گزارش//

بهای نابودی دریاچه ارومیه را مردم می‌پردازند یا مسئولان

گروه گزارش: خشک شدن دریاچه ارومیه یکی از فجایع زیست محیطی تاریخ بشر محسوب می‌شود، چرا با بی‌‌تدبیر برخی مسئولان شاهد نابودی نگین فیروزه‌ای شمال غرب بودیم که تنها دست خوش شوآف و شعارهای تکراری هستیم که به جرات می‌توان گفت خشک شدن آن چندین میلیون نفر را تحت تأثیر مسائل اقتصادی، سلامت و بهداشت قرار می‌دهد.
طی چند هفته گذشته خبرهایی مبنی بر خشک شدن دریاچه ارومیه در شبکه اجتماعی منتشر شد که بسیار ناراحت کننده بود، اما مسئولان و کارشناسان این موضوع را تکذیب کردند و گفتند هنوز این دریاچه به طور کامل خشک نشده است.
متاسفانه دریاچه ارومیه به دلیل خودخواهی برخی انسان‌ها و بی‌توجهی مسئولان امر در حال نابودی است، در واقع دلایل اصلی مرگ دریاچه را می‌توان به سدسازی بی‌رویه، احداث چاه‌های آب بیش از حد مجاز در اطراف آن برای استفاده‌های شخصی و کشاورزی و البته تغییرات آب وهوایی و اقلیمی که باعث کم شدن بارش باران در این سال‌ها شده می‌توان اشاره کرد. شنیده حاکی از آن است که نه تنها تا اواخر مهر تبخیر در دریاچه ارومیه ادامه دارد و سطح تراز آب به رقم روز اول شروع پروژه احیای دریاچه ارومیه خواهد رسید و جنوب دریاچه کاملا خشک خواهد شد، بلکه دیگر برای نجات دریاچه کاری نمی‌توان کرد.
باقی ماندن ۱۰ درصدی دریاچه ارومیه/احتمال خشک شدن دریاچه در سال آینده
پروفسو ناصر آق رئیس انجمن آبزی‌پروری ایران در گفتگویی در این باره اظهار داشت: دریاچه ارومیه به طور کامل خشک نشده، البته باید بگویم از نظر وسعت، حدود ۱۰ درصد از دریاچه باقی مانده است. بلکه می‌توانیم بگوییم رو به خشک شدن است و اگر سال آبی آینده هم مثل سال آبی گذشته باشد، به احتمال بسیار زیاد باقیمانده آب هم تبخیر می‌شود و دریاچه کاملا خشک می‌شود.
خشک شدن ۹۵ درصد از آب این دریاچه ارومیه
امیرعباس جعفری مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی نیز عنوان کرده بیش از ۲ دهه گذشته، هرسال به طور متوسط ۴۰ سانتی متر از ارتفاع دریاچه ارومیه کاسته شده و اکنون ۹۵ درصد از آب این دریاچه خشک شده است.
تبخیر دریاچه ارومیه تا مهر ماه/ جنوب دریاچه کاملا خشک خواهد شد
سمیه رفیعی رییس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی نیز گفت: ستاد احیای دریاچه ارومیه پس از صرف ۵هزارو ۷۰۰ میلیارد تومان اعتبار هیچ دستاورد مهمی برای نجات این دریاچه نداشته است.
رییس فراکسیون محیط زیست مجلس گفت: برابر اعلام رییس ستاد احیای دریاچه ارومیه، ۱۸ درصد علت خشک شدن تالاب، تغییر اقلیم و ۸۲ درصد به دلیل مدیریت غلط منابع آبی حوزه آبریز بوده است.
وی افزود: براساس پیش‌بینی کارشناسان تا اواخر مهر تبخیر در دریاچه ارومیه ادامه دارد و سطح تراز آب به رقم روز اول شروع پروژه احیای دریاچه ارومیه خواهد رسید و جنوب دریاچه کاملا خشک خواهد شد.
