قاضی

قدیم زامانلاردا بیر کیشی وار ایدی. بو کیشی چوخ کاسیب اولوب، چؤرک اوزونه حسرت قالمیشدی. بیر گون آروادی اونا دئدی:
- آ کیشی، گئت بیر آدامدان بورج پول آل یوخسا آجیندان اؤلریک.
کیشی گئدیب بیر تاجردن آلتی آیین مدّتینده سَلَمله یوز مانات بورج آلدی. آی دولاندی واخت گلیب چاتدی، کیشی پولو دوزه¬لدیب وئره بیلمه¬دی.
تاجر اونون ائوینه گلیب دئدی:
- پولومون واختی تامامدی، سَلَمی ایله بیرلیکده گتیر وئر، یوخسا سنه آغیر اوتورار.
کیشی توقّع ائتدی:
- منه اوچ گون مهلت وئر، تاپیب وئره¬رم.
اوچ گون ده کئچدی، کیشی پولو یئنه ده دوزه¬لده بیلمه¬دی. قاچیب گیزلندی.
آروادینا دا تاپشیردی کی، تاجر گلسه، دئیه¬رسن کیشی ائوده یوخدور. آخشام تاجر گلنده آرواد ائله ده دئدی.
تاجر قاییدیب گئدنده کیشی¬ایله قاباق-قاباغا گلدی. کیشی تاجری گؤرنده گئری قاییدیب قاچماغا باشلادی. تاجر قوودو، او قاچدی آخیردا بیر قاپییا راست گلیب، اؤزونو ایچری سوخدو. دئمه، ائو صاحبینین آروادی حامله¬ایمیش، اؤزو ده قاپینین دالیندا دوروبموش. کیشی قاپینی ضربله آچاندا، قاپی آروادا دگدی آرواد یئره ییخیلیب اوشاق خرج ائله¬دی. آروادین اری آغاجی گؤتوروب کیشینی دؤیمگه باشلادی. تاجر چاتیب دئدی:
- دؤیمه اؤلر، منیم او کیشیده علاجاغیم وار قوی آلیم، سونرا نه ایسته¬ییرسن ائله.
بو قرارا گلدیلر کی، کیشینی قاضینین یانینا آپارسینلار.قاضی یئددی آغاجلیقدا اولوردو. اونلار کیشینی گؤتوروب قاضینین یانینا آپارارکن قارانلیغا دوشدولر. بیر کندده گئجه¬له¬مه¬لی اولدولار. تاجر گئدیب بیر نفرین ائوینده قوناق قالدی. بورجلو کیشیدن قورخدوقلاریندان، اونو ائوین ایکینجی مرتبه¬سینه چیخاردیب اؤزلری حیه¬طده یاتدیلار. کیشی قالدی یوخاری مرتبه¬ده. اؤزلوگونده فیکیرلشدی: “یاخشی، من تاجره ایکی یوز مانات بورجلویام. اونو وئره بیلمه¬دیگیم حالدا، ایکینجی بیر ایشه راست گلدیم. یقین کی صاباح قاضینین یانینا گئتسم، منی تقصیرلندیره¬جک. یاخشیسی بودور کی، ایکینجی مرتبه¬نین پنجره¬سیندن اؤزومو آتیم آشاغی. سلامات قورتارارام، هئچ، اگر قورتارمارامسا اؤلرم، جانیم قورتارار”. بو سؤزلری فیکیر ائله¬ییب پنجره¬نی آچدی، اؤزونو آشاغی توللادی. دئمگینن ائو صاحبی اولان قوجا بیر کیشی پنجره¬نین آلتیندا یاتیبمیش. کیشی بیرباش قوجانین اوستونه دوشدو. قوجانین او ساعات جانی چیخدی. اوغلو سسه اویانیب گؤردو کی آتاسی اؤلوب. کیشینی توتدو، اؤلدورمک ایسته¬ینده او بیریلر توتدولار، اونو اؤلدورمگه قویماییب دئدیلر:- جانیم، بوندا بیزیم طلبیمیز وار. بیزیم ده باشیمیزا اویون آچیب. یاخشیسی بودو کی، سن ده بیزیمله برابر گئدک قاضینین یانینا. شریعت نه حکم ائدرسه، بیز ده اونا قولاق آساریق.
