جوایز ادبی ایران در قید کدام حیات
گروه فرهنگی: جوایز ادبی از جمله رویدادهای مهمی هستند که علاوه بر برجسته سازی فعالیت‌های فرهنگی عاملی انگیزه بخش برای مولفان و خالقان آثار ادبی است، آمار جوایز ادبی در ایران شفاف نیست زیرا جمع بندی واحدی از آنها زیر نظر نهادی خاص صورت نگرفته، بر همین اساس برخی زنده اند و برخی به تاریخ پیوسته است. برگزاری رویدادهای رقابتی از جمله جشنواره و جایزه در هر رشته ای یکی از انگیزه های بسط و توسعه آن رشته است. جوایز ادبی نیز در تمام جهان مرسوم و عاملی است که موجب میشود کتابی، اعتبار خاص و یا فروش ویژه‌ای را تجربه کند؛ جوایز ادبی نقش غیر قابل انکاری در بهتر دیده شدن یک اثر و مطرح شدن یک نویسنده و همچنین آثار او در جهان ادبیات بازی می‌کنند.از طرف دیگر برگزاری جوایز ادبی علاوه بر ایجاد انگیزه در نویسندگان و برگزیدگان آثار به واسطه قدردانی صورت گرفته از طریق جایزه و حمایت از آنان، موجب اطلاع رسانی کتاب‌های منتشر شده، ترویج و در دسترس قرار دادن کتاب‌ها برای مخاطبان، تقویت و اقتدار حوزه نشر، معرفی نویسندگان به مخاطب و غیره میشود.حفظ میراث فرهنگی و ادبی و خلق آثار فاخر مهمترین انگیزه برپایی و پویایی این جوایز است که یا با حمایت دولت‌ها یا توسط انجمن های ادبی، بنیادها و فرهنگستان ها برگزار و مدیریت میشوند، جوایز ادبی ایران اغلب به صورت سالانه و یا به صورت دوسالانه برگزار می شوند.
جایزه کتاب سال
جایزه کتاب سال کتاب سال جمهوری اسلامی ایران مهمترین رویداد انتخاب کتاب در کشور و یک جایزه نیمه دولتی است که هر ساله در بهمن ماه و با تأیید نهایی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به نویسندگان برگزیده در بخش های کلیات، فلسفه اسلامی، فلسفه غرب، دین، علوم اجتماعی، زبان، علوم کاربردی، هنر، ادبیات و تاریخ اعطا میشود.
جایزه کتاب سال در ایران، نخستین بار در سال ۱۳۳۴ با عنوان جایزه سلطنتی کتاب سال آغاز و به پدیدآورندگان یازده کتاب برگزیده اهدا شد که در سال ۱۳۳۲ منتشر شده بودند. روند اعطای این جایزه از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۲ به علت وقوع انقلاب اسلامی متوقف شد. در سال ۱۳۶۱ دوباره این موضوع در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح و در سال ۱۳۶۲ آیین‌نامه نحوه انتخاب کتاب سال توسط وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصویب شد. از آن به بعد هر سال در دهه فجر مراسم اهدای جایزه کتاب سال برگزار میشود.این جایزه را مؤسسه خانه کتاب ایران برگزار می‌کند و هزینه‌های آن از بودجه دولتی تأمین میشود که این مساله علیرغم اعلام متولیان جایزه مبنی بر انتخاب برگزیدگان بدون فشار و اعمال نظر از سوی دولت اما همچنان انتقاداتی به خود دارد.تاکنون ۳۹ دوره این جایزه برگزار شده و آیین اختتامیه سی‌ونهمین دوره آن با انتخاب از بین کتاب های منتشر شده ۱۳۹۹، در تالار وحدت و با حضور آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی رئیس‌جمهوری و محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.در این آیین، برگزیدگان و شایستگان تقدیر در گروه‌های »کلیات«، »دین«، »زبان«، »علوم خالص«، »علوم کاربردی«، »هنر«، »ادبیات«، »تاریخ و جغرافیا«، »فلسفه«، »روانشناسی«، »اقتصاد« »علوم سیاسی و حقوق« معرفی و جوایز خود را از دست رئیس جمهور دریافت کردند.در سال ۱۳۹۹ بیش از ۵۲ هزار و ۶۰۰ اثر چاپ اول بوده که بیشترین آن حدود ۱۲ هزار اثر در قلمرو ادبیات بود. از ۵۲ هزار اثر، حدود ۱۲ هزار اثر به مرحله داوری رسید. ۵۹۲ داور در ۲ مقطع، آثار را داوری کردند که نتیجه آن، ورود ۲۵۷ اثر به مرحله دوم شد و در مرحله دوم ۵۸ اثر شایسته تقدیر و ۱۷ اثر برگزیده و از ۲ شخصیت علمی کتاب، تجلیل شد.
