تاثیر فضای عمومی جامعه در گرایش دختران به دخانیات
مهدی احمدی
گروه اجتماعی :جامعه شناسان از پدیده زنانه شدن سیگار در جامعه سخن می گویند، در این میان گرایش دختران نوجوان به سیگار افزایش چشمگیری یافته است که نشانه های آن را می توان در خیابان، پارک ها، مهمانی های دانش آموزی و دانشجویی دید و باید در این زمینه تدبیری جدی اتخاذ کرد.
افزایش مصرف سیگار در میان زنان و دختران به مساله ای اساسی برای جامعه تبدیل شده؛ امری که »ایرج حریرچی« سخنگوی وزارت بهداشت نیز به آن صحه گذاشته و به مردم نسبت به عوارض مستقیم و غیرمستقیم آن هشدار داده است. سخنگوی وزارت بهداشت در همین ارتباط در نشستی خبری درباره آمار مصرف سیگار با بیان اینکه آمار مصرف سیگار در دختران نوجوان از کمتر از یک درصد به ۲٫۱ درصد رسیده است، تصریح کرد: »این آمار در پسران از ۵٫۱ به ۴٫۸ درصد کاهش پیدا کرده است. با توجه به اینکه استعمال سیگار و قلیان در حوزه ورود به مصرف مواد مخدر و رفتارهای پرخطر جنسی است، خانواده‌ها باید هوشیار باشند و بدانند که مصرف قلیان در کنار نوجوان‌ها چه ضربه‌ای می‌تواند به آنها وارد کند. در حال حاضر ۶٫۶ درصد دختران ۱۳ تا ۱۵ساله سابقه مصرف قلیان دارند که این رقم در پسران ۱۱٫۱درصد اعلام شده است«.نکته هشدار دهنده ای که در این گزارش آمده آمار مصرف سیگار در دختران نوجوان است که در سال های گذشته زنانه شدن و همچنین کاهش سن ابتلا به آسیب ها بسیار تهدید کننده قلمداد می شود و مسوولان و نهادهای آموزشی، تربیتی و برنامه ریز باید چاره اندیشی کنند زیرا اگر این زنگ خطر شنیده نشود آسیب های زیادی برای جامعه در پی خواهد داشت.برای آسیب شناسی و ارایه راهکار برای کاهش مصرف سیگار در میان نوجوانان به ویژه دختران با »امان الله قرایی مقدم« آسیب شناس اجتماعی به گفت وگو پرداخته_ایم.* خانواده به عنوان نخستین نهادی که فرد در آن زندگی را آغاز می کند چه نقشی در کنترل مصرف سیگار دختران نوجوان دارد؟ گرایش دختران نوجوان به سیگار در سال های اخیر افزایش پیدا کرده است که این امر تحت تاثیر عامل گوناگونی اتفاق می افتد. یکی از این عوامل خانواده است؛ خانواده به عنوان نخستین مکانی که فرد با آن آشنا می شود نقش تاثیرگذاری در آینده او دارد. اگر والدین از سیگار استفاده می کنند باعث می شود که فرزند آنها نیز از دوران خردسالی با آن آشنا شده و در نوجوانی به سمت آن سوق پیدا کند. همچنین دسترسی دختران به پول زیاد به وسیله خانواده ها هم یکی از علت هایی است که باعث می شود آنها سیگاری شوند زیرا به راحتی و با پولی که خانواده ها در اختیار آنها قرار می دهند می توانند سیگار دلخواه خود را خریداری کنند. در شهرهای بزرگ کنترل و نظارت خانواده ها بر روی فرزندان کاهش پیدا کرده و اقتدار پدر و مادر در خانواده از میان رفته است که این امر باعث می شود تا فرزندان حرف شنوی چندانی از آنها نداشته باشند و به سمت سیگار گرایش پیدا کنند. همچنین استفاده خانواده ها از ماهواره و فیلم هایی که پخش می شود نیز زمینه ساز سیگاری شدن دختران نوجوان است؛ زیرا در این فیلم ها مصرف سیگار به صورت امری عادی تلقی می شود که در مرحله بعد بی بندوباری نیز رواج پیدا می کند.
* گروه همسالان چگونه باعث سیگاری شدن دختران نوجوان می شوند و مدرسه به عنوان عاملی بازدارنده چه نقشی دارد؟ گروه همسالان و دوستان نقش مهمی در گرایش دختران نوجوان به سیگار دارند. سن نوجوانی یکی از خطرناکترین دوره هایی است که فرد تحت تاثیر اطرافیان خود قرار می گیرد از این رو می تواند به عنوان عاملی دیگر در سیگاری شدن دختران نوجوان باشد. در این سن دختران با حضور در گروه همسالان و مهمانی ها و مکان های دیگر که نظارت خاصی از طرف خانواده ها بر روی آن وجود ندارد با کشیدن سیگار به صورت تفریحی به آن گرایش پیدا می کنند که در مرحله بعد به مواد دیگر اعتیاد آور دچار می شوند زیرا سیگار دروازه ورود نوجوانان به مواد مخدر دیگر است. مدرسه نیز به عنوان یک نهاد نقش مهمی در جلوگیری از سیگاری شدن دختران نوجوان دارد؛ یعنی در صورتی که مدیر و معلم در مدرسه از قدرت کافی برخودار باشند می توانند به عنوان عاملی بازدارنده تبدیل شوند اما امروزه اقتدار آنها در مدرسه ها از میان رفته و نوجوانان حرف شنوی کمتری از معلمان و مدیران خود دارند.
