نفسین حسابی
عبدالصمد ملکی
نفسین حسابی روایتلرده تأکید اولونموش و اخلاق عالیملری‌نین بؤیوک دیقت آییردیغی بیر مسئله‌دیر. روایتلرده ده تأکید اولونور کی، هر کس اؤز عمل‌لرینی قیمتلندیرمه‌لی، ان آزی گونده بیر دفعه عمل‌لری‌نین حسابینی آپارما‌لیدیر. بو ایش اوچون ان موناسیب واخت گئجه‌دیر. یاتمازدان قاباق گون عرضینده گؤرولن ایشلرین دوزگون اولوب-اولماماسی باره‌ده دوشونمک ضروریدیر. بوراخیلمیش سهو‌لری اعتراف ائدیب، اونلارین نتیجه‌سینی آرا‌دان قالدیرماق باره‌ده تدبیر گؤرولمه‌لیدیر.
ایمام صادق (ع) عبدالله ابن جُندبه بویورور: “ائی جُندب اوغلو عبدالله، بیزی تانییانلارا واجیبدیر کی، هر گوندوز و گئجه‌ده عمل‌لرینه نظر سالیب اؤزلری ایله حساب چکسینلر. گؤردوکلری یاخشی ایشلری آرتیریب، چیرکین ایشلره گؤره باغیشلانما طلب ائتسینلر کی، قیامتده روسوای اولماسینلار.” اینسانی حسابا وادار ائدن عامیل اهل بیتی (ع) تانییان هر بیر موسلمان اؤز حیات پروقرامینی اونلارین گؤستریشلرینه اویغونلاشدیرما‌لی و عمل‌لرینه نظر سالما‌لیدیر. اینسانین اؤز عمل‌لرینه نظر سالماسی آللاهین اونون روحونا عطا ائتدیگی بیر خصوصیتدیر.
بو، دونیا فیلوسوفلارینی حئیرته گتیرمیش بیر خصوصیتدیر. عادتاً، باشقا‌لارینی قیمتلندیرمک ایمکانینا مالیک اولان اینسان اوچون اؤز داخیلینه‌ده نظر سالماق سجیّوی‌دیر. اؤزونو تانیما مؤضوعسوندا موتعا‌لیه‌سی اولان اینسانلار یاخشی بیلیرلر کی، اینساندا اؤزونو هوس‌لندیرمک، تنبئه ائتمک، دانلاماق کیمی خصوصیتلر واردیر. بوتون بونلار آللاهین اینسانا بؤیوک مرحمتیدیر. ائله بو سببلردن‌ده اینساندان هر گون هئچ اولمازسا، بیر دفعه عمل‌لرینی آراشدیرماق طلب اولونور.
اؤزو ایله حساب چکن اینسان یاخشی بیر عمل‌له راستلاشدیقدا، بونو آللاهین لوطفو بیلمه‌لی و یاخشی عمل‌لری آرتیرماق اوچون اوندان یاردیم ایستمه‌لیدیر. باشقا بیر روایته اساساً اینسان اؤز یاخشی عملینه گؤره آللاها شوکر ائتمه‌لی و گله‌جکده داها چوخ یاخشی ایش گؤرمک اوچون اوندان یاردیم دیلمه‌لی، پیس ایشلرینه گؤره توبه ائتمه‌لیدیر.
آما توبه‌نین شرطلری واردیر. مثلاً، قیلینمامیش نامازین قضاسینی قیلماق، وورولموش ضرری اؤده‌مک و س. بئله بیر حرکت نؤوبتی دفعه گوناهین روحا سیرایت ائتمه‌سی‌نین قارشی‌سینی آلیر. آیدیندیر کی، قیامت گونو اؤتن نوقصانلارین نتیجه‌لرینی آرا‌دان قالدیرماق غئیری-مومکوندور. ایمام (ع) قیامت گونونون روسوایچی‌لیغینی خاطیرلادا‌راق هله ایمکان وارکن نوقصانلاری آرا‌دان قالدیرماغا چاغیریر.