تغییر الگوی بارش و الگوی مصرف علل اصلی خشک شدن دریاچه
رئیس انجمن آبزی‌پروری ایران درباره علل خشک شدن دریاچه ارومیه نیز گفت: متاسفانه الگوی بارش و الگوی مصرف تغییر کرده است. در ۲۵ سال اخیر وسعت زمین‌های کشاورزی ۲ برابر شده است. بسیاری از زمین‌هایی که دیم بودند به زمین‌های آبی تبدیل شده‌اند و به آبیاری نیاز دارند که عمدتا آبیاری‌های سنتی غرقابی هستند که آب زیادی مصرف می‌کنند. این مصرف بی‌رویه آب و عدم مدیریت منابع آبی باعث شده آب به اندازه کافی به دریاچه نرسد و به خشک شدن آن منجر شود.
احیا کردن کل دریاچه دیگر امکان‌پذیر نیست/کوچک کردن دریاچه تنها راه نجات
عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه با بیان اینکه قطعا راهی برای احیای دریاچه وجود دارد، گفت: البته احیا کردن کل دریاچه با آن عظمت دیگر امکان‌پذیر نیست، از سال ?? عنوان کردم که تنها راه احیای دریاچه ارومیه کوچک کردن آن است. فقط با کوچک کردن دریاچه ارومیه و کاهش میزان تبخیر می‌توان آن را نجات داد.
به گفته وی، مشکل اصلی دریاچه همین‌جاست که آب در دریاچه پخش می‌شود چون کف آن به سمت بالا آمده مثلا قبلا ۱۰ متر عمق داشته اما الان به دلیل رسوبات نمک و خاک کف آن ۴ متر بالا آمده است به همین دلیل وقتی آب وارد دریاچه می‌شود خیلی سریع پخش می‌شود و به‌ظاهر دریاچه پر می‌شود ولی به دلیل عمق کم سریع تبخیر می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه منظورم از کوچک‌ کردن دریاچه تبدیل آن به یک حوض نیست، گفت: منظور این است مثلا یک‌چهارم دریاچه را حفظ کنیم. دریاچه ارومیه ۵۵۰ هزار هکتار است و وقتی می‌گویم ابتدا یک‌چهارم آن را احیا کنیم یعنی حدود ۱۳۰ هزار هکتار و در مرحله بعد هم ۱۳۰ هزار هکتار دیگر به هر حال این تنها راهکار منطقی و علمی برای احیای این دریاچه است البته برای انجام این کار هم باید مطالعه‌های بسیاری شود تا به نتیجه قطعی برسیم.
خطر وقوع طوفان‌های نمکی و تاثیر آن در سلامت مردم
این فعال محیط زیستی درباره خطرات ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه و تاثیر آن در سلامت مردم گفت: این را هم باید به یاد داشته باشیم با خشک شدن دریاچه، خاک شورومیلیاردها تن نمک در بستر دریاچه رسوب کرده است که خطر طوفان‌های نمکی را به دنبال دارد.
وضعیت دریاچه ارومیه اورژانسی است
روح الله متفکر آزاد رئیس هیئت تحقیق و تفحص از فعالیت‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه در گفتگویی درباره آخرین وضعیت دریاچه ارومیه، گفت: وضعیت دریاچه اورژانسی بوده و این نگین فیروزه‌ای شمال غرب درحال خشکی کامل است.
وی با تاکید بر اینکه انجام پروژه‌های احیای دریاچه باید فوری انجام شود، گفت: دولت باید با تمام قوا، تلاش‌های خود را برای احیای اورژانسی دریاچه به کار گیرد.
علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز در واکنش به خشک شدن دریاچه ارومیه گفت: مقدار ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب از تصفیه‌خانه‌های شهرهای ارومیه و تبریز به دریاچه ارومیه رهاسازی شده است. برای اینکه حق‌آبه تالاب در مسیر برداشت نشود، مقرر شده که مقدار ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب از تونل کانی‌سیب به دریاچه بریزد اما تونل با ایراد فنی رو‌به‌روست.
