سواد دیجیتال، سواد زندگی است

گروه فرهنگی:مراد از سواد دیجیتال صرفاً مهارت‌های فنی استفاده از ابزارهای دیجیتال و پلتفورم‌های اجتماعی نیست. بلکه سواد دیجیتال ابعاد گوناگونی دارد که مهارت های فنی برای دسترسی و استفاده از فناوری‌های دیجیتال یکی از آنهاست.
دیجیتالیسم یکی از مهم‌ترین کلان‌روندهای حاکم بر جهان امروز و یکی از مؤثرترین پیش‌ران‌های شکل‌دهنده جهان فرداست.
دیجیتالیسم، اکوسیستم صنعت رسانه را تغییر داده و انقلابی عظیم در جهان رسانه‌ها ایجاد کرده است.
»هم‌گرایی« و »تعاملی بودن« جوهره این انقلاب ارتباطی است. از همین روست که رسانه های اجتماعی به عنوان مهم‌ترین و متداول‌ترین راه و ابزار بازاریابی در جهان امروز شناخته می‌شوند.
ایده عصر دوم رسانه‌ها و یا عصر دیجیتال در رسانه‌ها اشاره به همین تحول پارادایمیک دارد.
ارزش بازار رسانه‌های دیجیتال جهان در سال ۲۰۲۱ با ۱۵ درصد رشد به بیش از ۲۹۲ میلیارد دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود ارزش این بازار رو به رشد در سال ۲۰۲۵ به حدود ۴۱۵ میلیارد دلار برسد.
اگر در گذشته، سواد به معنی توانایی خواندن و نوشتن بود، حالا با انقلاب دیجیتال سواد دیجیتال به یک ضرورت تبدیل شده است.
گرچه در نگاه نخست، بُعد فنی و ابزاری این مفهوم به ذهن متبادر می‌شود اما مراد از سواد دیجیتال صرفاً مهارت‌های فنی استفاده از ابزارهای دیجیتال و پلتفورم‌های اجتماعی نیست. بلکه سواد دیجیتال ابعاد گوناگونی دارد که مهارت های فنی برای دست‌رسی و استفاده از فناوری‌های دیجیتال یکی از آنهاست.
عنصر محوریِ رسانه‌های دیجیتال را تولید و به اشتراک‌گذاری محتوا و تعامل دانسته‌اند.
لذا یکی از ویژگی‌های سواد دیجیتال، توان‌مندی شهروندان در مشارکت مؤثر در تولید محتواست.
از این رو، سواد دیجیتال هم به معنی دست‌رسی و مهارت فنی استفاده از ابزارهای دیجیتال، و از آن مهم‌تر، به معنای توانایی های مربوط به درک و تفسیر معانی و همچنین توان‌مندی های مشارکتی متناسب با پلتفورم های جدید و فناوری های ارتباطاتی و اطلاعاتی است. از این منظر، سواد دیجیتال نوعی توان‌مندی برای حمایت از دموکراسی، مشارکت و شهروندیِ فعال دانسته می‌شود.
به عبارت دیگر، مهم‌تر از مهارت استفاده از پلتفورم‌ها و ابزارهای دیجیتال، توانایی مشارکت آگاهانه و تفسیر انتقادی در مواجهه با محتوا در پلتفورم های جدید و اجتماعی است.
اینها اهمیت ویژه‌ای در سنجش شایستگی‌های سواد دیجیتال شهروندان دارند و از پایه‌های آگاه‌سازی شهروندان در دنیای امروز به شمار می‌روند.
تحقق دموکراسی در گرو سواد دیجیتال شهروندان است. چراکه هدف از آن این است که مردم به طور آگاهانه فعال و مشارکت جو باشند.
پر واضح است که فرایند دیجیتالی شدن منحصر به عرصه رسانه و اطلاع رسانی نیست. امروز جهان شاهد یک تحول و تغییر بنیادین از اقتصاد صنعتی به اقتصاد دیجیتالی است و از این رو کشورهای پیشرفته سرمایه‌گذاری سنگینی برای این تحول دیجیتالی انجام داده‌اند.
