راهکار احیای دریاچه ارومیه اعتمادسازی در بین جوامع محلی است

آرازآذربایجان- استاد دانشگاه خوارزمی تهران در رشته جغرافیا و بنیانگذار آب و هواشناسی سینوپتیک در ایران گفت: اعتمادسازی در بین جوامع محلی راهکار منطقی برای احیای دریاچه ارومیه است و دولت باید زیرساخت های لازم را در این مسیر فراهم کند.
بهلول علیجانی افزود: این زیرساخت ها شامل آموزش جوامع محلی، مستقر کردن مهندسان کشاورزی و متخصصان اقلیمی در روستاهای حوضه آبریز دریاچه است.
وی با تاکید بر اینکه احیای این دریاچه حدود پنج تا ۱۰ سال طول می کشد، اضافه کرد: مردم باید به استفاده از دانش مهندسان در بهبود روند مصرف آب علاقه مند باشند و در این مسیر با دولت مشارکت کنند.
بنیانگذار آب و هواشناسی سینوپتیک در ایران درباره کمبود آب در سطح کشور نیز گفت: عمده ترین منابع آبی کشور به میزان ۱۱۰ میلیارد مترمکعب از طریق بارندگی تامین می شود که ۹۰ درصد آن برای بخش کشاورزی صرف می شود؛ این در حالی است که ۷۰ درصد از آب مصرفی در بخش کشاورزی تبخیر می شود.
وی با بیان اینکه هم اکنون میزان بارندگی بسیار کمتر شده و از ۱۲۰ میلیارد مترمکعب به ۸۰ میلیارد مترمکعب رسیده، گفت: با این میزان آب موجود هم می توان زندگی کرد اما مردم و مسوولان باید به جای مدیریت تولید، در جهت مدیریت مصرف و بهبود آن حرکت کنند.
«علیجانی» با اظهار مخالفت نسبت به انتقال آب زرینه به دریاچه ارومیه افزود: در حوضه دریاچه ارومیه سالانه هفت میلیارد متر مکعب آب وجود دارد که سه میلیارد مترمکعب آن سهم دریاچه بوده و بقیه را می توان مصرف کرد ولی بر اساس اعلام ستاد احیا هم اکنون فقط ۱٫۵ میلیارد مترمکعب آب در دریاچه وجود دارد.
استاد دانشگاه خوارزمی تهران درباره تغییر اقلیم نیز گفت: دلیل اصلی تغییر اقلیم، اسراف در منابع طبیعی توسط انسان ها در دوران پس از جنگ جهانی دوم بوده و گرم شدن هوای کره زمین نیز در ایجاد این تغییر موثر بوده است.
وی افزود: این موضوع در اقلیم های مختلف متفاوت بوده و در عرض های بالاتر از جمله روسیه و کانادا بارندگی ها افزایش هم دارد اما در منطقه خاورمیانه بارش کم شده و خشکسالی گسترش یافته است.
«علیجانی» بیان کرد: در کنار تغییر اقلیم چاه های عمیق غیرمجاز بسیاری در مناطق مختلف به ویژه حوضه آبریز دریاچه ارومیه حفر شده و کشاورزی در بخش آب بر از جمله سیب و انگور بسیار توسعه یافته است.
استاد دانشگاه خوارزمی تهران با بیان اینکه بارش در حوضه دریاچه ارومیه ۶۰ تا ۷۰ میلی متر کاهش یافته است، گفت: به طور متوسط پیش از این تبخیر سطح دریاچه کمتر از هزار میلی متر بود ولی این میزان افزایش یافته است.
علیجانی با اشاره به اینکه مسائل مدیریتی نیز بیشتر از تغییر اقلیم موثر بوده است، اضافه کرد: دریاچه ارومیه در گذشته شاهد چشمه هایی بوده که آبهای سطحی و زیرزمینی را به دریاچه منتقل می کردند ولی هم اکنون اوضاع برعکس شده است و این منفذها آب دریاچه را به خود جذب می کند.
وی درباره نقش جاده شهید کلانتری نیز بیان کرد: با احداث این جاده دریاچه به ۲ حوضه تقسیم و جریان آب در دریاچه نسبت به قبل کمتر شد و این موضوع بر تبخیر تاثیر دارد ولی تحقیقات اساسی در این زمینه ضروری است.
«علیجانی» درباره بارور سازی ابرها نیز اظهار داشت: این موضوعی است که سازمان هواشناسی با آن زیاد موافق نیست زیرا باید ابری وجود داشته باشد که باروری انجام شود و ابرهای وارد شده به این استان باران کمی دارد.
وی بیان کرد: بارورسازی ابرها حداکثر ۱۵ درصد به میزان بارش می افزاید و صرفه اقتصادی ندارد و علاوه بر آن یک شرایط اکوسیستمی مصنوعی ایجاد می شود و هزینه هایی نیز در بردارد و به این علت ستاد احیا زیاد به دنبال آن نیست.
وی گفت: دولت امکان هزینه کردن برای دریاچه را به صورت مداوم ندارد و اگر دولت هم این اقدام را انجام دهد تا همکاری مردم نباشد، احیا امکان پذیر نیست.
کم آبی دریاچه ارومیه از ۲ دهه قبل شروع شد و هم اکنون از پهنه پنج هزار و ۷۰۰ کیلومتری آن فقط ۲ هزار کیلومتر دارای آب است.
دریاچه ارومیه در قالب طرح های ستاد احیا قرار است ظرف مدت ۱۰ سال /از ۱۳۹۴/ به تراز اکولوژیک خود برسد؛ این دریاچه از اواسط دهه ۱۳۸۰ شروع به خشک شدن کرد و بنا بر آمار بین المللی تا سال ۲۰۱۵ میلادی حدود ۸۰ درصد از مساحت آن خشک شد.
همه کارشناسان داخلی و خارجی بر این عقیده هستند که مشارکت جوامع محلی در کنار اجرای طرح های مختلف، نقش مهمی در احیای نگین آبی آذربایجان دارد.