوتلانماقدا و بو گونده قازاق‌لار دا قیرغیزلار کیمی نووروز کوجو دئییله‌ن اوزل بیر یئمَک پیشیرمکده‌دیرلر.
یئنگی‌گونو اَن گورکملی شکیلده قوتلایان آذربایجان تورک‌لری بو گونه “نووروز/یئنی ایل یئنگی‌گون” یا دا”ارگنه‌قون” دئمکده‌دیرلر. قیریم تاتار تورک‌لرینده ده یئنی ایل گله‌نه‌یی بوتون جانلیلیغی ایله یاشاماقدادیر. قیریم تاتار تورک‌لری بو قوتلو گونه “ناورئز ” آدی وئرمکده‌دیرلر. باتی تراکیا تورک‌لرینین “مئوریس چوواش تورک‌لرینین ده “ناوروس ” دئدیک‌لری بو گون عوثمانلی تورک‌لرینده ده قوتلانماقدای’دی.
عوثمانلی جوغرافیاسیندا ساییلی گونلردن بیریسی اولاراق قوتلانان بو گونده گونشین قوچ بورجونا گیردییی آن‌دا “نئوروزییه ” آدی وئریلَن بیر دادلی یئمَک گله‌نک اولموشدور.
تاریخ بویونجا باشدا تورک‌لر اولماق اوزره تورک‌لرله بیر جوغرافیانی پایلاشان و یاخین ایلیشگی‌ده اولان بیر سیرا دوغو اولوسلاریندا گله‌نَکسَل بیر بیچیمده قوتلانان یئنگی‌گون/یئنی ایل بایرامی، تاریخ بویونجا اولدوغو کیمی گونوموزده ده بیر تاخیم آنلاتی، اویکولر یاراشدیرمالاری ایله سییاسی/دینسَل و باشقا بودونسال اوماجلارا اویونجاق ائدیلمک ایسته‌نمکده‌دیر.
بو نَدَنله یئنگی‌گون/یئنی ایل بایرامینین نه اولدوغو، ایچ‌لییی، قوتلانیش گورکمی و اوماجی هانسی تاریخ و قوراللاردا بیچیمله‌نه‌رک میللی بایراملاریمیزدان بیریسی دورومونا دونوشدویونون بیلینمه‌سی، یئنگی‌گونو بیر سیرا ایشلره اویونجاق ائتمَک‌دن قورتاریب، گئرچک و میللی بیر قوتلانیش اوماجینا دونوشدوره‌جکدیر.
تورک‌لر اوزون چاغلاردان بری یازین گلیشینی بویوک بیر جوشقویلا قوتلاماقدادیرلار. یازین باشلانیشینا دئنک گلمه‌سیله ده تورک‌لرده یئنگی‌گون بایرامی آیری بیر آنلام قازانمیشدیر. آیری بیر یاز بایرامی یئرینه یئنگی‌گون باهارین گلیشیله یئنی ایل بایرامی اولاراق قوتلانیلماقدادیر.
بو میللی بایرامیمیزین »باهار، ایشچی امک‌چی، ایدئولوژیک، و…« یئرینه تورک‌لرده یئنی ایل بایرامی اولاراق قوتلانیلماسینین تاریخسَل گئرچکلره داها اویقون دوشه‌جه‌یی یئتینمه‌یین‌ده‌ییک.
یئنگی‌گون بایرامی ایلک یاراندیغی زامان‌دان بو گونه‌دک، بیر چوخ کولتورله ایچ-ایچه اولموشدور. بیر چوخ میللت بئله‌جه کوکلو اولو تورک کولتور اویه‌سینی اونجه سیندیرمه‌یه، بونو باشارامایینجا دا اوز کولتورلریندن بیر شئیلر قاتاراق، اونو اوزلرینینکی ائتمه‌یه چالیشمیشلار.
بونون اوچون، یئنگی‌گون/یئنی ایل بایرامینین قوتلانیش اوماجی اوزه‌رینده یاپمیش اولدوغوموز آراشدیرمالاردا یوزدن آرتیق آنلاتی‌نین اولدوغونو گوروروک.
نه قدر بایرام و بایرام اوچون عادت و عنعنه لردن دانیشساق،یازی قورتولماز…آنجاق بئله دییم کی باهار گلیر و اوزونن مین لرجه موطلولوق گئتیریر.
هر اینسانا واجیب دیر کی بئله باهاری قارشیلاماق اوچون،کدرلردن اوزاقلاشسین.و اومودلا یاشاسین.بایرام آیی گیرندن، بایراما حاضیرلاشماق لازیم دیر. ائله‌بیل کی بیر ایل یاشیـییریق بیر آیدا حاضیرلانیب بایرامی گوزلوروک.
اومود اینسان اوچون دیر. اومودوم وار گلن ایل، خیرلی ایشلر اوچون آتیلان آددیم‌لار اولسون. بایرام، بوتون ایل بایرامی توتان اینسانلارا قوتلو اولسون. گلن گونلریمیز خئییرلی اولسون. گوزوموز یوللاردا قالماسین، سئودییمیز اینسانلارین هامیسی یانیمیزدا اولماق آرزیسیلا سئوگیلی یولداشلار بایرامینیز قوتلو اولسون.
نوشته شده توسط admin در پنجشنبه, ۲۷ اسفند ۱۳۹۴ ساعت ۶:۳۰ ق.ظ
