تصرف حريم رودخانه‌ها و خطر وقوع سيل در آذربايجان غربي

آذربايجان غربي از لحاظ مخاطرات طبيعي جزو مناطق پرمخاطره و بحراني است و در اکثر فصول سال، سيل‌هاي مهيب به دنبال بارش باران و نزولات آسماني در اين منطقه کوهستاني جاري مي‌شود.
در اين ميان استان با داشتن ضريب سيل خيزي بالا، همواره منطقه‌اي مساعد براي ايجاد سيلاب و تخريب‌ها محسوب مي‌شود اما بررسي ابعاد مختلف سيل در منطقه نشان مي‌دهد که وقوع اين سيل‌ها خسارات جبران ناپذير زيادي از خود برجاي مي‌گذارند که قابل بازگشت نيست.
آذربايجان غربي استان سيل خيز
بررسي‌ها نشان مي‌دهد تخريب جنگل‌ها و مراتع، نبود آبخيزداري صحيح، تجاوز به حريم رودخانه‌ها و برداشت بي رويه شن و ماسه از رودخانه‌ها از مهم‌ترين عوامل وقوع سيل در استان است، هرچند خسارات مادي و معنوي به بخش‌هاي مختلف استان ناشي از جاري شدن سيل نيست بلکه اين استان با توجه به موقعيت جغرافيايي خاص در معرض تهديد خشکسالي، سرمازدگي، زلزله و… نيز قرار دارد.
ساخت‌وسازهاي غيرمجاز خصوصاً در حريم رودخانه‌ها و مسيل‌هاي آذربايجان غربي مي‌تواند در زمان وقوع سيل فاجعه آفرين بوده و در زندگي مردم اختلال ايجاد کرده و منابع طبيعي و زمين‌هاي کشاورزي را تخريب کرده و سبب متحمل شدن خسارات زيادي شود.
با وجود اينکه آذربايجان غربي استاني سيل خيز در کشور به شمار مي‌رود اما در 100 سال گذشته عدم توجه به ساخت و سازها به خصوص در روستاهاي استان موجب شده است خطر وقوع سيل و سيلاب و خسارات بالاي مادي در استان به دليل احداث ساخت و سازهاي بيش از 75 درصد از روستاها در مسيل سيلاب‌ها اين امر تشديد کند.
رعايت نکردن ضوابط و مقررات ساخت‌وساز شهري شامل ديوارکشي، ساخت بدون مجوز و پروانه، فقدان توجه به تراکم مجاز و موارد ديگر تخلف‌هاي ساختماني از جمله عوامل تأثير گذار در وقوع اتفاقات ناگوار به خصوص سيل در استان مي‌شود و رشد و توسعه کيفيت زندگي شهري را دچار اختلال مي‌کند.
شناسايي 2400 هکتار تصرف در حريم رودخانه‌هاي آذربايجان غربي
مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي آذربايجان غربي در خصوص خطر وقوع سيل در استان گفت: بر اساس شناسايي‌هاي انجام يافته ميزان تصرفات در حريم و بستر رودخانه‌ها و مسيل‌هاي استان حدود 2400 هکتار است.
مجيد رستگاري در اين زمينه با اشاره به علل ساخت و ساز غيرمجاز در حريم بستر رودخانه‌ها و مسيل‌ها، اظهار کرد: با توجه به بالا رفتن ارزش اراضي در مناطق مسکوني و سودآوري بيشتر آنها منجر به تصرف حدود قانوني مجاري آبي بخصوص در حاشيه مناطق مسکوني شده است.
وي با بيان اينکه حاشيه شهرهاي در حال توسعه، مسيل‌ها و آبراهه‌ها بيشتر در معرض تصرف قرار مي‌گيرند، گفت: ساخت و سازهاي غير مجاز در بستر مجاري آبي موجب کاهش مقطع عرضي جريان آب و باعث افزايش سرعت جريان و آبگرفتگي و ايجاد خسارت به مجاوران مي‌شود.
رستگاري با بيان اينکه اغلب مسيل‌هايي که در محدوده‌هاي توسعه مناطق مسکوني روستاها و شهرها قرار گرفته‌اند در معرض تصرف هستند، تصريح کرد: بر اساس ماده 2 قانون توزيع عادلانه آب، هرگونه تصرف و تجاوز به حريم و بستر رودخانه‌ها و مجاري آبي ممنوع است و متخلفان مشمول مجازات‌هاي قانوني خواهند شد.
