بازارچه‌های مرزی موتور محرکه توسعه آذربایجان غربی
مهدی قلی پور
گروه اقتصادی: بازارچه‌های مرزی موتور محرکه اقتصاد مناطق مرزی محسوب شده و در صورت برخورداری از توسعه و رونق مناسب می‌توانند منافع اقتصادی، اجتماعی و سیاسی قابل توجهی را برای اقتصاد منطقه و کشور به ارمغان آورند.
تاسیس بازارچه‌های مرزی در راستای توسعه صادرات، حضور قدرتمند در بازارهای جدید منطقه و برای جلوگیری از قاچاق کالا در مناطق مرزی، به ویژه در مناطق غرب و شمال غرب کشور بوده است ولی برخی از این بازارچه‌ها نه تنها به این اهداف دست نیافته‌اند بلکه با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می‌کنند. آذربایجان غربی دارای پنج گمرک زمینی رسمی و شش بازارچه مرزی است که گمرک بازرگان در شمال و گمرک تمرچین در جنوب از فعال‌ترین گمرکات کشور محسوب می‌شوند. این استان به دلیل هم مرزی با کشورهای همسایه از جمله ترکیه در منطقه شمالغرب جمهوری اسلامی ایران موقعیت بسیار فوق‌العاده ای به لحاظ قرار داشتن در مسیر جاده ابریشم در مبادله کالا و تجارت از اهمیت خاص و ویژه‌ای برخوردار است. این استان با داشتن مرزهای مشترک با کشورهای همسایه می‌تواند با کسب درآمد بیشتر و صادرات غیر نفتی کمک بزرگی نیز به برقراری نظم و امنیت در مناطق مرزی بکند.
استان آذربایجان غربی ظرفیت‌های فراوانی به لحاظ ترانزیت کالا از خاورمیانه به کشورهای اروپایی را دارد و می‌تواند از این موقعیت هم برای رشد و توسعه اقتصادی خود و هم صادرات کالاهای ایرانی به خارج و ایجاد یک بازار مطمئن در منطقه فراهم نماید.
در شرایطی که ضرورت استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی مرزها امری بدیهی است، راه اندازی و تقویت مناطق آزاد تجاری در شهرهای مرزی، ایجاد گمرک و بازارچه‌های مرزی در این مناطق نقشی حیاتی دارد. بازارچه‌های مرزی پتانسیل‌های نهفته‌ای است که فعالیت آن‌ها موجب اشتغال مرزنشینان، کسب درآمد مشروع و فراهم شدن زمینه سرمایه گذاری در دیگر بخش‌های تجاری، تولیدی و خدماتی می‌شود.
هدف اصلی از ایجاد مناطق آزاد تجاری نیز تقویت و توسعه وضعیت اقتصادی مردم است و بازارچه‌های مرزی در ایجاد این نوع بنگاه‌های اقتصادی نقش اساسی دارند. در این میان نقش بخش خصوصی در مبادلات تجاری و بازرگانی نیز مهم و اساسی است و با تقویت و حمایت از بخش خصوصی، دولت می‌تواند به بسیاری از اهداف اقتصادی خود دست پیدا کند. از سوی دیگر، راه اندازی و توسعه بازارچه‌های مرزی اساسی‌ترین راهکاری است که علاوه بر ایجاد اشتغال از رشد پدیده قاچاق جلوگیری می‌کند.
یکی از این بازارچه‌های مرزی فعال استان بازارچه مرزی سرو که در مجاورت گمرک سرو واقع و مشغول فعالیت است، اکنون با مشکلات عدیده ای از جمله نداشتن جاده ارتباطی مناسب دست و پنجه نرم می‌کند. این بازارچه در تابستان ۱۳۷۰ تأسیس و راه اندازی شده است. این بازارچه در موقعیت مناسبی قرار نگرفته است و محدودیت دسترسی به آن و پراکندگی غرفه‌های آن و عدم تمرکز در یک محل مناسب، باعث رنجش خاطر مردم و بازرگانان شده است.این بازارچه در گذشته یکی از فعال‌ترین بازارچه‌های مرزی کشور بود و حتی دولت به واسطه عملکرد خوب این بازارچه مجوز ایجاد چنین بازارچه‌هایی را در سایر مناطق مرزی کشور نیز صادر کرد ولی مقررات خشک گمرکی باعث شده تا مدیریت بازارچه‌های مرزی با مشکلات متعددی روبرو شود و فعالیت‌ها به مرور دچار رکود شود.