اوغلان دا راضیلاشدی، یولا دوشدولر.
یولدا گؤردولر کی، بیر نفرین ائششگی باتیب پالچیغا، نه قَدَر اللشیر چیخاردا بیلمیر. ائششک صاحبی اوزونو بونلارا توتوب دئدی:
- آی قارداشلار، سیز آللاه، کؤمک ائله¬یین، من بو اولاغی پالچیقدان چیخاردیم.
هئچ کس گئتمه¬دی. تقصیرکار کیشی اؤزونو پالچیغا سالدی. ائششگین قویروغوندان دارتدی کی، پالچیقدان چیخارتسین. بدبختلیکدن ائششگین قویروغو دیبیندن قوپدو. ائششک صاحبی اونون آبرینی آلیب دئدی:
- منیم ائششگیمین قویروغونو قوپارتمیسان. گرک حاقّینی وئره¬سن. ائششک صاحبی قیر ساققیز اولوب، یاپیشدی کیشینین یاخاسیندان.
آداملار بئله راضیلاشدیلار کی، بونو دا قاضینین یانینا آپارسینلار. بیر آز گئدیب بیر بؤیوک چایین قیراغینا چاتدیلار. گؤردولر کی، بیر قوجا ایله بیر جاوان بالیق توتورلار. بونلار بورادان کئچنده، بو بدبخت کیشی بالیقچییا سلام وئردی. کیشی بوتون فکرینی چایا، بالیغا وئرمیشدی، غفلتاً سلامی ائشیدن کیمی دیکسینیب سویا دوشدو چوخ قوجا اولدوغونا گؤره چیخا بیلمگیب بوغولدو. اوغلو توتدو تقصیرکار کیشینین یاخاسیندان:- منیم آتامین قان باهاسینی وئر. معرکه باشلاناندا دئدیلر:
- بو آدام بیزیم ده باشیمیزا اویون آچیب. گل سن ده بیزیمله گئدک قاضینین یانینا.الغرض بونلار قاضینین یانینا گئتمکده اولسونلار، کیشی اؤز-اؤزونه فیکیر ائله¬ییردی کی، من بیر تاجره بورجلو اولدوغوم اوچون قورخوردوم، ایندی بو قَدَر ایش منیم باشیما گلدی. داها من قورتارا بیلمگه¬جگم. یاخشیسی بودو کی، من حیه¬طه چاتان کیمی، قاباغا دوشوب قاضییا یالواریم، بلکه تقصیریمدن کئچدی. بو فیکیرنن تئز اؤزونو یئتیردی قاضینین قاپیسینا، قاپینی آچیب گؤردو کی، قاضی ایچریده بیر آروادنان مازاقلاشیر. اوتانیب تئز قاپینی اؤرتدو، دوردو قاپینین قاباغیندا. آداملار ایچری کئچمک ایسته¬ینده اونلاری بوراخماییب دئدی:- قاضی عبادتله مشغولدور، ایچری گیرمک اولماز.بیر آزدان قاضی اؤزو گلیب قاپینی آچدی، اونلاری ایچری بوراخیب سوروشدو: – اوّل قاپینی آچان کیم ایدی؟
کیشی دئدی:- من ایدیم.
قاضی احتراملا دئدی:- گل، اوّل سن دردینی دئ، گؤرک نه اوچون گلمیسن؟
کیشی بوتون احوالاتی، قاضییا ناغیل ائله¬ییب یالواردی.- آماندی، قاضی آغا، رحم ائله، کاسیب آدامام. کیچیکدن خطا، بؤیوکدن عطا. بورجو وئره بیلمیردیم. اؤزومو اؤلدورمک ایسته¬ییردیم، بئله اولدو.قاضی او بیری آداملاری ایچری چاغیردی اونلار دئدیلر: – قاضی آغا، بیز بوندان شکایته گلمیشیک.هره¬سی باشینا گلن ایشلری دانیشیب کیشیدن شکایت ائله¬دی.
