بازی های دولت لندن برای تحت الحمایه کردن ایران
گروه تاریخی : با پایان گرفتن جنگ جهانی اول در ساعت ۱۱ ـ روز ۱۱ ـ ماه یازدهم سال ۱۹۱۸، بلشویکی شدن روسیه در اکتبر ۱۹۱۷ و افتادن در باتلاق جنگ داخلی و احضار نظامیان روس از ایران در مارس ۱۹۱۹ و نیز از میان رفتن امپراتوری عثمانی (۴۷۰ ساله و مدعی خلافت اسلامی) و افتادن بین النهرین و بخش بزرگی از متصرفات عربی آن (سراسر جزیرة العرب) به دست انگلستان، دولت لندن همه توجه خودرا به تحت الحمایه کردن ایران معطوف کرده بود.
حوادث گیلان و تشکیل یک دولت در رشت، اعزام یکان های انگلیسی به غازیانِ گیلان به بهانه جلوگیری از تعرّض احتمالی بلشویک ها به مناطق ساحلی شمال ایران، وادار کردن دولت تهران به فرستادن یگان های قزّاق (نظامیان ایرانی با آموزش، سلاح و لباس روسی) به گیلان و اعدام تَنی چند از یاران میرزاکوچک خان ازجمله دکتر حشمت به تصمیم سردار معظم خراسانی استاندار اعزامی به گیلان در اپریل و می ۱۹۱۹، گسترش راهزنی و ناامنی بویژه در مناطق مرکزی ایران در ماه می این سال به سرکردگی رجبعلی و رضا جوزانی و …، ترغیب بلوچ ها به دست اندازی به راهها و روستاهای کرمان و … به دولت لندن در رسیدن به هدف خود کمک بسیار کرده بود.
دولت لندن که وضعیت را آماده اجرای برنامه ها و سیاست های خود دید در اَمُرداد ۱۲۹۸ (آگوست ۱۹۱۹) با وثوق الدوله (حسن وثوق) رئیس الوزراء (نخست وزیر) وقت آن قرارداد معروف را امضاء کرد که به موجب آن مالیه ایران، امور آموزش و تسلیحات نیروهای مسلح ایران و … در دست انگلیسی ها و افسران این کشور قرار می گرفت و به خواست دولت لندن، ژاندارمری ایران و نیروی قزاق یکی می شدند.
در برابر، انگلیسی ها وعده داده بودند که ازسارشنامه آگوست ۱۹۰۷ ـ تقسیم ایران به دو منطقه نفوذ مسکو و لندن خارج شوند! ـ سازشنامه دو جانبه ای که لنین در پی پیروزی انقلاب روسیه آن را لغو کرده بود و نظامیان روسیه به کشور خود احضار شده بودند و دیگر، سازشنامه ای وجود نداشت. با کنار رفتن روسیه، انگلستان به اجرای نمایشنامه یکه تاز شدن در میدان ایران پرداخته بود.
با اجرای قول و قرارهای لندن با وثوق الدوله، ایران یک سرزمین تحت الحمایه انگلستان می شد ـ ایرانی که در طول قرن نوزدهم با مدارا کردن با لندن و مسکو و افتادن در دام دسیسه های آنها و دستاویز شدن، کوچکتر و نصف شده بود. دولت انگلستان جریان سازش با وثوق الدوله را در نامه ای به سلطان احمدشاه (شاه جوان وقت) اطلاع داد.
قرار بود قرارداد لندن با وثوق الدوله محرمانه بماند که دو روز بعد افشاء شد!، طبقه باسواد ایران را به خشم آورد بگونه ای که مجلس تحت تاثیر این خشم و اعتراض ناچار به ردّ آن گردید و دولت لندن را که همزمان، نگران گسترش نفوذ روس ها تا اقیانوس هند و این بار با سلاح ایدئولوژیک (سوسیالیسم و برابری اجتماعی ـ اقتصادی انسان) شده بود سیاست دگر آمد و کارگردان سلطه انگلستان بر ایران »لُرد کرزن Lord. Curzon« بود [نایب السلطنه هندوستان، سپس وزیر امور خارجه انگلستان و پس از آن، سالها رئیس مجلس لُردان این کشور] که پیش از قبول مقام دولتی؛ یک دیدار طولانی و تحقیقاتی [حقیقت یابی] از روسیه، آسیای میانه، آسیای جنوبی و ایران به عمل آورده بود و نظرات خودرا در چند کتاب منتشر ساخته که دو کتاب او مربوط به ایران است.
وی نظر داده است که خاور میانه و آسیای جنوبی باید در کنترل ـ مستقیم و یا غیر مستقیم ـ انگلستان باشد.
