مشاور سازمان حفاظت محيط زيست :

۶۰ هزار پرنده ارومیه را به دلیل خشکی دریاچه ترک کردند

گروه خبر: ۱۰ماه می‌ با عنوان روز جهانی پرندگان مهاجر نامگذاری شده است، پرندگانی که کشور ما هر ساله میزبان تعداد بسیاری از آنهاست و این روز‌ها از بین رفتن زیستگاه‌ها و شکار غیرمجاز در کشور حیات این آن‌ها را با تهدیدی جدی روبرو کرده است.
اسماعیل کهرم در گفت‌و‌گو با ایلنا در مورد پرندگان مهاجری که به ایران می‌آیند، اظهار کرد: از ۵۳۶ گونه پرنده? ثبت شده که ما در ایران داریم حدود ۳ چهارم آن‌ها مهاجر هستند و به ۳ گروه مهاجران بهاره، پاییزی و زمستانه تقسیم می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه بیشتر این پرندگان مهاجر زمستانی هستند، توضیح داد: این پرندگان از مناطق سردسیر مثل سیبری به ایران می‌آیند تا زمستان ملایمی را در ایران پشت سر بگذارند البته این پرندگان توانایی تحمل سرمای مناطق سردسیر را دارند، اما به دلیل اینکه در این فصول غذای کافی یافت نمی‌شود، مهاجرت می‌کنند.
کهرم غاز‌ها، اردک‌ها و پرندگان کنار آبزی را مهم‌ترین گونه پرندگان مهاجر به کشور خواند و افزود: مسیر کلی پرندگان مهاجر اینگونه است که اغلب از سیبری حرکت می‌کنند و در سواحل دریای خزر پایین می‌آیند، سپس به سمت مناطق جنوبی‌تر مانند تالاب انزلی، امیر کلایه و… می‌روند؛ سپس به غرب ایران در تالاب‌هایی مانند کانی برازان پرواز می‌کنند، بعد از آن به مناطق مرکزی مانند تالاب‌های گاوخونی، ارژن و پریشان می‌روند، سپس به سمت هامون و همچنین به سمت تالاب‌های خلیج فارس حرکت می‌کنند و در ‌‌نهایت از ایران خارج شده و بیشتر به سمت افریقا می‌روند.
وی با بیان اینکه در فصل بهار، زمان مهاجرت پرندگان شکاری است، گفت: از جمله این پرندگان می‌توانیم به باز‌ها، طرلان، قوش، دلیجه و عقاب طلایی اشاره کنیم که متاسفانه این پرندگان در تمامی مسیر حرکت خود در ایران با خطر شکارشدن مواجه هستند.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: ما در سال ۱۳۵۱ مصادف با ۱۹۷۲ میلادی به کنوانسیون رامسر پیوستیم که مربوط به تالاب‌ها و پرندگان مهاجر است، اما در سال‌های اخیر تالاب‌ها در حال خشک شدن و پرندگان مهاجر در حال کم شدن هستند، در واقع اگر بخواهیم وضعیت حال حاضر را با زمان کنوانسیون رامسر مقایسه کنیم؛ باید بگوییم که از نظر نوع گونه‌ها تغییر زیادی نداشتیم، اما از نظر تعداد پرندگان با کاهش روبرو بوده‌ایم برای مثال اگر در آن زمان ۱۰۰ هزار بال اردک سرسبز داشتیم؛ اکنون تعداد این گونه پرنده به ۳۰ هزار بال رسیده است.
مشاور سازمان حفاظت محیط زیست علت کاهش تعداد پرندگان مهاجر را از بین رفتن زیستگاه این پرندگان یعنی خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها دانست و گفت: برای نمونه ما در دریاچه ارومیه حدود ۴۰ هزار فلامینگو تخم‌گذار و ۲۰ هزار پلیکان تخم‌گذار داشتیم که پس از خشک شدن دریاچه، آن‌ها دیگر برای تخم‌گذاری به ارومیه نیامدند. بنابراین ما از نظر پرندگان آبزی وضعیت خوبی نداریم.
این دانش آموخته دکترای بوم‌شناسی در مورد دیگر مشکل موجود بر سر راه پرندگان مهاجر تصریح کرد: از طرف دیگر با مشکل بزرگ دیگری به نام مساله فریدون کنار روبرو هستیم، که افرادی متاسفانه اقدام به برپایی تور هوایی می‌کنند که برخلاف قانون است و از این طریق به شکار پرندگان مهاجر می‌پردازند که امیدوارم هرچه زود‌تر بتوانیم این ننگ را از پیشانی کشورمان پاک کنیم.
این در حالی است که نماینده ستاد احیای دریاچه ارومیه در استان آذربایجان شرقی با اشاره به روند معکوس تغییرات آب دریاچه ارومیه گفت: ارتفاع آب این دریاچه برخلاف سال های گذشته که به طور معمول سالانه حداقل ۴۵ سانتی متر روند کاهشی داشت در سال جاری تراز مثبت به خود گرفته است.
