آیا کار خبرنگاران در زندگی مردم تاثیری دارد یا نه

گروه اجتماعی: این روزها »خبر« بخش مهمی از زندگی همه ما را تشکیل می‌دهد. هر روز که از خواب بیدار می‌شویم در کلنجار خواندن اخباری هستیم که بیشتر رنگ و بوی اقتصادی و سیاسی دارند؛ باید بدانیم تکلیف سکه و دلار چه شد؟ امروز ترامپ چه جمله‌ای درباره تحریم‌های ایران گفته و ما چه جوابی داده‌ایم. حواسمان باید به تغییرات قیمت کالاها و اقلام مهم و صدها موضوع دیگر هم باشد.
البته منظور از این روزها چند ماه اخیر است؛ چند ماهی که اخبار با زندگی‌مان عجین شده و هر روز وقتی را از چند دقیقه کوتاه گرفته تا گاهی چندین ساعت در صفحات رسانه‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی می‌گذاریم تا اندکی از دنیای اطرافمان سر دربیاوریم.
این تنش و التهاب برای رسانه‌ها و خبرنگاران به ویژه از نوع داخلی و به قول معروف وطنی‌اش هم وجود دارد و چه بسا چند برابر هم بیشتر رسانه‌ها و خبرنگارانی که باید ضمن رعایت خط‌قرمزهای جور و واجور، اطلاع‌رسانی کنند. شاید به دلیل همین محدودیت‌ها، شانتاژهای برخی رسانه‌های خارجی و عملکرد سیاسی و نامناسب برخی رسانه‌های داخلی و خبرنگارانشان، بارها از سوی مردم به دورغ‌گویی متهم شده‌اند.
برای بسیاری از خبرنگاران پیش آمده در محافل دوستانه و خانوادگی متهم به دروغ‌گویی سفارش‌نویسی و قلم‌فروشی شده‌اند و با هیچ توضیحی هم نتوانسته‌اند بی‌گناهی‌شان را ثابت کنند. گویا عده‌ای باور کرده‌اند بسیاری از خبرنگاران و رسانه‌ها دروغ می‌گوید و لاغیر!
در همین راستا به مناسبت روز خبرنگار با برخی مخاطبان گفت‌وگوهایی را انجام داده است و از آنها درباره اعتماد به رسانه‌های داخلی کشور و تعریفی که از شغل خبرنگار دارند، پرسیده است. نظر برخی خبرنگاران درباره مسائل روز برایم مهم است
آقایی ۳۵ ساله، کارمند یک شرکت خصوصی و دانشجوی دکتری مهندسی کامپیوتر در این باره می‌گوید: من به شخصه سال‌هاست که اعتمادم را به بسیاری از رسانه‌های داخلی از دست داده‌ام! علتش را شاید دقیق ندانم؛ اما این را خوب می‌دانم که از یک زمانی به بعد ناخودآگاه ترجیح دادم بیشتر اخبار رسانه‌های خارجی فارسی‌زبان را بخوانم. شاید به این خاطر که احساس کردم از یک جایی به بعد دیگر رسانه‌ها آن‌طور که باید ما مردم را همراهی نمی‌کنند.
او درباره شناخت خود از خبرنگاران می‌گوید: برخی خبرنگاران معروف داخلی را به واسطه شبکه‌های اجتماعی می‌شناسم و برایم بسیار مهم است که درباره موضوعات مختلف روز نظرات آنها را بدانم. اما به طور کلی شناخت چندان زیادی از خبرنگاران ندارم و هیچ‌وقت از شرایط شغلی‌شان آگاهی نداشتم. شاید به این خاطر است که هیچ وقت خود رسانه‌ها به این موضوع نپرداخته‌اند یا اینکه در فیلم و سریال‌ها شخصیت روزنامه‌نگاران را نشان نداده‌اند و همانند فیلم‌های خارجی درباره رسانه‌ها و روزنامه‌های معروف فیلم مناسبی ساخته نشده است.
خبرنگار می‌تواند از بعضی دیوارها عبور کند
خانمی ۲۸ ساله، فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد ادبیات فارسی و معلم نیز درباره تعریف خود از خبرنگار، توضیح می‌دهد: گمانم قبل هر تعریف خاصی از خبرنگار، این تصویر در ذهنم شکل می‌گیرد که فردی با یک دفترچه یادداشت و خودکار با مردم حرف می‌زند و درباره موضوع‌های خاص با آنها صحبت می‌کند؛ اما گذشته از این تصویر، به نظرم خبرنگار کسی است که می‌تواند از بعضی دیوارها عبور کند و حتی عده‌ای را با خود از این دیوارها رد کند. حتی جاهایی که هیچ دوربین و حتی کاغذ و خودکاری اجاره ورود ندارد، با شجاعت زیرکانه می‌تواند وارد شود و گاهی آنقدر جسور باشد که عدالت گفتاری را در دایره و مرزبندی حوزه خود برقرار کند.