تصمیمات نادرست وزارت نیرو دلیل تامین نشدن حق آبه دریاچه
واقعیت این است با توجه به میزان تبخیر اگر حقابه ۳٫۴ میلیارد متر مکعبی دریاچه تامین نشود، نه تنها نباید امیدی به احیا داشت بلکه ممکن است وضعیت تثبیت دریاچه هم به خطر بیفتد. حجت جباری سرپرست مدیریت هماهنگی ستاد احیای دریاچه ارومیه در گفتگویی اظهار داشت: وزارت نیرو به دلایلی مانند عدم اتمام پروژه و کاهش بارندگی این حق آبه را تامین نمی‌کند، برای خودشان توجیهاتی دارند که بخشی از آن‌ها خیلی قابل قبول نیست، برای مثال یکی از کارهای که باید انجام می‌شد این بود که یکسری از دریچه‌ها که روی رودخانه‌ها در بندهای انحرافی وجود دارد و آب را به سمت کشاورزی منتقل می‌کند باید در فصل غیر کشاورزی بسته باشند تا آب وارد دریاچه ارومیه شود، اما متاسفانه خیلی از این دریچه‌ها همچنان باز بودند و آب به‌جای دریاچه به سمت زمین‌های کشاورزی می‌رفت.
مجلس شورای اسلامی سه شنبه ۲۱ تیرماه موضوع احیای دریاچه ارومیه را در دستور کار خود قرار داد و با تصویب تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه موافقت شد و رئیس کمیته محیط زیست کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس خواستار بررسی عملکرد مالی و اجرایی ستاد دریاچه ارومیه از بدو تاسیس تا حال شد؛ همچنین خواستار اعلام اعتبارات ستاد احیای دریاچه ارومیه از اول تا به حال و همچنین دریافتی‌های مدیران آن مجموعه تمام طرح‌ها، مبالغ و مجریان آنها شد. حال باید پرسید که آیا رسیدگی به عملکرد و دریافتی مدیران بی‌تدبیر تاثیری در نجات و احیای دریاچه دارد؟!
چند سالی است دریاچه ارومیه بنا به دلایل انسانی و محیطی در حال خشک شدن است و به جرات می‌توان گفت دیگر اثری از آن نمانده و این فاجعه زیست محیطی در برابر چشمان مردم و مسئولان اتفاق افتاده و مردم تنها شاهد شعارهای تکراری برای احیای دریاچه هستند.
متاسفانه بیش از دو دهه است که کارشناسان محیط زیست بارها نسبت به آغاز روند خشک شدن دریاچه ارومیه هشدار داده بودند اما هیچ گاه شاهد اقدامات کارشناسی شده نبودیم و این امر منجر به نابودی بخش اعظم دریاچه شده که خشک شدن آن چندین میلیون نفر را تحت تأثیر مسائل اقتصادی، سلامت و بهداشت قرار می‌دهد.
اما سوال اصلی این است که کم کاری در این موضوع نشات گرفته از چیست که حتی با تامین ۵هزارو ۷۰۰ میلیارد تومان بودجه این مشکل حل نشده، چه کسی مسئول رسیدگی به این فاجعه زیست محیطی است و از همه مهمتر آیا تامین حقابه دریاچه از طریق تصفیه خانه و تونل آب شاهد احیای دریاچه خواهیم بود؟!
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از راه دانا،اهمیت احیای دریاچه ارومیه به قدری است که باید مسئولان، احیای این دریاچه را در اولویت اول برنامه‌ریزی‌های خود قرار دهد، اما لازمه احیای دریاچه ارومیه علاوه بر تامین بودجه، مدیریت صحیح و علمی نیز هست، چرا که شاهد بودیم حتی با تامین اعتبار هیچ گونه دستاوردی برای نجات این دریاچه به دنبال نداشته، پس بهتر است مسئولان به جای شوآف رسانه‌ای و شعارهای تکراری دست به اقدامات علمی و کارشناسی شده برنند که شاید بتوانند بخشی از دریاچه را نجات دهند.