هرکس با خشم برخیزد با پشیمانی نشیند

معصومه نیکنام
گروه جامعه :فاصله بین قاتل و مقتول بودن چند ثانیه است، شاید در ثانیه ای برچسب ارتکاب قتل بر پیشانی هر یک از ما بنشیند و شاید عنوان مقتول را بر دوش بکشیم، هر چه هست و می شود، در ثانیه ای رخ می دهد آن هم در پی واژه ای تکراری و روزمره به نام »خشم«.
اگر تنها ثانیه ای به کار خود فکر می کرد هرگز والدین پیرش را یک عمر راهی این دادگاه و آن دادگاه نمی کرد که پرونده به دست به دنبال رضایت از خانواده مقتول باشند ، در آن سوی داستان هم اگر کمی گذشت می کرد و به دعواهای ساختگی و غیرساختگی دامن نمی زد شاید عمرش به دنیا بود و عزیزانش به سوگش نمی نشستند.
هر طرف این داستان را ببینید، خود درد بزرگی است از یک سو، برای قاتل و خانواده اش و هم برای مقتول و عزیزانش.
کمی سکوت و صبر کافی است تا داستانی تلخ رقم نخورد، کمی گذشت و مهربانی از هر دو طرف کافی است تا جوانی قاتل نشود و جوانی دیگر در سینه قبرستان نخوابد، آری کمی صبوری کافی است زمانی که بدانیم هیچ چیزی در این دنیا ارزش کشتن و ریختن خون هم نوعمان را ندارد هیچ چیزی ارزش آن را ندارد که آرامش، این نعمت بزرگ الهی را به راحتی و در چند ثانیه ای از دست بدهیم.
شاید به کرات شاهد نزاع هایی از جنس خیابانی بوده اید که نظاره کنندگان گوشی ها خود را در دست گرفته و شروع به فیلمبرداری کرده_اند و در کسری از ثانیه که یک نزاع به ظاهر ساده به قتلی فجیع تبدیل شده باشد، شاید این مساله را تجربه کرده باشید که بعدها و با گذشته روزها هفته ها و ماه ها و حتی سال ها همان نزاعی را که روزی شاهد آن بوده اید در فضای مجازی پخش شده و شما با افتخار و شاید هم با ناراحتی گفته اید که من ناظر این نزاع بوده ام.
البته بسیاری از افراد از عواقب دخالت در نزاع_ها گریزانند و ترجیح می دهند تنها نظاره گر باشند اما برخی از افراد نیز چون می دانند کاری از دستشان بر نمی آید، ترجیح می دهند، نظاره گر هم نباشند، اما دسته سومی هم هستند که از منفعل بودن، بیزارند و به دنبال سازش و صلح هستند و در این گونه موارد دخالت کرده و از اتفاقی بد جلوگیری می کنند و شاید هم دچار آسیب شده و مقتول داستان باشند.
نزاع اعم از فردی و دسته ‌جمعی از آسیب‌ های اجتماعی است که امنیت عمومی را تحت تأثیر قرار می‌ دهد و هیچ تضمینی وجود ندارد که پرخاشگری و خشونت در یک مکان به یک نزاع منجر به ضرب و جرح و حتی یک قتل نفس تبدیل نشود.
همان طور که این نزاع‌ها تا کنون بسیاری از خانواده ‌ها را داغدار کرده و عده‌ زیادی از افراد نیز به‌ دلیل نداشتن تسلط بر رفتار خود هم‌ اکنون در حبس به ‌سر می ‌برند، آن هم افرادی که تا کنون هیچگونه جرمی مرتکب نشده اند و پرونده آن ها پاک پاک بوده است.
این در حالی است که بسیاری از قتل ها از جنس نزاع های خیابانی بدون برنامه ‌ریزی قبلی و با استفاده از سلاح سرد انجام شده است و متهمان پس از ارتکاب قتل از اقدام خود پشیمان می‌شوند و آرزو می ‌کنند که ای کاش هیچ سلاحی در دست نداشتند.
»مجید ابهری «آسیب شناس و متخصص علوم رفتاری در مورد علل بروز نزاع های خیابانی و راهکارهای لازم در کاهش این نوع آسیب گفت: افزایش آمار مراجعان به پزشکی قانونی به دلیل ضرب و جرح، بیانگر یک نکته است و آن اینکه آستانه تحمل افراد پایین آمده و عوامل محیطی مثل آلودگی صوتی و تنفسی در کنار مشکلات اقتصادی اعم از گرانی و تورم عوامل تشدید کننده این ناهنجاری رفتاری است.
