لزوم بررسي سلامت روان معلمان در سيستم آموزشي

در يک ماه گذشته اخباري مربوط به اعمال خشونت معلمان عليه دانش آموزان در برخي استان‌هاي کشور منتشر شده است. گزارشي از يک معلم در روستاي کرجو در استان کردستان که به علت گم شدن شارژر گوشي‌اش با دو چوب 13 دانش آموز کلاسش را کتک مي‌زند. همچنين ويديويي از يک معلم کرمانشاهي که نشان مي‌دهد آن معلم، دانش آموزي را با سيلي و لگد مورد ضرب و شتم قرار مي‌دهد. تعدد و تکرار اين خشونت‌ها نشان ازعدم بازدارندگي لازم قوانين براي جلوگيري از چنين خشونت‌هايي و همچنين‌عدم توجه لازم به موضوع سلامت رواني معلم در فرآيند جذب دارد. در اين راستا »سيد کاظم اکرمي« پنجمين وزير آموزش و پرورش پس از انقلاب ددر واکنش به اعمال خشونت معلمان عليه دانش آموزان در برخي مدارس کشور گفت: خشونت در حد اين‌که گاهي اوقات يک معلمي عصباني بشود و يک تندي به دانش‌آموزي کند که کار اشتباهي کرده و تقصيري دارد، بوده، هست و خواهد بود.
اما يک‌موقع خشونت در حدي است که دانش آموز را با چوب بزنند يا اهانت‌هاي بي‌جا به او کنند که در اين صورت اين برخورد با اصول تعليم و تربيت نمي‌خواند و صحيح نيست. مديران مدارس موظف‌اند در اين شرايط به آن معلم تذکر بدهند و او را آرام کنند.
خشونت‌هاي بدني و زباني با اصول تعليم و تربيت هم‌خواني ندارد
وي ادامه داد: بايد توجه داشت که دانش آموزان در مقطع دبستان بسياري از چيزها را نمي‌دانند و به آن توجه لازم را ندارند. لذا در برخورد با آن‌ها خشونت لازم نيست، بلکه بايد از طريق زبان نرم و تذکر به آن‌ها پيش رفت، چرا که با خشونت چيزي حل نمي‌شود؛ يعني اصل در تعليم و تربيت، تذکر، ارشاد، و برانگيختن تعقل و تفکر دانش‌آموزان است. خشونت‌هاي بدني و زباني با اصول تعليم و تربيت هم‌خواني ندارد.
او در پاسخ به اين سوال که اعمال خشونت‌هاي اين چنيني در زمان تحصيل دانش آموز، چه اثراتي در بزرگسالي براي آن فرد به همراه خواهد داشت؟ بيان کرد: تاثير که دارد. اما در نظر بگيريد که در گذشته معلمان کلا کارشان خشونت بود، به طور مثال خود من زماني که دانش آموز بودم، به ياد دارم که معلم با من يک برخورد تندي کرد، اما نمي‌توان گفت که آن برخورد يک عمر بر من اثر گذاشته باشد.
اکرمي افزود: لذا اين طور نيست که يکي مورد خشونت، تندي زباني يا حتي سيلي آهسته‌اي که يک معلم در موقع عصبانيت ممکن است به دانش آموز بزند، تا آخر عمر همراه آن فرد باشد. همچنين من تحقيقي نديدم که بررسي کرده باشد، خشونت بر روي دانش آموزان تاثيرات بلند مدت داشته باشد. از اين رو من به عنوان کسي که خود مورد خشونت معلم در دوران کودکي واقع شدم، مي‌گويم نه، خشونت‌هاي کم تا بزرگسالي نمي‌توان اثر داشته باشد.
در حال حاضر در مدارسِ کمتر کشوري، تنبيه‌ اتفاق مي‌افتد
وي در پاسخ به سوالي درباره سنجش سلامت روان معلمان در زمان استخدام توضيح داد: بايد به موضوع سلامت روان معلمان توجه کافي شود. اولا دانشگاه فرهنگيان بايد مطالعاتي جهاني که در اين زمينه شده است را ترجمه کرده و در اختيار معلمان قرار دهد. در حال حاضر شايد کمتر کشوري باشد که اين گونه تنبيه‌ها در مدارس آن اتفاق مي افتد، مگر در کشورهاي جهان سوم. اگر مطالعاتي در اين زمينه صورت نگرفته است، اين وظيفه آموزش و پرورش است که از استادان علوم تربيتي بخواهد تا در اين زمينه تحقيق کنند.
پنجمين وزير آموزش و پرورش پس از انقلاب اضافه کرد: ناگفته نماند که دانشگاه فرهنگيان نام‌گذاري غلطي است که يک وزير در دوران رياست جمهوري محمود احمدي نژاد آن را گذاشت و پس از آن يک وزير بر روي کار نيامد که آنقدر قدرت داشته باشد تا اين نام را بردارد. بلکه دانشگاه تربيت معلم عنوان درست است و در همه جاي دنيا (Teacher Training University) وجود دارد، ولي دانشگاهي به نام فرهنگيان وجود ندارد.