دانیل بل با نظریه جامعه اطلاعاتی، در واقع این ایده را مطرح کرد که اطلاعات در حال تبدیل شدن به عاملی کلیدی در توسعه اقتصادی و اجتماعی است.
امروز شاهدیم که فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات، الگوهای کسب و کار، روابط اجتماعی و شیوه نگاه کردن شهروندان را به جهان تغییر داده‌اند.
از این رو در فضای جدیدی که دیجیتالیسم ایجاد کرده است نیازمند مهارت‌ها و تخصص‌های نو، شیوه‌های جدید رفتار و شکل های جدید روابط اجتماعی هستیم.
با توسعه پرشتاب فناوری و آمیختگی بیش از پیش اطلاعات و فناوری‌های ارتباطی در حوزه های مختلف سلامت و پزشکی، آموزش، خدمات شهروندی و کسب و کارها، نیاز به سواد دیجیتال ناگزیر شده است.
سلامت الکترونیک، دوراپزشکی، آموزش از راه دور، مدارس اینترنتی، اینترنتیشدن ثبت‌نام‌ها، تشویق مشتریان بانک‌ها به پرداخت قبوض به شکل غیرحضوری، شهروندان را به یادگیری مهارت‌های پایه‌ای در استفاده از ابزارهای دیجیتال مجبور ساخته است.
امروز گسترش فناوری‌های جدید ارتباطات و اطلاعات، مهارت در استفاده از آنها را جزء ملزومات بسیاری از مشاغل ساخته است. لذا برخورداری شهروندان از مهارت‌های سواد دیجیتال، در کنار کارکردهای فردی (فعالیت‌های زندگی روزمره و حفظ و ارتقای کیفیت زندگی، فعالیت‌های آموزشی، شغلی و حرفه‌ای)، برای مشارکت در پیشرفت و توسعه کشور نیز ضرورتی انکارناپذیر است؛ زیرا فراهم شدن زیرساخت‌ها و اجرایی شدن راهبردهای توسعه مستلزم آن است که شهروندان توانایی بهره مندی از آنها و مشارکت در فرایند پیشرفت کشور را داشته باشند. فناوری‌های دیجیتال، علاوه بر مزیت‌های فردی، اجرای برنامه‌های توسعه را تسهیل می‌کنند و در خدمت توسعه پایدار هستند.
در واقع، هم از جهت رسانه‌ای، در عصری که به عصر رسانه های اجتماعی معروف است، توجه به سواد دیجیتال ضرورت دارد چون سواد دیجیتال با مهارت‌هایی در حوزه‌ ارتباطی و انتشار (ارسال، دریافت و تولید محتوا)، توانِشِ تفسیر پیام و انتخاب رسانه مناسب برای ارتباط، مهارت‌های تفکر نوآورانه در ارتباط است و تولید محتوای آگاهانه و موثر، به توان‌مندسازی جامعه کمک می‌کندو هم از جهت ادارای و حکم‌رانی، بهره‌مندیِ بهینه از فرصت‌هایی که فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی فراهم می‌کنند مستلزم ارتقای سواد دیجیتال است.
فرایند دیجیتالی شدن یعنی توسعه سیستم‌های هوشمند و دولت الکترونیک، به شفاف‌سازی فرایندها، کاهش فساد اداری و کاغذبازی و تسهیل کسب و کارها کمک می‌کنند و در آینده، به مراتب بیش از امروز، حکم‌رانی خوب به توسعه فرایندها و فناوری های دیجیتال وابسته خواهد بود.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل ازعصرایران،اگر دغدغه آسیب‌های توسعه رسانه‌های اجتماعی و فناوری‌های دیجیتال را داریم (که البته باید داشته باشیم) نیز بهترین راه چاره توجه به سواد دیجیتال است چراکه چه بخواهیم و چه نخواهیم امکان توقف کلان روند دیجیتالی شدن در عرصه‌های مختلف صنعت و زندگی ممکن نیست.
سواد دیجیتال در دنیای به سرعت در حال دیجیتالی شدن، سواد زندگی است.
Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com