خلیل افزود: در زمان حاضر یک متر و پنج سانتی متر افزایش ارتفاع نسبت به مهر ماه سال ۹۴ ثبت شده که این رقم با مقایسه ۲۱ اردیبهشت ماه سال جاری به نسبت سال گذشته، ۴۷ سانتی متر افزایش نشان می دهد.
وی ادامه داد: حجم آب دریاچه ارومیه در مهر ماه سال گذشته یک میلیارد و ۹۸۰ متر مکعب بود که این میزان امروز به سه میلیارد و ۸۸۰ میلیون متر مکعب افزایش یافته است.ساعی با اشاره به اینکه فصل بارندگی در حال اتمام است اظهار کرد: با کاهش بارندگی روان آب های کمتری به طرف دریاچه ارومیه جاری می شوند و از سوی دیگر با گرم شدن هوا و تبخیر آب موجب کاهش ارتفاع آب دریاچه تا شهریور ماه خواهد شد.
وی گفت: بر اساس آمار و اطلاعات موجود می_توان گفت وضعیت دریاچه در شهریور ما سال جاری نسبت به شهریور ماه سال ۹۴ بهتر خواهد بود.
نماینده ستاد احیای دریاچه ارومیه در استان آذربایجان شرقی در خصوص اقدام برای آب آور دریاچه افزود: در حدود ۹۰ کیلومتر لایه روبی در مسیرهای منتهی به دریاچه ارومیه انجام شده است.
وی ادامه داد: با اتصال دو رودخانه زرینه رود و سیمینه رود در استان آذربایجان غربی باعث شد آب خوبی به دریاچه راه یابد.
ساعی اضافه کرد: مقرر بود ۲۰۰ میلیون مترمکعب رهاسازی آب از سد ها به دریاچه ارومیه صورت گیرد که به دلیل بارش های خوب سال جاری در حدود ۴۴۰ میلیون متر مکعب آب سدها به دریاچه رها سازی شده است.
وی با اشاره به بحث های فرهنگی، اجتماعی و آگاه سازی جوامع محلی گفت: با آگاه سازی کشاورزان نسبت به کمبود و مشکلات آبی و تغییر الگوی کشت موجب کاهش هدر رفت آب شده است.
نماینده ستاد احیای دریاچه ارومیه در استان آذربایجان شرقی با اشاره به فعالیت انجمن های مردم نهاد گفت: این انجمن ها در بحث های اطلاع رسانی همکاری خوبی با این ستاد داشته و توانسته اند جوامع محلی را با موضوع بحران دریاچه و آب آگاه تر کنند.وی افزود: استفاده های غیرمجاز و بی رویه از منابع آب زیر زمینی باعث دستبرد به منابع آب زیر زمینی استراتژیک شده که نتیجه آن فرو نشست دشت ها بوده که این موضوع غیرقابل جبران است.دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دایمی آسیای غربی در شمال غرب ایران میان دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار گرفته است.
مساحت این دریاچه در تابستان سال گذشته (۲۰۱۵) در حدود شش هزار کیلومتر مربع بود که در ردیف ۲۵امین دریاچه بزرگ دنیا از نظر مساحت قرار می‌گیرد.
دریاچه? ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچه? داخلی ایران و دومین دریاچه? بزرگ آب‌شور دنیاست و بیشتر از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، تلخه رود گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می‌شود.
دریاچه ارومیه در سال ۱۳۵۲ در فهرست پارک‌های ملی ایران به ثبت رسید. پارک ملی دریاچه ارومیه با وسعت ۴۶۲۶۰۰ هکتار از زیستگاه‌های طبیعی جانوران و یکی از ۹ ذخیره‌گاه زیست‌کره زمین در ایران است.
حوضه? آبریز دریاچه ارومیه ۵۱?۸۷۶ کیلومتر مربع معادل بیش از ۳? مساحت کل کشور ایران می‌باشد. این حوزچه توسط مجموع ۶۰ رودخانه سیرآب می‌شود که ۲۱ رودخانه دایمی یا فصلی هستند.
دریاچه ارومیه زیستگاه ۲۱۲ گونه از پرندگان? ۴۱ گونه خزنده? ۷ گونه دوزیست? و ۲۷ گونه از پستانداران شامل گوزن زرد ایرانی می‌باشد. این زیست بوم به صورت بین‌المللی توسط یونسکو به عنوان منطقه تحت حفاظت به ثبت رسیده ‌است.
به خاطر شوری بیش از حد دریاچه هیچ نوع ماهی در این دریاچه زندگی نمی‌کند. با این ‌حال دریاچه ارومیه یکی از زیست‌گاه‌های مهم سخت‌پوست آرتمیا شناخته‌ می‌شود.
این سخت پوست یکی از منابع اصلی تغذیه پرندگان مهاجر از جمله فلامینگو به شمار می‌آید.
در اوایل سال ۲۰۱۳ از رییس وقت مرکز مطالعات آرتمیای ارومیه نقل شد که آرتمیا در این دریاچه منقرض شده‌ است.
این نظر توسط برخی کارشناسان دیگر رد شده ‌است.