سلامتِ روان معلمان بايد توسط دانشگاه فرهنگيان مورد بررسي قرار گيرد
او تصريح کرد: از طرف ديگر وضعيت رواني معلمان، بايد توسط دانشگاه مورد بررسي قرار گيرد. نُرم‌هاي روانشناسي‌اي وجود دارد که معلمان بر اساس آن‌ها پيش از اين که انتخاب شوند، بايد بررسي گردند که آيا از نظر رواني، شايستگي معلمي را دارند يا خير؟
اکرمي در واکنش به اين پيشنهاد که همان طور که انتظار مي‌رود ساختمان‌ها و بيمارستان‌هاي ناايمن در سطح شهر، اعلام شوند، آيا مدارس ناايمن که خشونت در آن‌ها رخ مي‌دهد، نبايد معرفي شوند؟ گفت: آموزش و پرورش بايد مدارسي که در آن‌ها خشونت زياد است را بررسي کند، معلمان و مديران آن مدارس را در صورت نياز عوض کند، اما اين که نام اين مدارس اعلام شود، چندان راه درستي نيست. چرا که ساختمان و تشکيلات آن مدرسه باعث بروز خشونت نشده اند، بلکه نيروي انساني آن مدرسه عامل بروز چنين خشونت‌هايي هستند.
اعلام نام مدارسي که در آن خشونت رخ مي‌دهد، فايده‌اي ندارد
وي ادامه داد: البته مدارسي که از نظر ساختماني استحکام لازم را ندارند و قديمي هستند و امکان خرابي سقف آن‌ها وجود دارد، بايد مورد توجه و تعمير قرار گيرند. لذا با اين که نام مدارسي که در آن خشونت رخ مي‌دهد، اعلام شود چندان موافق نيستم و فايده‌اي ندارد.
وي در پاسخ به اين سوال که کمبود مشاور در مدارس کشور تا چه حد در بروز چنين خشونت‌هايي تاثير دارد؟ اظهار داشت: اين کمبودهاي مشاور در مدارس را بايد وزارتخانه بررسي کند و کمبود مشاورش را با دولت مطرح کند. دولت نيز بودجه براي اضافه کردن مشاوران در نظر بگيرد. حال اگر تامين مشاور براي هر مدرسه از نظر بودجه براي دولت سخت است، بايد به گونه‌اي برنامه ريزي شود که اگر قرار است يک مشاور در چند مدرسه حضور داشته باشد و بتواند مدت زمان مناسبي را در هر مدرسه حضور پيدا کند.
اکرمي خاطرنشان کرد: دانش آموزاني که متعلق به خانواده‌هايي‌اند که خوب تربيت شده‌اند، اولا خشونتي نشان نمي‌دهند و ثانيا در مواجهه با تندي معلم، چندان توجهي نمي‌کنند و لزومي ندارد که در مورد آن بحث و صحبت شود. اما يک دانش‌آموزي که خشونت زيادي دارد و از آن طرف با معلمي که خيلي خشونت دارد مواجه مي‌شود، در اين شرايط مشاورين بايد بررسي کنند و به دانش آموز و معلم کمک کنند. همچنين اگر نياز به دارو و مراجعه به روان پزشک باشد، به ايشان ارجاع دهند.
وي در پايان در پاسخ به اين سوال که آيا معلمانّ پرخاشگر جرات دارند، کودکان مسئولان و مردم پولدار را مورد خشونت قرار دهند يا تنها براي مردم کم‌بضاعت و فقير اين اتفاق مي‌افتد؟ خاطرنشان کرد: بايد در نظر داشت که مدارس غيرانتفاعي در انتخاب معلم توجه بيشتري دارند و حقوق خوبي هم به آن‌ها مي‌دهند. آن روزگار حدود 40 سال پيش که بنده با تأسيس مدارس انتفاعي مخالف بودم، اين‌ها را مي‌فهميدم، چرا که معلمي کرده بودم و رشته‌ام تعليم و تربيت بوده است.
وي تصريح کرد: بنده سخت معتقد هستم وزير آموزش و پرورش بايد از استادان تعليم و تربيت که با فرهنگ شعر و ادبيات فارسي آشنايي داشته باشد، انتخاب گردد. البته اگر اين فرد کتاب‌هاي تعليم و تربيت اسلامي را خوانده باشد خيلي بهتر مي‌تواند موفق شود. بنده در چند سال پيش کتابي به نام «فلسفه تعليم و تربيت اسلامي» نوشته‌ام که سازمان صمت آن را چاپ کرده است و اکنون به چاپ چهارم رسيده است. البته نقص اين کتاب اين است که به روش‌هاي تربيتي اسلامي اشاره‌اي نکرده است.
به گزارش آراز آذربايجان به نقل از تجارت نيوز،اکرمي افزود: وزير بايد “مشاور” در مدارس در نظر بگيرد، با مشاورين جلسه بگذارد، آن‌ها را تربيت کند، مديران کل استان‌ها، مديران مدارس و مديران مدرسه هر شهري را دعوت و برايشان بحث‌هايي را مطرح کند تا در مدارس، خشونت به حداقل برسد يا اصلاً از بين برود. آخرين کلام اين است که اميدوارم سال بعد مدرسه‌اي نباشد که در آن خشونت ملاحظه شود.
.Razazarbaijan.ejtemai@gmail.com