حسینه یئرلر آغلار،گؤیلر آغلار…

حاضیرلایان:اکبر سعادت
آنادیلیمیز:بو گؤنلر محرم آیی آذربایجان دیاریندا حسین(ع)و اونون وفالی یارلاری شهادتینین ایل دونومو گؤنو اردبیل ،ارومیه،تبریز و زنگان و بیر چوخ شهرلرینده دسته لر ومراسم لر کئچیریلیر .
بو مراسم لر کئچمیشدن قالان عنعنه لردن بیری سایلیر.
اردبیل شهری بو عنعنه نین بئشیگی اولدوغونا چوخ میللت لر طرفیندن دیللره دوشموش آذربایجان اولکه سینده بیر شهردیر .
بو شهر مرثیه شاعرلری یوردو و همیده نوحه اوخویانلارین مرکزی سایلیر اردبیل شهری کئچمیشدن آلتی ۶ محله بولونوب محله آدلاری بونلاردیر.
۱-اونچی میدان (گازران)
۲-چشمه باشی
۳- عالی قاپو
۴-پیر عبدالملک
۵- اوچ دکان
۶- طاوار
هر محله نین نئچه خولاسی وار بیرینجی عنعنه اونچی میدان محله سینده جناب مسلم(امام حسینین کوفییه گوندردیگی قاباخجیل عم اوغلوسی ) شهادته یئتیریلن گؤنون ایل دونوموندن اونچی میدان (گازران )مسجدیندن باشلانار و او گونو گؤن اورتادان سونرا جناب مسلم شهادتی مراسمی آدلانار .
و بئله لیکله محرم عنعنه سی باشلانار .بو گئجه لر دن سونرا هفته لیک نوحه وماتم مراسمی هر گئجه ائولرده قورولار و ائو ییه سی قوناخلارین و نوحه اوخویانلارین قاباغینا چیخار محله آغ ساققالاری نوحه اوخویانلاریلان عزا مشقی ادرلر .بو عنعنه محرم آیی اوچ گؤن قالانا قدر دوام ائدر و طشت قویما مراسمی باشلانار بو مراسم ده نوحه اوخیانلار نوحه اوخوماقا باشلار و مراسمه قوشولانلار سینه وروب طشت لری و سو کوزه لرینی چیینلرینده مسجیده دولاندیریب و مسجیدین آشاقی باشیندا طاقچییا قویوب کوزه لردن اونا سو توکللر . بو ایش حسین ،حسین، آی حسن ،وای حسین شعارلارینان بیرلیکده اولار مراسمین سونوندا نوحه اوخویان اوخشاما دیوب خالقی آغلادار . بو ایش حسین (ع) نهضتینی ساخلاماقدان اوتری و شیعه مسلمان ملتین یولونو و ظولمه باش ایمه مه گینی نمایش ائتیرر.
یعنی بو ملت اولر ظمه باش اگمز اولجه اوچ دکان محله سینین حسینیه مسجدی کی اوچ دکان و طوار وابراهیم آوا محله سینن بیرلیکده قویولار وبو عنعنه مهم عنعنه لردن بیریسی سایلار . ایکینجی طشت قویما معروف عنعنه کی اردبیلده چوخ عظمتلی سایلیر مسجد جامع طشت قویما عنعنه سی دیر کی چوخ محله لردن اورا گلیب و آدلی سانلی نوح اوخویانلار بو مسجده بو مراسمده اولارلار . وداشچیلار، قره دینک، شاه باغی و اوچ دکان محله لری اونلان بیرلیکده طشت قویارلار .
اوچونجو طشت قویما عنعنه سی بیوک مسجد ، عالی قاپو ، اونچو میدان ، چشمه باشی محله لری طشت قویار لار.
سحری گؤن بازارا چیخما گؤنودو دسته لر قورولوب و هر محله خولا لارینان بازا چیخار راستا بازار مسجد جامع قاباغی بازارین ایچی نوبتی دسته لرین نوحه اوخیانلاریلا بیرلیکده عزا ساخلار لارهر محله نئچه خولایا بولونوب کی محله ایله بیرگؤنده بازارا چیخار او گؤنو خولا لار نوبت ایله چیخیب و آخر ساعاتلار محله بازارا چیخماقلا گون باشا چاتار .
