صنایع و دانشگاه‌های آذربایجان غربی جزیره‌ای عمل می‌کنند

مهدی قلی پور
گروه اقتصادی :سالانه طرحهای پژوهشی زیادی در مراکز علمی و آموزش عالی آذربایجان غربی تهیه می شود که بیشتر آنها در قفسه کتابخانه ها خاک می خورند و کاربردی نمی شوند.
توجه به حوزه فناوری و اقتصاد دانش بنیان در شرایط کنونی یکی از شاه کلیدهای توسعه استان آذربایجان غربی به شمار می رود. در این زمینه در استان اخذ مجوز منطقه ویژه علم و فناوری ارومیه باید یکی از مهم‌ترین اقدامات مسئولان ذی ربط در استان باشد.
مهر ماه سال گذشته بود که قائم مقام دبیرکل شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری اعلام کرد که پنج استان اصفهان، یزد، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و بوشهر برای ایجاد منطقه ویژه علم و فناوری انتخاب شده‌اند.
محمد ابویی در آن ایام در جمع خبرنگاران در بوشهر اظهار داشته بود که برنامه توسعه مناطق ویژه علم و فناوری در واقع جاه‌طلبانه‌ترین و بلندترین افق جمهوری اسلامی در سال‌های آینده است. حرکتی شروع شده است که همه حرکت‌های توسعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این در حالی است که در این زمینه مهم‌ترین مسئله‌ای که مورد توجه باید قرار بگیرد این است که در استان آذربایجان غربی قبل از ایجاد زیرساخت‌ها باید به دنبال استقرار نگرش و نظام فکری بود که خروجی آن اقتصاد دانش بنیان باشد.
خوشبختانه همه عناصری که از ملزومات یک منطقه ویژه علم و فناوری بوده در شهر فرهنگی و دانشمند پرور ارومیه وجود دارد و اما متاسفانه هر کدام از این عناصر اعم از صنایع و دانشگاه‌ها و به صورت جزیره‌ای عمل می‌کنند و هر کدام به دنبال اهداف خود هستند.
برای رسیدن به هدف اصلی یعنی اخذ مجوز رسمی برای ایجاد منطقه ویژه علم و فناوری باید نظام هدفمندی را تعریف کرد که هر یک از این عناصر در کنار هم به صورت هم‌افزا و برای یک هدف مشترک که متاثر از نیازهای استان است؛ حرکت کنند.
در این زمینه باید ستادهای راهبردی در استان تشکیل شود که متشکل از سازمان‌های غیررسمی که در مناطق مختلف متفرق هستند، باشند و باید تلاش شود تا با قرار دادن این سازمان‌ها در کنار هم با توجه به نیازهای استان و کشوری و ظرفیت‌های استان حرکت شود.
با توجه به این مسئله بنابراین مسئله است که اگر قرار باشد تحقیقی در مراکز تحقیقاتی استان شکل بگیرد یا صنعتی مجوز ورود به استان را بگیرد یا حمایت شود، باید در راستای اهداف استان و مسیرافزایی باشد.
با توجه به استقرار واحدهای صنعتی مختلف در فاز های شهرک های صنعتی ، باید برای حرکت در مسیر اهداف منطقه ویژه علم و فناوری که در آینده در ارومیه باید مجوز اخذ کند؛ یکی از وظایف خود را ارتقای دانش فنی صنایع استان ببدانند، بر همین اساس باید برنامه‌ریزی شود، به ازای هر انجمن یا گروه همگنی که در بخش صنایع تشکیل شده است متناظر آن در بخش دانشگاهی نیز تشکیل ‌شود.
این در حالی است که در حال حاضر تعداد زیادی جوان دانشجو در مراکز آموزش عالی دولتی، آزاد، پیام نور و غیر انتفاعی در استان آذربایجان غربی مشغول تحصیل هستند و ضمن اینکه باید برای فارغ التحصیلان این دانشگاهها اشتغال مناسبی فراهم شود بلکه نیاز ارتباط با صنعت و فراهم کردن زمینه های اشتغال یکی از ضرورت های مراکز علمی دانشگاههای استان محسوب می شود.
دانشگاههای استان برای اینکه بتوانند پاسخگوی نیازهای صنعت باشند، باید نگاه خود را معطوف به نیازها و شرایط اقتصادی استان کنند در حالی که اینچنین نیست. اگر ارتباط صنعت و دانشگاه محقق نشود علم تولیدشده در دانشگاه به کار صنعت و جامعه نمی‌آید و در این صورت، دانشگاه علمی را تولید می کند که مورد استفاده دیگر جوامع است یا اینکه اساساً بی‌استفاده خواهد بود. نیم نگاهی به وضعیت تولید علم در دانشگاههای استان و همچنین صنایع فعال در آذربایجان غربی نشان می دهد که ارتباط صنعت و دانشگاه یکی از حلقه‌های تولید و مصرف علم در استان است. ارتباطی که حاصل نیاز بخش صنعت و توانایی تولید علم در دانشگاه‌ها است. دانشگاههای استان باید برای صنعت نیرو تربیت کنند، برای رفع مشکلات صنعت مشاوره بدهند و راهبردهای جدید تولیدی را در اختیار صنایع فعال بگذارند. دانشگاه برای اینکه بتواند پاسخگوی نیازهای صنعت باشد، باید نگاه خود را معطوف به نیازهای استان کند در حالی که اینچنین نیست.
این در حالی است که بیشتر طرح های پژوهشی که در دانشگاهها تهیه می شود متناسب با نیاز استان نیز و بیشتر برای ارتقای محقق است نه توسعه استان و غالب طرح های پژوهشی استان دردی را از کشور و استان حل نمی کند زیرا کاربردی نمی شوند.
بنابراین ضروری است تا تحقیقات دانشگاهها به سمت کاربردی شدن سوق داده شود تا پایان نامه ها در کتابخانه ها خاک نخورند و هزاران معضل در استان وجود دارد که هر یک را در قالب طرح پژوهشی می توان مورد ارزیابی قرار داد. طرح های علمی نیز باید براساس پروژه های عمرانی تعریف شود تا قابلیت اجرایی داشته باشد.
اصول مدیریت کنونی دنیا می گوید دانشگاهها باید همه همت و رویکرد خود را به جامعه و مسائل و نیازهای آن کند و برای جامعه تولید علم کند. در غیر این صورت علم تولیدشده در دانشگاه به کار صنعت و جامعه نمی‌آید، بلکه دانشگاه علمی را تولید کرده که مورد استفادهی دیگر جوامع است یا این‌که اساساً بی‌استفاده خواهد بود.
این در حالی است که متاسفانه پایان نامه های پژوهشی زیادی در دانشگاهها تهیه می شود ولی بلا استفاده می ماند و کسی از آن استفاده نمی کند. نیاز است تا دستگاههای اجرایی پروژه ها را به دانشگاهها واگذار کنند.ضروری است تا مسئولان ارشد استان مجوز جدید برای موسسات غیرانتفاعی در استان ندهند زیرا استان دیگر ظرفیت برای راه اندازی موسسات جدید را ندارد و بیشتر از این موضوعات نیازمند تعامل سازنده صنایع مختلف با دانشگاههای فعال سطح استان است.