کرزن Curzon (متولد ۱۸۵۹ و متوفی در ۱۹۲۵) ایران را یک منطقه کلیدی توصیف کرده که نباید از کنترل ـ بی واسطه و با واسطه انگلستان خارج باشد و دست کم جنوب آن [کرمان، فارس و خوزستان]، تا از جهانگشایی مسکو در مناطق جنوب و هندوستان جلوگیری شود. وی که کارشناس آسیای جنوبی و غربی بود درباره اهمیت تنگه هرمز و جزایر آن مطالبی در کتاب های خود نوشته که این مطالب و توضیحات بعدی او در آن باره و دادن خط به غربی ها، تا به امروز مسئله ساز بوده است. کرزن که در آسیای میانه از کوههای پامیر (واقع در مرز شرقی تاجیکستان) نیز دیدن کرده بود، این منطقه را کلید اروپا و آسیا خوانده و ناحیه ای از آسیای میانه را که امروز جمهوری تاجیکستان است بسیار حساس و استراتژیک توصیف کرده که در کنترل هر قدرت که باشد بر آسیای جنوبی و آسیای غربی مسلط خواهد بود.
[پکن اخیرا به نام منطقه جاده ابریشم می خواهد در آن نفوذ کند و طبق قرارداد هشتم ماه می ۲۰۱۵ با پوتین، مساعی خودرا با تلاش های اوراسیایی روسیه پیوند داده است]. کرزن با همین تفکّر، طرح تحت الحمایه کردن ایران [قرارداد ۱۹۱۹ معروف به وثوق الدوله] را تهیه کرده بود وبه باور تاریخ نگاران معاصر، تصرف جزیرة العرب (پس از شکست نظامی عثمانی در جنگ جهانی اول) و تقسیم آن به چند کشور و امارت ازجمله عراق، اردن، سعودی، کویت، قطر و … از طرح های کرزن بوده است.
کرزن ایجاد باقیمانده ایرانزمین (ایرانی کنونی) به یک کنفدراسیون (اصطلاحا؛ ممالک محروسه ایران) را مطرح ساخته بود که کمونیست شدن روسیه این طرح را به بایگانی فرستاد زیراکه نفوذ ایدئولوژیک در قطعات کوچک آسان تر است. مسئله سازی کرزن تنها برای مشرق زمین نبود، وی در پی جنگ جهانی اول و شکست نظامی آلمان و ازمیان رفتن امپراتوری های اتریش و عثمانی و فرورفتن روسیه در یک جنگ داخلی (جنگ سرخ و سفید)، مرز لهستان با روسیه را پیشنهاد کرد که به »خط کرزن« معروف شد و همین خط سبب شد که پس از قدرت گرفتن هیتلر و تعرّض آلمان به لهستان، روسیه شوروی وارد عمل شود و لهستان میان آن کشور و آلمان قسمت گردد. لهستان پیش از سال ۱۹۱۸ وابسته به روسیه بود.
نشست فاتحان جنگ جهانی اول در ورسای فرانسه بخشی از پروس آلمان را به لهستان داد که همین عمل باعث تعرّض آلمان در سپتامبر ۱۹۳۹ به لهستان و آغاز جنگ جهانی دوم شد. پروس بخش قدیمی و امپراتورساز آلمان بود.
این نظریه کَرزُن که خاور میانه و آسیای جنوبی باید در کنترل ـ مستقیم و یا غیر مستقیم ـ انگلستان باشد یک پالیسی دولت لندن شده است و از عُمر آن بیش از یک قرن می گذرد.
لندن در دهه های اخیر، نخست اجرای این پالیسی را با واشنگتن شریک و سپس (با نظارت خود) به دست آن سپرده است. با پیروزی حزب محافظه کار در انتخابات ماه می ۲۰۱۵ انگلستان، ممکن است که مداخله لندن در اوضاع خاورمیانه و آسیای جنوبی در مواردی آشگارتر شود.
وثوق الدوله که در زمان رئیس الوزرایی خود با دریافت رشوه نقدی از انگلستان با امضای قرارداد ننگ آور سال ۱۹۱۹ و تحت الحمایه انگلستان شدن ایران موافقت کرده بود پنجم بهمن ۱۳۲۹ (ژانویه ۱۹۵۱) در ۷۸ سالگی درگذشت. وی با وجود اعتراف به گرفتن رشوه و پس دادن آن پول به خزانه دولت، بعدا هم [در دوران سلطنت رضاشاه که بسیاری از مقامات دولتی همان قدیمی های دوران قاجارها و نزدیک به دولت لندن بودند] دارای مقام دولتی و ازجمله رئیس فرهنگستان ایران شده بود!.
سیاست لندن پس از قرارگرفتن آن بر حفظ یکپارچگی ایران ـ به دلیل افتادن امپراتوری روسیه در دست کمونیست ها ـ بود که به کودتای ژنرال رضاخان انجامید. لندن می دانست که تنها با زنده کردن ناسیونالیسم ایرانی به شکلی محدود می شود گسترش سوسیالیسم مارکسیستی (جهان وطنی) را به جنوب سدّ کرد و نظام مارکسیستی روسیه تا اواخر دهه ۱۹۹۰ ادامه داشت.
نوشته شده توسط admin در سه شنبه, ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۴ ساعت ۵:۰۳ ق.ظ
