گره های کور هنر صنعت فرش دستباف آذربایجان غربی مصوبات حمایتی عملیاتی نمی شود

الناز ملک زاده
گروه گزارش: کمبود قالیباف ماهر، روند طولانی پرداخت تسهیلات بانکی، مشکلات صادراتی، نبود نمایشگاه دائمی، عدم توجه جدی به مشاغل مکمل قالیبافی، عدم اجرای مصوبات حمایتی، بالا بودن نرخ کارمزد تسهیلات از جمله مشکلات هنر – صنعت فرش دستباف استان محسوب می شود.
فرش دستباف آذربایجان غربی با توجه به قدمت آن جایگاه ویژه ای در میان فرش های دستباف تولید شده در سطح کشور دارد به طوری که فرش ریز ماهی خوی و افشار آهنین تکاب به علت استحکام، ظرافت و کیفیت بالاو تولید شده با پشم، ابریشم، چله و گل ابریشم در ابعاد، نقوش و رنگ آمیزی های متنوع با گره ترکی از شهرت جهانی برخوردارند .
سالها بود نه تنها در داخل کشور حاصل دسترنج هنرمندان فرش این استان به جیب تجار سایر استانها می رود بلکه بخش زیادی از سود این صنعت در آذربایجان غربی نیز از طریق صادرات عاید تجار استانهای همسایه می شود که با ثبت جهانی برند ریز ماهی بنام خوی بخشی از این مشکل برطرف شد.
احیای طرحهای قدیمی و ثبت ملی ریز ماهی به نام خوی و افشار به نام تکاب، بازاریابی با شیوه های نوین و تبلیغات گسترده در سالهای اخیر هر چند توانسته مسکن کوتاهی برای مشکل صادرات فرش آذربایجان غربی باشد اما هنوز این هنر صنعت با گرههای بسته زیادی مواجه است.
متاسفانه صادرات بی رویه فرشهای دستباف نامرغوب، موجب شده تا کشورهایی که در گذشته در این صنعت حرفی برای گفتن نداشتند امروز در بازارهای جهانی بالاتر از ایران بایستند که فعالیت افراد کم تجربه و واسطه ها در این صنعت به خصوص در امر صادرات که نیاز به شناخت کارشناسانه بازار دارد یکی دیگر از دلایل نزول جایگاه فرش دستباف ایرانی است.
در ایران نه تنها گرانی مواد اولیه بلکه هزینه های بالای کارگر و نیروی کار موجب شده است تا رقبای ما فرشهای هرچند با کیفیت پائین تر اما با قیمت مناسبتر روانه بازار مصرف کنند. در حال حاضر آنچه کمی نگران کننده است و جامعه فرش از آن به عنوان نگرانی یاد می کند تطبیق نداشتن تولیدات با نیازهای روز جهان و مردم استفاده کننده است. در این میان فرش افشار تکاب و ریز ماهی خوی با دارا بودن شهرت جهانی در بین سایر تولیدات فرش استان، نیاز به اتخاذ تدابیر لازم در جهت تسریع در شناسنامه دار کردن، بازاریابی مناسب و اعطای تسهیلات بانکی به دارندگان کارگاههای تولید فرش دارد.
*لزوم شناسنامه دار کردن فرشهای دستباف آذربایجان غربی
رئیس اداره فرش سازمان بازرگانی آذربایجان غربی در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: به دلیل فقدان تشکلهای صادراتی مربوط به صنعت فرش، عدم امکان صدور از گمرکات آذربایجان غربی همواره فرشهای تولیدی استان توسط تجار متفرقه به طرق مختلف از شهرستانهای استان جمع آوری و بنام تولیدات سایر استانها صادر می شود.