جایزه جلال آل احمد
جایزه جلال آل احمد جایزه ادبی جلال آل احمد نیز یک جایزه ادبی دولتی است که به منظور معرفی آثار برگزیده ادبیات داستانی در ایران پایه گذاری شده است.این جایزه به نام جلال آل احمد نویسنده مشهور ایرانی که از بزرگترین روشنفکران معاصر جهان است، نامگذاری شده است با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۸۷ نخستین دوره خود را در سالروز تولد آل‌احمد آغاز کرد. موسسه خانه کتاب ایران مسئول برگزاری این جایزه است که در آذر ماه هر سال مقارن با تولد جلال آل احمد برگزار می شود.هدف از اهدای جایزه ادبی جلال ارتقای زبان و ادبیات مبنی بر بزرگداشت پدیدآورندگان آثار برجسته، بدیع و پیشرو است و تشویق و ترغیب نویسندگان، منتقدان، مستندنویسان و تاریخ نگاران. حوزه مورد ارزیابی هیأت داوران این جایزه، شامل آثاری است که با موضوع: داستان، نقد ادبی، مستندنگاری و تاریخ نگاری به چاپ رسیده باشند.چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد دوازدهم بهمن ماه ۱۴۰۰ با حضور محمدمهدی اسماعیلی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) در تالار وحدت برگزار و از برگزیدگان چهار گروه »داستان بلند و رمان«، »مجموعه داستان کوتاه«، »نقد ادبی« و »مستندنگاری« تجلیل شد.
جایزه پروین
جایزه ادبی پروین اعتصامی، جایزه‌ای است ادبی که به صورت دو سالانه به آثار انتشار یافته در زمینه ادبیات داستانی به زبان فارسی در ایران توسط خانه کتاب ایران که نهادی مستقل، غیردولتی و غیرانتفاعی است، اعطا میشود.
این جایزه با هدف بزرگداشت مقام و شخصیت شاعر نامدار ایران پروین اعتصامی، رشد و اعتلای خلاقیت‌ها و آفرینش‌های ادبی بانوان، ترویج و تقویت زبان فارسی در خارج از کشور، ایجاد پیوند بین ادبیات ملل به ویژه در حوزه جهان اسلام، معرفی چهره‌های شاخص زنان ادیب و پژوهنده و تقدیر از زنان در عرصه زبان و ادب فارسی همه ساله در سالروز تولد پروین اعتصامی برگزار میشود.
جایزه پروین در سال ۱۳۸۳ آغاز به کار کرد و در تابستان ۹۷ هشتمین دوره آن برگزار شد. این جایزه طبق برنامه باید در خرداد یا تیرماه ۹۹ برگزار می‌شد اما به دلیل شیوع کرونا به تاخیر افتاد.مصطفی راضی جلالی، مدیر دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی سال گذشته در گفت‌وگویی رسانه ای اعلام کرده بود: شیوع کرونا موجب تعطیلی تمام جشنواره‌ها و برنامه‌های حضوری کشور و همچنین لغو جلسات برنامه‌ریزی آنها شد. به همین دلیل، امکان تشکیل جلسه هیأت علمی برای جایزه پروین را نداشتیم. جایزه قلم زرینجایزه قلم زرین هر ساله همزمان با روز ملی قلم توسط انجمن قلم ایران برگزار میشود. حوزه های ادبی از جمله نقد و پژوهش ادبی، داستانی بزرگسال، شعر بزرگسال، داستان کودک و نوجوان، شعر کودک و نوجوان که برای نخستین بار در همان سال منتشر شده اند را مورد ارزیابی قرار میدهد.این جایزه که نخستین برگزیدگان خود را در ۱۴ تیر ۱۳۸۱ معرفی کرد ابتدا دوسالانه بود اما از سال ۱۳۸۷ هر سال زیر نظر انجمن قلم ایران برگزار شده است. اختتامیه این جشنواره هر سال در روز قلم، ۱۴ تیر ماه برگزار می شود.جشنواره قلم زرین بادوامترین و درعین حال معتبرترین و گرانترین جایزه غیردولتی کشور و جایزه ای رسمی است که گزینش، معرفی و تقدیر از آثار شایسته ادبی، تکریم و تقدیر از مولفان و پدیدآورندگان ازجمله رویکردهای این جایزه محسوب میشود.به گزارش آراز آذربایجان به نقل از ایرنا،نوزدهمین دوره این جایزه تیرماه ۱۴۰۰ با حضور جمعی از مسئولان فرهنگی با معرفی و تقدیر از برگزیدگان به کار خود پایان داد.
Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ ساعت ۸:۳۳ ق.ظ