880 هکتار آزاد سازي اراضي ملي در آذربايجان غربي
مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي آذربايجان غربي گفت: در اين راستا آب منطقه‌اي نيز با انجام مطالعات تعيين حد حريم و بستر رودخانه و نشانه‌گذاري آن و با ايجاد اکيپ‌هاي گشت و بازرسي نسبت به شناسايي تخلفات يا جلوگيري از آن در مراحل اوليه اقدام کرده است.
وي ادامه داد: همچنين با اخذ احکام قضائي جهت آزادسازي تصرفات در بستر رودخانه‌ها اقدام مي‌کند که در همين راستا با توجه به تعدد مجاري آبي و کمبود اعتبارات، اين شرکت بر حسب اولويت بندي و در طي ساليان اخير به ميزان ??? هکتار آزادسازي در سطح استان انجام داده است.
مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي استان، انجام رپرگذاري در حد بستر رودخانه‌ها به منظور رعايت بستر رودخانه‌ها، نصب تابلوهاي هشدار و اطلاع رساني هشدار احتمال وقوع سيلاب در زمان‌هاي بارش در شبکه‌هاي اجتماعي جزو برنامه‌هاي آب منطقه‌اي براي آگاه، سازي و جلوگيري از ساخت و ساز غير مجاز در حريم بستر را از اقدامات در اين زمينه اعلام کرد.
وي با تاکيد بر اينکه ساخت‌وساز در حريم رودخانه نه تنها تخلف محسوب مي‌شود، بلکه تهديدي جدي براي محيط‌زيست و جوامع انساني محسوب مي‌شود، گفت: براي جلوگيري از اين معضل و مشکل، نياز به همکاري همه‌جانبه بين مردم، مسئولان و سازمان‌هاي زيست‌محيطي وجود دارد؛ افزايش آگاهي عمومي، تقويت قوانين و نظارت‌هاي دقيق مي‌تواند به حفظ اين مناطق حساس و جلوگيري از خسارت‌هاي ناشي از ساخت و سازهاي غيرمجاز کمک کند و اگر کليه سازندگان در حريم رودخانه به خطرات بسيار آن آگاه باشند بدون شک به هيچ عنوان اقدام به چنين کاري نمي‌کنند.
حال سوال اينجاست که وقوع سيلاب‌هاي اخير و تحميل اين همه خسارت طبيعي است يا تحميلي؟
بر اساس اعلام مؤسسه تحقيقات بخش کشاورزي آذربايجان غربي با نگاهي به وضعيت کشاورزي و منابع طبيعي در استان آذربايجان غربي طي سال‌هاي اخير با تخريب بي رويه مراتع پوشش گياهي مراتع استان فوق العاده فقير گشته و در اين ميان با کاشت و شخم‌هاي غير اصولي در دامنه کوه‌ها و همچنين ساخت و سازهاي حاشيه رودخانه‌ها و عدم اجراي طرح‌هاي مرتعداري و آبخيزداري با احداث سيل بندها و مسيل‌ها، متأسفانه مي‌توان اذعان کرد که سيل‌هاي اخير محصول بي تدبيري و عدم دورانديشي است.
اين در حالي است که مي‌توانست اين بارش‌ها به جاي تهديد و ايجاد بحران با تحقيق و پژوهش‌هاي محققان مراکز تحقيقاتي تبديل به فرصت بهره گرفتن و انتقال و هدايت اين آب‌ها به درياچه اروميه و استفاده بهينه از منابع آبي شود.
پس در نتيجه اين وضعيت به وجود آمده زياد هم طبيعي نبوده و مي‌توان اذعان کرد سيلاب‌هاي استان متأسفانه تحميلي است که مي‌توان با تزريق اعتبارات مناسب در مراکز تحقيقاتي سرمايه گذاري کرد تا اين گونه موارد با مطالعات و شناسايي مبادي سيل خيز استان و ساخت سيل بند پيش نيايد.
به گزارش آراز آذربايجان به نقل از مهر،هنوز به دليل ضعف آموزش، آگاهي و اطلاع رساني کافي به همراه عدم فرهنگ سازي مؤثر اهالي اين منطقه هر سال بخشي از ظرفيت کاري خود را به برآورد و جبران ميزان خسارات بالاي بلاياي طبيعي سپري مي‌کنند خساراتي که بخش عظيمي از آنها را مي‌توان کنترل و پيشگيري کرد.