وی افزود: تا دو دهه گذشته، در صورت بروز نزاع های خیابانی رهگذران با دخالت خود طرفین را به صلح و آرامش دعوت می کردند اما در حال حاضر با تلفن همراه خود از صحنه عکس و فیلمبرداری می کنند و چند دقیقه بعد در شبکه های اجتماعی می گذارند. ابهری اضافه کرد: نزاع های خیابانی به عنوان الگوهای منفی رفتاری برای کودکان و نوجوانان سرمشق غلطی در زندگی اجتماعی است و افزایش آمار پرونده_های قضایی بیانگر این واقعیت تلخ است که گویی این آسیب اجتماعی قصد روند صعودی_تر دارد.
این آسیب شناس افزود: رسانه ها به ویژه صدا و سیما نقش موثری در کاهش این ناهنجاری دارند ، دولت و نهادهای دولتی با ایجاد امکانات نشاط اجتماعی می توانند برای افزایش آستانه تحمل مردم کمک کنند چرا که گاه یک معذرت خواهی ساده از یک قتل جلوگیری می کند که متاسفانه برخی از ما این فرهنگ را در خانواده و مدرسه نیاموخته ایم.
ابهری اضافه کرد: گاهی افراد بر سر جای پارک اتومبیل به دلیل یک نگاه ساده، دچار درگیری می_شوند که ممکن است عواقب شومی به دنبال داشته باشد، خانواده ها با ایجاد فضای آرامش برای فرزندان و مدیران جامعه با آموزش مهارت_های برقراری تفاهم می توانند به کاهش این آمار کمک چشمگیری کنند.
وی اضافه کرد: البته برخی از مشکلات نیاز به زمان دارد تا حل شوند مثل تورم ،ترافیک و گرانی که خود مردم در این زمینه باید کمک کرده و با یاری و همیاری خود به آرامش فکری جامعه کمک موثری کنند.
ابهری اضافه کرد: البته باید گفت مهاجرت روستاییان و افراد شهرهای کوچک به تهران و شهرهای بزرگ باعث تضاد خرده فرهنگ می_شود و از عوامل تشدید این ناهنجاری است.
این آسیب شناس افزود: با بیان اینکه رنج و درد حاصل از این پدیده بر کودکان و نوجوانان آنچنان ژرف و هولناک تاثیر گذار است که رد پای آن را تا پایان عمر آنان می توان ، دید، گفت: آثار و پیامدهای خشونت از چنان شمول و وسعتی برخوردار است که می توان از نشانگان ( سندرم ) خشونت سخن گفت چنین سندرمی با نشانه (سمپتوم ) هایی همچون بر افروختگی، تکان شگری ، نفرت افکنی ، آزارگری، کینه جویی و انتقام گیری معین می شود.
وی با بیان اینکه سندروم خشونت در اشکال گوناگونی خودنمایی می کند، گفت: حمله ور شدن جسمانی و ایجاد درد فیزیکی یکی از اشکال ملموس آن است ، این نوع خشونت که ابتدایی ترین نوع پر خاشجویی است، گذشته از آثار جسمانی، قادر است زخم های روانی علاج ناپذیری نیز در روان قربانی پدید آورد و بهداشت روانی او را دستخوش آسیب کند.
وی اضافه کرد: پرونوگرافی ( هرزه نگاری ) نیز شکل نوینی از سندروم خشونت است که همه افراد جامعه را از کودکی تا سالمندی درگیر خود می سازند، عاملان این نوع خشونت ضمن آنکه روان افراد را مجروح می سازند روان کل جامعه را نیز مسموم و مصدوم می کند.
وی با اشاره به عامل بی احساسی روانی گفت: شواهدی بالینی متقنی وجود دارد که نشان می دهد، افراد فاقد احساس صمیمت و افراد نابرخوردار از عاطفه مثبت، استعداد و آمادگی بیشتری برای دست یازیدن به کنش های خشونت آمیز دارند، این افراد به سبب ناتوانی در ایجاد پیوندهای دوستانه و صمیمی با دیگران به درون خویش عقب نشینی می کنند و به تدریج در شمار افراد اسکیزوئید (گریزنده از روابط صمیمی ) جای می گیرند.