اینسان بیر ایشین فایدا‌لی و یا دَیَرلی اولدوغونو درک ائتمه‌سه، اونا قطعی موناسیبت گؤسترمیر. اونا گؤره ده هر هانسی بیر خبردارلیق اولدوقجا فایدا‌لیدیر. اینسانین بیر ایشی گؤرمه‌سی اوچون مصلحت اولدوقجا فایدا‌لیدیر. هر هانسی بیر ایشین پیس نتیجه‌سیندن قورخو همین ایشه باشلاماغین قارشی‌سینی آلیر. موعیّن بیر پروقراما عمل ائتمک اوچون‌ده اونون فایدا‌لاری نظره آلینما‌لیدیر.
بو فایدا‌لار اینسانی هوس‌لندیریر. بو مسئله‌یه دیقّت‌سیزلیک نتیجه‌سینده اینسان تنبل‌لشیر. اینسان اوچون اولدوقجا آغریلی اولان پئشمانچیلیغین قارشی‌سینی آلماق مقصدی ایله یوبانما‌دان اؤزوموزله حساب چکمه‌لی‌ییک. قیامت گونونون آدلاریندان بیری “یوم الحسرت” یعنی “حسرت گونو”دور. بو آد پئشمانچیلیغین روحاً آغریلی اولماسینا بیر ایشاره‌دیر. قیامت گونونون باشقا بیر آدی ایسه “یوم الحساب”، یعنی “حساب گونو”دور.
اینسان نه زامانسا بوتون خئییر و شر عمل‌لری‌نین حسابا چکیلجگینه امین و دیقتلی اولماسا چیرکین ایشلردن اوزاقلاشماغا چالیشماز. آما قارشیلاشاجاغی سورغونون جیدی‌لیگینه اینانسا خیردا نوقصانلارا بئله یول وئرمز. قورآن کریمده‌ده تصدیق اولونور کی، قیامت عذابی‌نین سببی اینسانلارین همین گونو اونوتماسیدیر. محض بو اونوتقانلیق سببیندن اینسان ابدی عذابا دوچار اولور. قورآن کریمین “صاد” سوره‌سی‌نین ۲۶-جی آیه‌سینده اوخویوروق: “شوبهه‌سیز کی الله یولوندان آزانلاری حساب گونونو اونوتدوقلاری اوچون شیدتلی بیر عذاب گؤزله‌ییر.” قورآن کریمده بیری حدی آشمیش دیگری ایسه اؤز عمل‌لرینه دیقتلی اولان ایکی قارداش حاقّیندا دانیشیلیر.
مؤمین قارداشی‌نین نصیحتلرینی قولاق آردینا ووران تکبّورلو قارداش دئییر: “قیامتین قوپاجاغینی تصوّور ائتمیرم. حتی ربّیمین حضورونا قایتاریلسام اؤزومه بوندان‌دا یاخشی مسکن تاپارام” (“کهف” سوره‌سی، آیه: ۳۶٫) قورآن بو حکایه‌نی نقل ائتمکله حساب-کیتابسیز اعتیقادین هئچ بیر فایدا وئرمیجگینی آنلا‌دیر. قیامت حسابینا اینام آخیرت اینامی‌نین اساسیدیر. قیامت گونونون حیکمتی اینسانلارین اؤز یاخشی و پیس عمل‌لری‌نین موکافات و جزاسینا چاتماسیدیر.
حساب اولماسایدی، قیامت نییه لازیم ایدی؟! حضرت پیغمبر (ص) بویورور: “نه قدر کی حسابا چکیلمه‌میسیز اؤزووز اؤزووزو حسابا چکین” (“بحار الانوار”، ج.۷۰٫) بئله بیر ایناما مالیک اولان اینسان حؤکماً اؤز عمل‌لرینی نظردن کئچیریب نتیجه چیخاریر.
نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۰۲ بهمن ۱۳۹۲ ساعت ۶:۴۰ ق.ظ
