غزل هنوز محکم و استوار در دنیای شعر تاخت و تاز دارد

گروه فرهنگی:پرنیا محتشم، شاعر مجموعه »درنگاهم سماع مولاناست« گفت: . از سنایی و عراقی و ظهیر فارابی گرفته تا غزلسرایانِ معاصر همگی در غزل میدان‌داری کرده‌اند و این ژانر شعری هنوز محکم و استوار در دنیای شعر تاخت و تاز دارد.
اخیراً کتاب شعر »درنگاهم سماع مولاناست«، تازه‌ترین اثر پرنیا محتشم توسط انتشارات آنیما شده است. به بهانه انتشار این اثر با محتشم درباره ساختار این کتاب و ویژگی‌های خاص اثر گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
اخیراً کتاب شعر شما با نامِ: »درنگاهم سماعِ مولاناست« توسط انتشارات آنیما به چاپ رسیده است بفرمایید اشعار این کتاب درچه قالب و بافتی از شعر کلاسیک سُروده شده اند واز چه نوع درون مایه ای برخوردارند؟
»در نگاهم سماع مولاناست« در واقع از مجموعه ۳۰غزل و یک چار پاره که آخرین شعر کتاب است.
درون مایه اشعار بیشتر عاشقانه، گاهی اجتماعی و بیان مشکل روحی یک زن است.
به دلیل ارادت و عشقی که به مولانا و شمس تبریزی دارم و سال‌ها در موردشان مطالعه زیادی کردم این اثر را نوشتم. هشت سال پیاپی آذرماه به مناسبت بزرگداشت مولانا به قونیه سفر کنم و در واقع آنجا را کعبه عشق خودم می‌دانم و شعر آخر کتاب که در قالب چارپاره سروده شده در واقع در وصف مولانا و شهر قونیه است که آن را داخل آرامگاه مولانا سُرودم و با توجه به اسم کتاب از ناشر خواهش کردم که آن را آخرین شعر کتاب قرار دهد؛ البته در غزل‌های کتاب گرایش به عشق زمینی و مشکلات اجتماعی زنان وجود دارد و درد و غم و دوری عشق را هم به تصویر کشیده است.
صحبت از ژانر غزل شد که این ژانرمسبوقِ به سابقه است و البته طرفداران زیادی هم دارد نظر شما به عنوان یک شاعر غزل سُرا درباره همین ژانر چیست؟
آنچه که باعث حمایت از سبک بازگشت شد، حمایت های فتحعلی شاه قاجار بود که به تقلید از دربار سامانی، درباری پر از شاعر و ادیب تشکیل داده بود. به علاوه خود فتحعلی شاه، انجمنی ادبی به نام »انجمن خاقان« تشکیل داده بود که شامل شاعرانی چون نشاط اصفهانی، ملک‌الشعرای صبا، ° مجمراصفهانی و سحاب اصفهانی بود.
این شاعران در سُرودن قصیده از سبک خراسانی تقلید کردند و در سُرودن غزل، از سبک عراقی پیروی کردند. بیشتر شاعران این دوره به علت ابتذالی که در سبک هندی راه یافته بود، از آن شیوه خسته شده و به شعر گذشته ایران یعنی سبک خراسانی و عراقی روی آوردند و به احیای آن پرداختند، از این رو، آن را نهضت »بازگشت« گویند.
انقلاب مشروطیت یکی از مهمترین عوامل تغییرات اجتماعی و سیاسی و خصوصاً فرهنگی در تاریخ ایران است از این جهت، مهم ترین تغییر سبکی را در پی داشت که سبک نو در شعر و نثر است.
به این معنی که ادبیات هم از نظر فکری و هم از نظر شیوه نگارش، به دو بخش کهن و نو تقسیم شد. در هیچ زمانی بین سبک های ادبی تا این اندازه تفاوت نبوده است. اعتراضی که بر شعر سنتی بود، این بود که شعر خیالی و غیرواقع‌ گراست و با اوضاع آشوب‌ زده ایران آن روزگار، فاصله بسیار داشت.
شاعران باید به زبانی شعرمی‌سرودند که از مبارزات و مشکلات مردم سخن می‌ گوید و از توصیف و معشوق‌های خیالی خالی است.
با خوابیدن سر و صدای مشروطه و تغییر حکومت شعر دوره مشروطه به‌ شکل شعر نو متجلی شد. قالب و ژانر مورد علاقه و نوشتاری من غزل سبک هندی است که در آن نازک‌کاری و مضمون‌بندی شاعر در محدوده یک بیت کامل می‌شود و شاعر در خلق معنی بیگانه باید تمام هنر خود را در یک مصرع یا بیت اجرا کند؛ بنابراین ابیات غزل ارتباط معنایی استواری با هم ندارند. غزل قالبی بس دشوار و البته جذاب است که درون مایه‌ای عاشقانه دارد و به آن تغزل نیز می‌گویند. سه نوع (ژانر) را در غزل می‌توان مشاهده کرد که شامل غزل سُنتی، غزل مدرن و غزلِ پُست مدرن است که هرکدام ازاین ژانرها، شاعرانی را در درون خود پرورانده است.
از سنایی و عراقی و ظهیر فارابی گرفته تا غزلسرایانِ معاصرهمگی در غزل میدان‌داری کرده‌اند و این ژانر شعری هنوز محکم و استوار تاخت و تاز دارد.
شعر امروز را از حیث زبان و مفهوم چگونه ارزیابی می کنید؟
کارهای بسیاری به انجام رسیده و البته زبان و معنای شعر درجهان امروز با جهانِ دیروز فرق دارد و اصولاً با تغییر جهان و شاخصه‌های اجتماعی و کلمات، شعر نیز دچار تغییر زبان می‌شود.
تغییر زبان براساس تغییر کلمات و مفاهیم شکل می‌گیرد و چه بسا یک انقلاب صنعتی و یا فرهنگی دراجتماع منجرِ به تغییر زبان شود که این تغییر زبان درشعر امروز چه کلاسیک و چه نو به چشم می‌خورد.
شما علاوه بر سُرایش غزل رباعی هم می سُرائید رویکرد شما نسبتِ به قالبِ رباعی چیست؟
علاوه بر غزل در قالب رباعی، سپید و گاهی هم داستانک چیزهایی می‌نویسم و مجموعه رباعیاتم آماده چاپ است.
سُرودن رباعی از غزل سخت‌تر است چراکه باید تمام منظور خود را در دو بیت به شنونده و خواننده ارائه داد و ضربه نهایی را در بیت آخر زد.
رباعی یکی از شعرهای کوتاه فارسی است که شاعر باید از صنعت ایجاز استفاده کند به طوری که با کلمات کوتاه و کم بتواند معانی بلندی را خلق کند.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از ایبنا، به هر روی، رباعی قالبی است که فی نفسه برای من شیرین است و به این قالب هم مثل غزل علاقه فراوانی دارم.
.Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com