تولدي نو براي قصه‌هاي شيرين ايراني

حسين فتاحي، نويسنده کودک و نوجوان متولد 1336 در يزد است. او نويسنده رمان‌هاي »امير کوچولوي هشتم«،» راهزن‌ها و زنداني قلعه هفت حصار« و… است. از جمله آثار او در زمينه ادبيات پايداري هم مي‌توان به »آتش در خرمن« و »پسران جزيره« و رمان »عشق سال‌هاي جنگ« که تاکنون شش‌بار تجديد چاپ شده، اشاره کرد. فتاحي با بازنويسي »قصه‌هاي شاهنامه« و »سمک عيار«، ادبيات کلاسيک را با زباني ساده‌تر براي کودکان و نوجوانان ارائه داده است؛ مجموعه‌هايي مانند »قصه‌هاي تصويري از مثنوي« و »14 قصه، 14 معصوم« نشان‌دهنده تلاش او براي نزديک کردن روايت‌هاي ديني و ادبيات فارسي به نسل جوان است. آثار ديگري چون »فصل کبوتر« و »پري نخلستان« نيز از بهترين نمونه‌هاي رمان نوجوان و بزرگسال او به شمار مي‌آيند. حسين فتاحي با تنوع در سبک‌ها و موضوعات، جايگاه ويژه‌اي در ادبيات معاصر ايران دارد و با تأليف و بازنويسي آثار کلاسيک فارسي، نقش مهمي در معرفي ادبيات کهن و معاصر به نسل جوان ايفا کرده است. در يک عصر پاييزي با او به گفتگو نشستيم و داستان تولد مجموعه »قصه‌هاي شيرين ايراني« را با لهجه زيباي يزدي از او شنيديم:
*قصه نوشتن »قصه‌هاي شيرين ايراني« چه بود؟ و چطور اين مجموعه متولد شد؟
پانزده سال پيش، در دفتر کودک و نوجوان وابسته به سوره مهر، من و آقاي دهقان حضور داشتيم. به اين فکر افتاديم که بسياري از ناشران، آثار کهن ادبيات فارسي را به صورت پراکنده منتشر کرده‌اند. تصميم گرفتيم انتخاب‌مان به گونه‌اي باشد که نظم مشخصي داشته باشد. براي مثال، طرح اوليه ما بر انتخاب سي اثر شاخص و معروف از برترين آثار ادبيات کهن فارسي متمرکز بود، هم در حوزه نثر و هم در حوزه شعر؛ آثاري مانند شاهنامه و مثنوي در شعر، و از سوي ديگر هزار و يک شب، جوامع‌الحکايات و کيمياي سعادت در نثر. ساير کتاب‌ها هم به همين ترتيب بودند، به طوري که حدود بيست يا سي کتاب در نظر گرفته شد.
*چند کتاب را انتخاب کرده بوديد؟
انتخاب ما سي اثر بود. البته قرار شد به صورت ده‌تا ده‌تا سفارش داده شود تا بازنويسي و آماده‌سازي و ويرايش انجام بگيرد. هدف اين بود که هنگام چاپ، پراکنده نشود و دچار مرور زمان هم نگردد؛ و هم اينکه اگر چيزي پيش آمد و تجربه‌اي کرديم بتوانيم در مراحل بعدي از آن بهره ببريم. همان وقت ده تاي اول سفارش داده شد.
*چه کتاب‌هايي بودند آن سي کتاب؟
الان ليست دقيق آن را به خاطر ندارم، اما شامل آثار شناخته شده و معروف نظم و نثر مثل شاهنامه، مثنوي، گلستان و جوامع‌الحکايات و… بود. از سوي ديگر، نويسندگاني انتخاب شدند که از معروف‌ترين، با سابقه‌ترين و مجرب‌ترين نويسندگان آن زمان بودند. براي مثال، در حوزه شعر، شاهنامه به سعيد بيابانکي سپرده شد که شاعري بسيار باتجربه و نام‌آشنا هستند. همچنين گلستان سعدي به فرهاد حسن‌زاده واگذار شد که از نويسندگان بسيار باتجربه و صاحب‌سبک در حوزه کودک و نوجوان مي‌باشند. همچنين خانم شيخي، جعفر ابراهيمي (شاهد) و افراد ديگري که اکنون نامشان را به خاطر ندارم. به اين صورت کار را آغاز کرديم.
* اما در اين مجموعه، کتاب »زُهَرُ الرَبيع« (گل‌هاي بهار) که اثر ناشناخته‌اي محسوب مي‌شود هم مورد توجه قرار گرفته که خيلي هم خوب است.