خلیل نوری با انتقاد از قانون اختیاری بودن شناسنامه دار کردن فرشهای دستباف توسط بافندگان، اظهار داشت: با ایجاد امکانات و خرید تجهیزات مورد نیاز بزودی شناسنامه دار کردن فرش تولیدی در آذربایجان غربی اجباری می شود.وی با تاکید بر ارتقا و حفظ کیفیت فرش های دستباف تولید شده، گفت: در این راستا دوره های آموزش به بافی فرش دستباف برای تولید کنندگان و بافندگان فرش استان به منظور آشنایی با نحوه رفع عیوب و راههای پیشگیری از آن، شناخت مواد اولیه مرغوب، آشنایی با حقوق اجتماعی و بهداشت فردی و محیطی، ارتقا سطح کمی و کیفی فرشهای تولیدی و ارتقا و حفظ جایگاه فرش در بازارهای هدف برگزار می شود.
*تبلیغات لازمه توسعه هنر- صنعت فرش دستباف آذربایجان غربی
وی بازاریابی فرش دستباف در بازارهای داخلی و بین المللی را یکی از ضروریات توسعه و ماندگاری این هنر صنعت و حفظ اشتغال موجود دانست و افزود: دریافت سفارش تولید فرش از طریق بازاریابی اصولی باعث معرفی و ارتقا جایگاه فرش استان در بازارهای بین المللی شود.
وی تولید قطعات بزرگ فرش دستباف با ارزش اقتصادی بیشتر بجای تابلو فرشهای کوچک و تزئینی را از جمله راهکارهای حفظ بازارهای جهانی اعلام و عنوان کرد: برگزاری نمایشگاه و تورهای تجاری برای شناسایی سلیقه مصرف کنندگان فرش دستباف نیز ضروری است.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی با اشاره به اینکه استان ۵٫۴ درصد از تولید کشور و همچنین ۵٫۷ درصد از صادرات فرش دستباف را به خود اختصاص داده، ادامه داد: فرش دستباف به عنوان یکی از صنایع دستی با ارزش جایگاه مهمی را از نظر شغلی و هنری به خود اختصاص داده که در ارومیه، خوی، تکاب، شاهین دژ، بوکان، میاندوآب و مهاباد با گره ترکی که کیفیت و دوام بالاتری دارد تولید می شوند.
نوری وجود تبلیغات در خصوص شناساندن منزلت فرش دستباف را به عنوان یک ضرورت دانست و گفت: رسانه‌های جمعی برای معرفی این هنر صنعت باید بیش از بیش ورود پیدا کرده چرا که نتایج مثبت آن را در زندگی مردم به ویژه فعالان این عرصه به طور گسترده شاهد می شویم.وی بر لزوم استفاده از روشهای نوین بازاریابی برای حفظ بازارهای هدف فرش دستباف ایران تاکید کرد و گفت: در این راستا راه اندازی نمایشگاه دائمی فرش دستباف در ارومیه برای معرفی هر چه بهتر این هنر صنعت به گردشگران از ضروریات محسوب می شود.
وی با بیان اینکه با همکاری همه دستگاههای اجرایی برای راه اندازی نمایشگاه دائمی فرش دستباف آذربایجان غربی می توان با بازاریابی و عقد قراردهای سفارش بافت روند تولید فرش دستباف را در استان بهبود داد،یادآور شد: سفارش محور بودن کارگاهها و بافندگان فرش دستباف می تواند به پایداری تولید و افزایش صادرات فرش از استان منجر شود.
*لزوم توجه به مشاغل مکمل قالیبافی در آذربایجان غربی
رئیس اداره فرش دستباف سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی با بیان اینکه متاسفانه در حوزه مشاغل مکمل قالیبافی از جمله تهیه پشم مرغوب، رنگرزی، بازاریابی، طراحی و … با مشلاتی مواجهه هستیم، ادامه داد: باید همه این بخشها موازی با یکدیگر حرکت کنند.