*ارزش ها و هنجارهای در گذشته و امروز چه تاثیری در روند سیگاری شدن دختران نوجوان دارند؟
در گذشته جامعه برای دختران و زنان نوعی تقدس و حرمت قایل بود که این امر جایگاه ویژه ای برای آنها در نظر می گرفت اما امروزه ما شاهد این هستیم که این حرمت و تقدس فرو ریخته و جامعه با نوعی نابسامانی فرهنگی روبرو است و بسیاری از ارزش ها معنای خود را از دست داده اند و کارهایی که در گذشته زشت و ناپسند شمرده می شد قبح خود را از دست داده و همین امر زمینه ساز رواج آن در جامعه شده است. سیگار کشیدن دختران در گذشته نوعی هنجارشکنی و کاری خلاف عرف عمومی بود اما امروزه قبح خود را در میان افراد جامعه از دست داده و به امری عادی تبدیل شده است.
* فضای عمومی جامعه چگونه در گرایش دختران نوجوان به سیگار تاثیر داشته است؟تجردگرایی به ویژه در میان دختران افزایش پیدا کرده است که این امر باعث می شود دختران نوجوان وقت کمتری در میان خانواده خود باشند و با زندگی مجردی و حضور در میان گروه همسالان به سیگار و دیگر مواد مخدر اعتیاد پیدا کنند. البته نداشتن شغل مناسب و ناامیدی باعث نوعی سرخوردگی در میان دختران شده که برای فرار از این مشکل هایی که در جامعه برای آنها پیش می آید به زندگی مجردی و حضور در گروه های پسران روی می آورند در نتیجه برای اینکه خود را ثابت کنند یا اینکه نشان دهند چیزی از آنها کم ندارند سیگار می کشند. همچنین غم پراکنی هایی که رسانه ها، فضای مجازی و … در جامعه به وجود می آورند باعث شده تا نوجوانان نیز به نوعی گرفتار آن شوند و برای فرار از آنها سیگار کشیدن را به صورت تفریحی شروع کنند که این امر به مرور زمان افزایش می یابد. *فضاهای شهری و مکان های مختلف چه تاثیری در سیگار کشیدن دختران نوجوان دارند؟ قرایی مقدم: فضای شهری می تواند به عنوان عاملی در سیگاری شدن دختران نوجوان به حساب آید در شهرهای بزرگ به دلیل های گوناگون کنترل افراد کاهش پیدا می کند؛ یعنی نه خانواده ها و نه دیگر نهادها نمی توانند بر فرزندان به ویژه نوجوانان کنترل و نظارت داشته باشند و آنها به راحتی و به دور از چشم دیگران سیگار مصرف می کنند اما در شهرهای و مکان های کوچکتر هنوز ارزش ها به ویژه در میان دختران وجود دارد و کشدن سیگار یک ضد ارزش و کار ناپسند به حساب می آید. محیط های متفاوت در شهر هم بر سیگار شدن نوجوانان تاثیر دارد برای نمونه در تهران محیط هایی که در آنها مذهب نمود بیشتری دارد به میزان کمتری به سیگار گرایش پیدا می کنند. همچنین سیگاری شدن دختران نوجوان در استان های مختلف نیز متفاوت است برای مثال در استان هایی مانند کردستان، آذربایجان، لرستان و … که هنوز فرهنگ های سنتی تا حدودی در آنها رواج دارد دختران کمتری به سمت سیگار گرایش پیدا می کنند. * برای جلوگیری از گرایش دختران نوجوان به سیگار چه راهکارهایی وجود دارد؟
یکی از راهکارهایی که برای جلوگیری از سیگاری شدن دختران نوجوان باید اعمال شود توجه به روحیه آنها ایجاد شادی در جامعه است. نوجوانان نیاز به سرگرمی و ایجاد شادی در جامعه دارند که این مهم هم با آگاهی دادن به خانواده ها، نهادهای آموزشی و … امکان پذیر می شود؛ یعنی همه باید به این نتیجه برسند که نوجوانان نیاز به سرگرمی و شادی دارند تا برای پر کردن اوقات خود به سمت سیگار و مواد مخدر گرایش پیدا نکنند. همچنین رسانه ها به ویژه صدا و سیما می توانند با برنامه های سرگرم کننده مانع از گرایش نوجوانان به ویژه دختران به سیگار شوند. همچنین اقتدار معلمان و پدر و مادرها نیز می تواند به عنوان عاملی بازدارنده در جامعه به حساب آید زیرا هنگامی که نوجوانان به نقش و اقتدار آنها احترام بگذارند کمتر به طرف سیگار گرایش پیدا می کنند.
نوشته شده توسط admin در پنجشنبه, ۱۳ مهر ۱۳۹۶ ساعت ۶:۱۸ ق.ظ