قاضی تاجره دئدی:- بس سنه بو کیشی ایکی یوز مانات بورجلودو. شریعتین بویوردوغونا گؤره، گرک او قَدَر مهلت وئره¬سن کی، گئدیب او پولو قازانسین، گتیریب وئرسین. اؤزون ده شکایته گلدیگینه گؤره یوز مانات جریمه وئرمه¬لیسن.
تاجر ناعلاج قالیب یوز ماناتی وئریب، بیر طرفده دوردو. قاضی ایکینجی آداما دئدی:
- بو سنین آلتی آیلیق اوشاغینی تلف ائله¬ییب. شریعتین بویوردوغونا گؤره، سن گرک آروادینی بوشاییب وئره¬سن بیر مدّت بو کیشیده قالا. آرواد حامله قالان زامان او یئنه آروادی سنه قایتارار. اگر راضی اولماسان، یوز مانات جریمه وئره¬جکسن.
کیشی گؤردو کی، بورادا ناموس الدن گئدیر ناعلاج قالدی، یوز ماناتی وئریب، بیر طرفده دوردو.
اوچونجو آدامدان سوروشدو:- بو کیشی هاردان سنین آتانین اوستونه آتیلیب؟
اوچونجو آدام دئدی:- ایکینجی مرتبه¬دن.
قاضی دئدی:- شریعتین دئدیگینه گؤره، سن ده چیخیب هامان اوجالیقدان بونون اوستونه آتیلمالیسان. اگر قبول ائله¬مه¬سن، گرک اللی مانات جریمه وئره¬سن.
اوغلان گؤردو کی، او اوجالیقدان آتیلسا، قول قیچی سینیب اؤله¬جک. علاجسیز قالدی، اللی مانات وئریب بیر طرفده دوردو.
نوبه بالیقچی اوغلونا چاتدی. قاضی سوروشدو: – سنین آتانین نه قَدَر قانی اولاردی؟ اوغلان دئدی:- نه بیلیم، بئش گیرونکه.
قاضی اوغلانین الینه بیر بیچاق وئریب، دئدی:
- شریعته گؤره، سن بونون هاراسیندان ایسته¬سن بئش گیرونکه قان گؤتوره بیلرسن. آمّا هرگاه بیر بالاجا آرتیق-اسگیک اولسا، بو کیشی سنین اتیندن کسه¬جک.اوغلان گؤردو کی، هئچ واخت دوز بئش گیرونکه قان چیخاردا بیلمگه¬جک. ناعلاج قالیب، او بیریلری کیمی جریمه وئریب کناردا دوردو.کناردا دایانمیش ائششک صاحبی ایشی بئله گؤروب دئدی:
– منیم ائششگیمین هئچ ازلدن قویروغو یوخدو.قاضی اونلارین هامیسینی یولا سالدی. گؤردو کی، تقصیرکار کیشی گئتمیر.
- سن نه اوچون گئتمیرسن؟ – دئیه اوندان سوروشدو.کیشی دئدی:- هله شریکلی پولوموز وار. اونو بؤلک، سونرا گئدیم. قاضی دئدی:
- جانیم، بو ایشلرین هامیسینی من سنین اوچون ائله¬دیم. سنی اؤلومدن قورتاردیم. پول نه¬دیر؟کیشی دئدی:- سنین جانین حاقّی پوللاری تامام یاری بؤلمگینجه گئتمگه¬جگم. یوخسا چیخیب ائشیکده قیشقیرا-قیشقیرا توتدوغون عملی جماعته خبر وئره¬جگم …قاضی ناعلاج قالیب، آبرینا قیسیلیب، پولو کیشی¬ایله تن یاری بؤلدو.