نوری بازاریابی، تبلیغات، آموزش، تهیه، تولید و توزیع مواد اولیه مصرفی مرغوب، فروش، صادرات، طراحی، رنگ‌ آمیزی، رنگرزی و ریسندگی خوب را از اصول اولیه برای بافت فرش دستبافت صادراتی و مرغوب دانست و اظهار داشت: با حمایت های دولتی از جمله بیمه تامین اجتماعی و برگزاری دوره های آموزشی می توان انگیزه حضور در این هنر صنعتی را برای جوانان ایجاد کرد.
وی با بیان اینکه بدون وجود علاقه نمی‌توان در این هنر صنعت به فعالیت پرداخت، گفت: هنر فرشبافی با وجود دارا بودن جاذبه‌ و زیبایی های زیاد با دشواریهایی نیز همراه بوده که داشتن علاقه عمیق به هنر صنعت و حمایتهای مادی و معنوی دولت رمز ماندگاری در آن است.
*راه اندازی نمایشگاه دائمی نیاز ضروری حوزه فرش دستباف آذربایجان غربی
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی ضمن تاکید بر لزوم راه اندازی نمایشگاه دائمی فرش دستباف در ارومیه برای معرفی هر چه بهتر این هنر صنعت به گردشگران، افزود: با راه اندازی این نمایشگاه فرشهای دستباف استان در معرض دید عموم گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته و زمینه بازاریابی هر بهتر برای محصولات فراهم می شود.
وی با اعلام اینکه در صورت همکاری همه دستگاه های اجرایی برای راه اندازی نمایشگاه دائمی فرش دستباف آذربایجان غربی می توان با بازاریابی و عقد قراردهای سفارش بافت روند تولید فرش دستباف را در استان بهبود داد، ادامه داد: سفارش محور بودن کارگاه ها و بافندگان فرش دستباف می تواند به پایداری تولید و افزایش صادرات فرش از استان منجر شود.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی با اشاره به تولید سالانه ۴۲۴ هزار متر مربع انواع فرش دستباف در سطح استان شامل ریز ماهی خوی، افشار تکاب و انواع تابلو فرش، ادامه داد: بطور میانگین سالانه به ارزش ۳۲ میلیون دلار فرش استان از طریق گمرکات بین المللی بویژه گمرک فرودگاه مهر آباد تهران به خارج از کشور صادر می شود.
نوری با اشاره به اینکه برای افزایش میزان صادرات فرش دستباف آذربایجان غربی امسال برنامه ریزی های لازم انجام شده است، ادامه داد: ثبت جهانی فرش دستباف ریز ماهی خوی، ثبت ملی برند آهنین افشار تکاب، چاپ کتاب فرش، اعزام هیئتهای تجاری به کشورهای وارد کننده فرش ایران، برگزاری همایشهای علمی بازاریابی و سلیقه یابی مشتریان در ارومیه، خوی و بوکان و برگزاری دوره های به بافی در این راستا در دست اجرا است.
*دریافت نرخ کارمزد ۱۵ درصد به جای ۴ درصد تسهیلات بانکی
مدیر تعاونی فرش چهار برج میاندوآب نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن انتقاد از عدم اجرایی شدن مصوبات حمایتی مجلس و هیئت وزیران با تاخیر ۲ تا ۳ ساله و عدم اجرای کامل، اظهار داشت: تسهیلات بانکی برای حمایت از قالیبافان در حال حاضر به معضلی برای این قشر تبدیل شده بطوریکه بانکها برخورد سلیقه ای در این راستا دارند.اسدالله یزدانی با اعلام اینکه متاسفانه بانکها ضمن دریافت ۱۵ درصد نرخ کارمزد، ۶ درصد نیز جریمه دریافت می کنند، ادامه داد: تقسیط غیرکارشناسی بازپرداخت تسهیلات بانکی نیز مانعی برای تولید فرش دستباف در این منطقه شده و برای تسهیلات بالغ بر ۵۰۰ میلیون ریالی نرخ کارمزد ۳۰ تا ۳۵ درصد تعیین می شود.