وی با اشاره به اینکه خشونت همچون سایر بیماری ها نیازمند درمان است، افزود: حجم انبوهی شواهد و یافته متقن تحقیقاتی در دست است که آشکار می کند، بسیاری از قتل های صورت گرفته خواه در خانواده یا در محیط بزرگتر جامعه از پیش برنامه ریزی شده نبوده و قاتلان به ویژه آنانی که سنشان از دوره جوانی فراتر نرفته است، قصد آن را نداشته اند که به حیات قربانی نگون بخت خویش خاتمه دهند.
این افراد در دام هیجان رام نشده خود فرو رفته و به ناگاه مرتکب رفتاری شده اند که جامعه آن ها را تبهکار نام می نهد و لاجرم مستوجب مجازات_های شدیدی می شوند.این آسیب شناس با اشاره به ارتباط بین هیجان خشم و عصبانیت گفت: بین این هیجان و رفتار بزهکارانه قتل، ارتباط و پیوند قطعی و اثبات شده ای وجود دارد، این پیوند آنچنان نیرومند است که می توان آن را پیوند عقلی تلقی کرد. وی اضافه کرد: از شواهد و اسناد چنین پیدا است که در شماری از افراد جامعه پیوند بین هیجان خشم و وقوع پدیده مکدر ساز روحیه جامعه، یعنی قتل، نیرومند تر است. این افراد چه کسانی هستند؟ پژوهش های صورت گرفته در قلمرو روان شناسی جنایی بیانگر آن است که گروهی از این افراد آنانی هستند که به سبب ترکیب عوامل زیستی، روانی اجتماعی به ویژه عوامل درون خانوادگی دچار یک نشانگان بالینی به نام اختلال شخصیت مرزی شده اند.
وی اضافه کرد: این افراد همان هایی هستند که دچار نوسانات شدید خلقی اند و با ویژگی هایی از جمله ، پیش بینی ناپذیر بودن ، بی ثباتی و کنش_های خود – تخریبگرانه از افراد طبیعی (نرمال) جامعه متمایز می شوند، تجارب انبوه بالینی نشان داده است که این گونه افراد در خانواده هایی پرورش یافته اند که مشخصه بارز آنها آشفتگی مزمن است، در چنین خانواده هایی خشونت، تحقیر و توهین امری عادی است و بی تعهدی،بی وفایی، کژکارکردی رفتاری رایج است.
وی اضافه کرد: دیگر گروهی که غضبناکی و خشونت ورزی آن ها سریع تر از قتل سر بر می_آورد آنهایی هستند که جامعه ستیز یا به تعبیر تلطیف شده تر، روان دردمند نام گرفته اند.
شدت ستیز و ستمگری این گروه علیه جامعه و افراد بسی فزون تر از گروه نخست است، گروه اول شاید از روزگار چیزی بیاموزند و از پیامد کنش وری تبهکارانه دیگران عبرت گیرند لیکن در این گروه دشوار است بتوان نشانی از عبرت آموزی و ندامت یافت.
وی افزود: گویی نظام روانی آن ها فاقد عامل بازدارنده نیرومندی به نام وجدان ملامت گر است. چنانچه در پی شناسایی ریشه این بدکارکردی روانی – اجتماعی برآییم بی درنگ سر از خانواده جامعه ستیزان در می آوریم ، آنها نیز نه تنها در محیطی طبیعی فرا نبالیده اند بلکه از همان کودکی و تا پایان نوجوانی، انواع قساوت_ها ،خشونت ها و اجحاف ها را به نظاره نشسته اند و شاید هرگز طعم شیرین عاطفه درون خانوادگی را نچشیده اند.
وی به وجود گروه دیگری به نام تکانشگران اشاره کرد و گفت: این گروه آنانی هستند که بی تامل و اندیشه به کنش گری می پردازند و آنانی که در سال های رشد مغز آنان ضربه شدید و هولناک دیده است و نیز گروهی که نیاموخته اند که خوبی پیش تمدنی خویش را مهار و تعدیل کنند و متناسب با دوران تمدن یافتگی آن را سر و سامان بخشند.وی ادامه داد: خشم و خشونت را باید فرو گذاشت و دانست که فرو گذاشتن خشم موفقیت و سعادت بزرگی در زندگی است ، این سهم نیز زمانی میسور می شود که مهارت های مدیریت هیجان فرا چنگ زده شوند.
رعایت اصول اخلاقی و مذهبی می تواند از شما و فرزندانتان در برابر بسیاری از مسائل حفاظت کند. با ایجاد فضایی سالم و صمیمی می_توانید به بهترین شکل ممکن بر عملکرد فرزندانتان نظارت کنید. به جای مداخله در درگیری های سنگین و خطرناک ، با پلیس ۱۱۰ تماس بگیرید.