جایگاه از دست رفته صنایع دستی در آذربایجان غربی

مهدی قلی پور
گروه اقتصادی: صنایع دستی استان در حالی محصور در بازارهای کوچک و اغلب داخل استان است که به عقیده هنرمندان و تولیدکنندگان ضعف تبلیغ عرصه را بر هنرمندان این استان تنگ کرده است.
برگزاری نشست های تخصصی مجامع و تشکل‌های مردم‌نهاد همسو با صنایع‌دستی و برگزاری همایش هایی برای انجام کار گروهی به منظور احیای صنایع دستی در آذربایجان غربی بسیار ضروری است و همچنین چنین همایش_هایی برای برنامه‌ریزی دولت برای کاهش بیکاری در جامعه نیز تاثیر زیادی دارد.
جامعه آماری استان آذربایجان غربی با خیل جوانان بیکاری مواجه بوده که در این بین ۵۰ درصد جوانان تحصیل کرده از جمله آن‌ها است.
این در حالی است که مبالغ مورد نیاز برای راه‌اندازی صنایع بزرگ نیز بالا است و بنگاه‌های کوچک این حجم از سرمایه‌گذاری را نیاز ندارند.
۸۶ درصد از بنگاه‌های مشاغل در کشور خرد هستند و ۴۲ درصد از شاغلان هم در بنگاه‌های خرد مشغول هستند که بیانگر ظرفیت بالای اشتغال در این بنگاه‌ها است.
از سوی دیگر ؛ در رویه مسئولان سیستم بانکی در کشور تغییراتی روی داده است و در این راستا صندوق توسعه ملی هم بخشی از اعتبارات خود را به بنگاه‌های خرد تزریق می‌کند.
کارشناسان اقتصادی با تاکید بر داشتن صرفه اقتصادی برای فعالان صنایع دستی در همه مواقع معتقدند که این صنعت کم‌ترین تاثیر را از شرایط اقتصادی از جمله تحریم‌ها می‌پذیرد چرا که مواد اولیه آن بومی است هر چند ممکن است بازار مصرف آن تحت تاثیر قرار گیرد.
این در شرایطی است که جایگاه قابل توجه آذربایجان غربی در صنایع دستی ایران و در سطح جهان از دست رفته است و به دست آوردن جایگاه قبلی مشکل و نیاز به ابتکار عمل و کار علمی دارد.
مزایای فعالیت بنگاه‌های اقتصادی زود بازده در شرایط رکود کنونی بر کسی پوشیده نیست و تزریق بودجه در این بنگاه‌ها نوعی توزیع عدالت در کشور محسوب می‌شود چرا که همه مردم احساس ایفای نقش در کشور می‌کنند.
فعالیت‌های بنگاه‌های اقتصاد و مشاغل خرد راه‌کار اغلب کشورهایی است که مسیر توسعه را سریع طی کرده‌اند که نوعی همبستگی بین مردم و دولت را هم موجب می‌شود.
منطبق بودن مشاغل خرد با ویژگی‌های اقتصاد مقاومتی مردمی بودن و تا حدودی دانش‌بنیان بودن از این ویژگی‌ها است هر چند در حوزه علمی باید فعالیت بیشتری انجام شود.
کارشناسان اقتصادی همچنین بر ضرورت توجه به تفاوت‌های فرهنگی در تولید محصولات از جمله صنایع دستی تاکید دارند و بر این باورند که کاربردی بودن محصولات تولید هم باید مد نظر قرار گیرد تا بتوان سهمی از بازارهای جهانی را در اختیار گرفت.
کاهش هزینه‌های تولید از دیگر راه‌کارهای حضور و تدوام فعالیت در بازارهای جهانی برای صنایع دستی است و در کنار هم بودن و ایجاد حس اعتماد می‌تواند به کاهش هزینه‌های تولید کمک شایان توجهی بکند.
از سویی ؛ بسته بندی از مشکلات تولیدات صنایع دستی استان آذربایجان غربی است و نداشتن برند جهانی هم از مشکلات فعالیت در این حوزه است که حل آن نیازمند همت برای انجام کار بزرگ در این حوزه است.برای حل چنین مشکلی باید از همه ظرفیت‌ها برای فراهم کردن زمینه فروش محصولات تولیدی در صنایع دستی استفاده کرد و یکی از این ظرفیت‌ها گوشی‌های اندروید در دست مردم است که در اغلب مواقع فقط از آن‌ها برای تبادل پیام و یا … استفاده می‌شود.
این در حالی است که برخی از انواع صنایع دستی در استان آذربایجان غربی تا حدودی در بین مردم شناخته شده است و در عین حال تعداد کثیری حتی در بین خود شهروندان ارومیه ای نیز ناشناس مانده و یک مطالعه جزئی میدانی نشان می دهد بسیاری از صنایع دستی ارومیه در بین مردم بومی خود نیز هویت شفاف و تعریف شده_ای ندارد.
طی سال های اخیر حضور در نمایشگاه های داخلی و خارجی و برگزاری جشنواره ها تنها برنامه های شاخص معرفی صنایع دستی بوده و بعد از تجربه چند ساله نشان داده است که نه در شکل اجرا و نه در ابعاد آن برای معرفی صنایع دستی کافی نیست و حتی نظر هنرمندان را تامین نمی کند.این در حالی است که قابلیت صنایع دستی تولید بر اساس شاخص ها و ویژگی های بومی هر منطقه است و هر شهری و حتی روستایی ممکن است تولیدات خاص خود را داشته باشد.
اما با وجود اینکه صنایع دستی استان آذربایجان غربی طراحی و سبک ویژه ای دارد اما عدم حمایت در معرفی گسترده و برند سازی آن موجب شد در مقطعی تولیدات به نام یک استان دیگر معرفی شود.
حضور در نمایشگاه های خارجی و داخلی همراه با تبلیغات گسترده ضروری است و این مهم به ویژه برای صنایع دستی که تعداد تولید کنندگان آن محدود است؛ ضرورت ویژه دارد.
این در حالی است که به حد کافی نسبت به معرفی صنایع دستی اقدام نشده است و همین خلاء ها موجب شده است به عنوان مثال در حوزه سنگ های تزئینی سرمایه گذاری های غیر کارشناسی و تبلیغات غیر واقع مشاهده شود.
بی توجهی به معرفی صحیح آفتی برای صنایع دستی است و این غفلت ممکن است هویت صنعت دست را مختل کرده و راه را برای سوء استفاده باز بگذارد.
ضعف تبلیغ نه تنها شکل تولید را متغییر می_سازد بلکه دست دلالان در بازار را باز گذاشته و موجب می شود زنجیره فروش به جای سود برای تولید کننده زیان به دنبال داشته باشد.
تمامی ضعف های برجای مانده از شکل معرفی صنایع دستی در استان آذربایجان غربی موجب شده است تا ضرورت اتخاذ تدبیر جدی از سوی سازمان صنایع دستی و میراث فرهنگی استان برای بازنگری در برنامه ها بیش از پیش نمایان گردد.
البته یکی از راهکار ها برند سازی صنایع دستی استان آذربایجان غربی است و از جمله موضوعاتی که به جد باید پیگیری شود و به آن پافشاری شود ثبت نشان ملی و بین المللی جغرافیایی گلیم و فرش استان است.