او همچنین درباره اعتماد خود به رسانه‌های داخلی می‌گوید: من زیاد از رسانه‌های داخلی و خارجی خبر ندارم، اما می‌توانم بگویم کمتر پیش می‌آید روزنامه‌ای بخوانم و در جایی صحبت کنم و روزنامه را مورد استناد قرار بدهم. شاید چون گمان می‌کنم تمام آن بر اساس سیاست روز دستکاری شده است و جز برای بافتن ذهن مخاطب در راستای هدفی مشخص نیست. اما رسانه‌های مجازی که در سال‌های اخیر حکم یک منبع اطلاعاتی بزرگ را دارند، بیشتر آدم‌هایی مثل من را که از دنیای رسانه باخبر نیستند، به سمت خود کشیده است. شاید در دسترس بودن، نزدیکترین علت باشد.
عملا امکان وجود خبرگزاری آزاد وجود ندارد
آقایی ۲۸ ساله و دانشجوی دکتری درباره‌ی اعتماد خود به رسانه‌های داخلی می‌گوید: در تمامی فیلدهای اجتماعی اعتبار افراد سرشناس از طریق تایید آحاد ملت صورت می‌گیرد. این مقبولیت اصلی‌ترین عامل چرخش سرمایه‌های مالی است؛ بنابراین فارغ از درستی یک مساله، باور عموم بر صحت آن به جریان مالی آن رسانه برمی‌گردد. در یک مثال ساده، فارغ از اینکه اینکه آیا بر اساس معیارهای حرفه‌ای بازی یک هنرمند خوب یا بد است، باور عموم بر خوب بودن بازیگری آن شخص باعث می‌شود تا فیلم‌های او مخاطبان بیشتری جذب کند در نتیجه دستمزد بالاتری داشته باشد. به همین صورت می‌توان این مساله را در تمامی حوزه‌های دیگر مانند فوتبال و به طور عام‌تر ورزش تعمیم داد. مهمتر از تمامی حوزه‌های یاد شده حوزه سیاست و اقتصاد است؛ به طور مثال در شرایط فعلی کشور فارغ از اینکه قیمت واقعی ارز در کشور چقدر است، باور عمومی افراد به اینکه ارز قیمت بالاتری دارد باعث می‌شود تا قیمت خرید فروش ارز در قیمت واقعی آن بسیار بالاتر رود.
«در شرایط کنونی کشور با توجه به نبود احزاب مختلف و رسانه‌های مستقل، طالبان خبر ناچارند قسمت عمده‌ای از اخبار خود را از رسانه‌های خارجی دریافت کنند. این مساله لزوما به معنای اعتماد به رسانه خارجی نیست، بلکه تنها به دلیل عدم وجود رسانه مستقل داخلی که اخبار را از خارج دریافت می‌کنند؛ حتی با علم به اینکه این خبر به احتمال قوی کذب و یا حداقل اغراق شده است. او می‌گوید: در مجموع از آنجا که عملا امکان وجود خبرگزاری آزاد وجود ندارد، بهترین راه کار برای افراد حقیقت‌جو پیگیری چند خبرگزاری است که حداقل دو تای آنها کاملا مخالف یکدیگرند؛ علی‌الخصوص که عملکرد ضعیف خبرگزاری‌های داخلی در سال‌های اخیر باعث شده که هیچ اعتمادی وجود نداشته باشد.
مردم در رسانه‌ها جایی ندارند
همچنین خانمی ۵۶ ساله، خانه‌دار و کارمند بازنشسته نیز درباره ذهنیتی که از شغل خبرنگاری دارد، می‌گوید: سال‌ها قبل تلویزیون سریالی به نام »درشهر« پخش می‌کرد که شخصیت معروف خانم توانا در آن خلق شده بود. شاید بتوان گفت که تعریف شغل خبرنگار در ذهن من از همان جا شکل گرفت. افرادی که تمام شهر را به دنبال مشکلات مردم و دغدغه‌های آنها بودند و تلاش می‌کردند بتوانند کوچکترین کمکی به آنها کنند.
خبرنگاری؛ شغلی پُر از اتفاقات تازه خانمی ۳۰ ساله، کارمند بانک نیز درباره تعریف خود از شغل خبرنگاری می‌گوید: برای من خبرنگاران آدم‌های جالبی هستند، چون زندگی جالبی دارند. آنها می‌توانند به واسطه شغلی که دارند با افراد مختلف صحبت کنند و جاهای جدید بروند. برای همین هم فکر می‌کنم شغل هیجان‌انگیزی دارند. البته حتما در بسیاری از مواقع خطرناک و نارحت‌کننده هم هست. مثل کسانی باید به مناطق محروم یا جنگی بروند و از آنجا گزارش تهیه‌ کنند.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از ایسنا، او ادامه می‌دهد: من در شبکه‌های اجتماعی صفحات برخی خبرنگاران معروف را دنبال می‌کنم و از آنجا با سبک زندگی آنها آشنایی دارم. شغل آنها برخلاف شغل ما که باید هر روز پشت میز بنشینیم، هر روز پر از اتفاقات تازه است.
کمتر شغل‌هایی در دنیا هستند که این ویژگی را داشته باشند. اما من واقعا نه روزنامه می‌خوانم و نه سراغ خبرگزاری‌ها می‌روم. این اطلاعاتی که دارم را یا از شبکه‌های اجتماعی به دست آورده‌ام، یا اینکه در گزارش‌های تلویزیونی دیده‌ام.
به همین خاطر هم درست نمی‌دانم آیا کار خبرنگاران در زندگی مردم تاثیری دارد یا نه!
Arazazarbaijan.ejtemai@gmail.com