یکی دیگر از این بازارچه‌های مرزی که از سال‌های پیش، وعده تحققش در میان مسئولان به کرات شنیده شده ولی در عمل چیزی عائد مردم نشده است بازارچه مرزی کوزه رش سلماس است.بازارچه مرزی کوزه رش سلماس از ظرفیت‌های مهم اقتصادی منطقه است که با راه اندازی آن افرادی که هم اکنون در کار قاچاق هستند به صورت قانونی وارد کار اقتصادی شده و ده‌ها و بلکه صدها شغل ایجاد خواهد شد.افزایش مبادلات تجاری، صدور کالاهای غیر نفتی، حل مشکلات معیشتی و اشتغال مرزنشینان، وارد شدن سرمایه‌های مردمی به فعالیت‌های اقتصادی سالم و برقراری نظم و امنیت در مناطق مرزی از دیگر دستاوردهای راه اندازی بازارچه مرزی کوزه رش سلماس است.
در چنین شرایطی و با نیم نگاهی به وضعیت نابسامان اقتصادی استان، به نظر می‌رسد که باید برای توسعه استان مرزی آذربایجان غربی از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های بالقوه برای توسعه بازارچه‌های مرزی و مبادلات تجاری بهره برد.
با تمامی این ظرفیت‌ها در حال حاضر آذربایجان غربی با آمار بالای بیکاری در حوزه اشتغال، کمبود شدید سرمایه در گردش در حوزه صنعت و تولید این استان، نبود زیر ساخت‌های در بخش راه زمینی، هوا و ریل، نبود کارخانه‌های صنایع طبیعی، عدم بهره برداری از معادن و صنایع استان و نبود اعتبارات مناسب یکی از استان‌های توسعه نیافته کشور است.
توسعه بازارچه‌های مرزی مدتی است که شعار مسئولان کشوری و استانی دولت تدبیر و امید است و مسئولان مختلف این استان را به دلیل هم مرز بودن با عراق و تبادلات مرزی دارای ظرفیت فراوانی برای توسعه می‌دانند و معتقدند علیرغم وجود ظرفیت‌های خوب در این بخش تاکنون از این ظرفیت به خوبی استفاده نشده است و تلاش می‌شود در سال جاری با توسعه راه‌های دسترسی و ایجاد زیر ساخت‌های لازم، از آن برای توسعه بیشتر منطقه استفاده شود.
این در حالی است که موضوع معیشت و زندگی مرزنشینان نیز از دغدغه‌های دیگر دولت است که باید در حد اعلا تامین شود و مرزهای آذربایجان غربی تا پنج برابر بیش از این پتانسیل توسعه دارند و به همین دلیل باید از ظرفیت‌های این بخش به بهترین شکل ممکن بهره برداری شود.
استقرار بیشتر جمعیت در مناطق مرزی و عمق بخشیدن به ابعاد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در مرز با لحاظ کردن ملاحظات پدافند غیرعامل منجر به توسعه و امنیت پایدار مرز می‌شود.با تمام این وعده‌ها فعالان عرصه تجارت مرزی در آذربایجان غربی نبود سرمایه گذاری و اختصاص ندادن اعتبارات لازم را به مناطق مرزی استان را مشکل اصلی توسعه‌نیافتگی آذربایجان غربی می‌دانند و انتظار دارند که دولت تدبیر و امید به وعده‌های خود عمل کند و بسترهای توسعه را در استان مرزی آذربایجان غربی فراهم کنند.
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۱۱ خرداد ۱۳۹۳ ساعت ۳:۵۴ ق.ظ