بله، به درستي اشاره فرموديد. زُهَرُالرَبيع در گروه ده اثر دوم قرار گرفت. روند انتخاب به اين صورت بود که در درجه اول، کتاب‌ها را بر اساس معيارهاي مشخصي انتخاب مي‌کرديم. اگرچه شهرت آثار براي ما اهميت داشت، اما اگر کتابي از ارزش ادبي بالايي برخوردار بود، حتي اگر کمتر شناخته شده بود، آن را نيز در فهرست خود قرار مي‌داديم.
نکته ديگر اين بود که اگر نويسنده‌اي با اثري آشنا بود و مي‌دانست که آن کتاب داراي داستان‌ها و محتواي ارزشمندي است، مي‌توانست آن را پيشنهاد دهد. هدف اصلي ما اين بود که از يک سو، شاعران و نويسندگان گذشته را به کودکان و نوجوانان معرفي کنيم. امروزه اگر از يک دانش‌آموز کلاس ششم بخواهيد حتي يک صفحه درباره حافظ بنويسد، نمي‌تواند؛ تنها مي‌داند که حافظ يک شاعر ايراني است. به همين ترتيب، فردوسي را به عنوان بزرگترين حماسه‌سراي ايران مي‌شناسيم، اما در عمل کمتر کسي مي‌تواند حتي يک پاراگراف منسجم درباره او بنويسد.
*چه نکاتي براي شما و نويسندگان و شاعراني که بازنويسي مي‌کردند اهميت داشت؟
در انتخاب آثار، تأکيد ما بر اين بود که متوني انتخاب شوند که با دنياي نوجوانان هماهنگي داشته باشد. محتواي ارائه‌شده نبايد بيش از حد دور از ذهن يا مرتبط با گذشته‌هاي بسيار دور باشد، بلکه بايد جنبه‌اي کلي داشته و در هر دوره‌اي قابل استفاده باشد. اين نکاتي بود که با نويسندگان در ميان گذاشته شد و مورد توجه ايشان نيز قرار گرفت. همچنين، زبان و سبک اثر بايد با مخاطب متناسب مي‌بود. سعي کرديم اين اصول را تا حد امکان رعايت کنيم.
*الان مجموعه قصه هاي شيرين ايراني در 21 جلد با طرح جلد يکسان و رنگهاي مختلف منتشر شده است، سري اول هم اينطور بود؟
طرح جلد سري اول از يک الگوي واحد پيروي مي‌کند و تنها در رنگ‌آميزي متفاوت است. همچنين ابعاد کتاب‌ها يکسان در نظر گرفته شده است. اين رويکرد لااقل براي کودکان آن دوره جذابيت داشت و مورد استقبال قرار گرفت. در آن زمان، تأکيد بر حفظ وحدت بصري بود و تنها تنوع در رنگ‌ها ايجاد مي‌شد که طرحي بسيار شيک و منسجم ارائه مي‌داد.
البته امروز اگر قصد چاپ مجدد چنين مجموعه‌اي با آن کيفيت وجود داشته باشد، احتمالاً هزينه توليد بسيار بالا خواهد رفت و شايد اين امر به صرفه نباشد، چون افزايش قيمت کتاب ممکن است باعث شود مخاطبان اصلي نتوانند آن را تهيه کنند.
به گزارش آرازآذربايجان به نقل از مهر،مجموعه کتاب «قصه‌هاي شيرين ايراني» که توسط نشر مهرک (بخش کودک و نوجوان سوره مهر) منتشر شده، شامل 21 جلد است که به ترتيب توسط اين نويسندگان بازنويسي شده اند: 1. کليله و دمنه: مژگان شيخي 2. جوامع الحکايات: مهري ماهوتي 3. مثنوي معنوي: حسين فتاحي 4. هفت اورنگ: جعفر ابراهيمي (شاهد) 5. بوستان سعدي: سپيده خليلي 6. مرزبان‌نامه محمد شمس 7. هزارويک‌شب: زهرا حيدري 8. گلستان سعدي: فرهاد حسن‌زاده 9. قابوسنامه: مجيد ملامحمدي 10. جامع التمثيل: محمد جهان‌تيغ 11. سياست‌نامه: زهرا سيادت موسوي 12. تاريخ بيهقي: مژگان شيخي 13. گلِ بهار: مجيد ملامحمدي 14. لطايف الطوايف: زهرا سيادت موسوي 15. بهارستان جامي: سپيده خليلي 16. طوطي‌نامه: زهرا حيدري 17. قصه‌هاي پروين: حسين فتاحي 18. عجايب‌نامه: محمود برآبادي 19. شاهنامه: سعيد بيابانکي 20. گرشاسب‌نامه: احمد عربلو 21. سندبادنامه: جعفر ابراهيمي (شاهد).
.Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com