بیرینجی گؤن محله اونچی میدان و خولالاری ایکینجی گؤن محله چشمه باشی وخولالاری اوچونجی گؤن محله عالی قاپو و خولالاری دوردونجی گؤن محله پیر عبدالملک و خولالاری بئشینجی گؤن محله اوچ دکان و خولالاری آلتینجی گؤن محله طاوار و خولالاری او گؤن کی جمعه گؤنو اولار دسته بازارا چیخماز گئجه لر هر محله وخولالاری اوز مسجد لرینده عزا دارلیق ادیب و هر گئجه نئچه مسجد گزرلر و هر مسجده سینه یا زنجیر وورارلار ( محله نین هم زنجیر و هم سینه دسته سی اولار خولالارین تکجه بیر دسته سی ،یا زنجیر ورانلار یا سینه وورانلار.)آخر گئجه دسته لر صبح اذانی اولاناجان مسجدلری گزیب و صبح نمازینی مسجدلرین بیرینده قئلارلار و سحری گؤنو تاسوا گؤنو اولدوغونا شمع پایلانان گونو آدلانار شمع پایلانان گؤنو، گؤن اورتادان قاباخ شمع پایلاما دسته لری یولا دوشوب قیرخ ۴۰مسجده شمع وروب نظریلرینی یئرینه یتیرللر بو ایش اونان اوتری دیر کی مسجدلرین ایل بویو شمع لرینی ورمیش اولسونلار و چون بو گؤن الکتریک وار لامپ وبعضا پول وریلیر .و حالا بیر عده عنعنه نی ساخلاماق دیه شمع ورور .
بو دسته لر آی حسن وای حسین ،عطشان حسین دیه پیاده گزرلر گؤن اورتا دان سونرا دسته باغلیب و لبیک حسین لبیک دیه شهرین خیابانلاریندا گئدیب سقا خانه قاباغینا یئغیشیب و شور وشوقیلا عزاساخلارلار .
بو گؤنلر او عنعنه بیوک وگؤزل بیر عنعننیه چئوریلمیش و هر ایل شوقیلا توپلاشیب و عزا ساخلانیر بو یولدا اردبیل مرکزی تلویزیونی بیوک ایش گؤرمیشدیر و گؤروربو گؤن آخشام مسجدلرده شبیه چئخاردیلیر و بعضی محله لرده شبیه عاشورا گؤنو ،گون چئخانان سورا تا گون اورتایا قدر .بو گونلر نظیر شربت چای کوکه و حلوا و… پایلاناربو گونلر دکانلار باغلی وکیمسه ایشه گئتمز و خالق چوخ یاردمجی و الی آچیق اولارلار عاشورا گؤنو محله لر یولا دوشوب عالی قاپو قاباغینا گئدرلر و اوردان سورا محله لرینه قایدیب ناهار گئدرلر .
ناهار نظیر ایلین عزا ساخلیانلار طرفیندن تدارک گورونر .ناهاردان سونرا عزا ساخلیانلار عالی قاپو میدانیدا توپلاشار لار بو مراسیم اردبیل مرکزی تلویزیونو و مرکزی تلویزیالار دان یایین لانار و بو گونلر بیوک بیر توپلاشیما چئوریلمیش آخشام چاغی شام غریبان عنعنه سی مسجد لر ده اولاراوچ گؤن عزا ساخلانار و امامین شهادتینن اوچ گؤن سونرا خالق ایشلرینه گئدر مسجدلر اربعین حیسنی امامین حسین (ع )شهادتی عاشورا گؤنوندن قرخ ساخلارلار و بو قرخ گونو روحانیلر مسجد لرده دین اسلامی تبلیغ ادرلر و منبر لرده دانیشارلار و اربعین گؤنو مسجدلرده مراسم اولاربو عنعنه لر اسرانین شامه گئدیب چاتماقیلا باشا چاتار .