*مصوبات حمایتی دولت و مجلس از قالیبافان عملیاتی نمی شود
مدیر تعاونی فرش چهار برج میاندوآب با اشاره به بند ۹ ماده ۸ تصویب نامه هیئت وزیران در سال ۸۵ مبنی بر دریافت حداکثر ۴ درصدی کارمزد تسهیلات مجتمع های تولیدی، گفت: این در حالی است که هم اکنون کمتر از ۱۵ درصد نرخ کارمزد توسط بانکها دریافت نمی شود و مجتمعهای قالیبافی با مشکلات عدیده ای مواجه شده اند.
یزدانی با بیان اینکه متاسفانه طرحهای قالیبافی در کمیسیونهای بانکها به دلایل مختلف رد یا درگیر مجراهای قانونی می شود، ادامه داد: مصوبات مجلس نیز بعد از ۲ تا ۳ سال آنهم به صورت ناقص اجرایی می شود که با در نظر گرفتن کوتاه مدت بودن تسهیلات بانکی، نوسات نرخ ارزی و افزایش میزان دستمزد نباید چشم انداز روشنی برای فرش دستباف در نظر داشت.
*متولی چند گانه حوزه فرش دستباف آذربایجان غربی مشکل اصلی
مدیر عامل شرکت تعاونی فرش ارومیه هم در گفتگو با خبرنگار مهر، چند گانه بودن متولی فرش دستباف در آذربایجان غربی یکی از مشکلات و معضلات اصلی است، اعلام کرد: سازمان صنعت، معدن و تجارت، تعاون، اصناف باعث ایجاد فضای عدم تمرکز مدیریت فرش دستباف شده که امیدواریم با توجه به تشکیل کمیته فرش دستباف در استان این مشکل مرتفع شود.
محمد شکری با اشاره به اینکه مواد اولیه خیلی گران شده و به طور مثال ابریشم از مثقالی ۱۳۰ تا ۱۸۵ تومان هم اکنون به ۱۶۰ هزار تومان رسیده، اعلام کرد: عدم صادرات استانی، کم شدن میزان تولید، عدم تخصیص اعتبار و تسهیلات کافی، نبود اتحادیه صادر کنندگان و کمبود نیروی کار ماهر مشکلات اصلی حوزه فرش دستباف در سطح استان هستند.
وی پرداخت ۵۰ میلیون ریال تسهیلات را برای بافت فرش ۶ متری ناکافی اعلام کرد و ادامه داد: ابریشم و نخ معمولی فرش دستباف ۴۰۰ درصد افزایش یافته ولی ۶ ماه پیش فرش دستباف ۱۲ متری ۱۵ میلیون تومان بود که هم اکنون حداکثر تا ۲۵ میلیون ریال یعنی با ۸۰ دصد افزایش به فروش می رسد که نشان دهنده افزایش بیش از حد مواد اولیه نسبت به قیمت فرش است.
*اختصاص ۸۵ میلیارد ریال تسهیلات بانکی به قالیبافان آذربایجان غربی
معاون بازرگانی داخلی سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی از اختصاص مبلغ ۸۵ میلیارد ریال تسهیلات بانکی به ۶۸ طرح قالیبافی در استان خبر داد و افزود: این میزان تسهیلات از محل اعتبارات مرکز ملی فرش ایران و با هدف حمایت و پشتیبانی از تولیدکنندگان فرش به تعاونی ها و کارگاه های فرش دستباف استان پرداخت می شود.
محمد دهقان طی هفته جاری در گفتگو با خبرنگار واحد مرکز خبر اضافه کرد: همچنین ۳۸ طرح قالیبافی در استان به صورت ذخیره و با اعتبار ۴۳ میلیارد ریال جهت بهره مندی از تسهیلات بانکی به مرکز ملی فرش ایران معرفی شده که متقاضیان با مراجعه به بانک های عامل می توانند از تسهیلات بانکی برخوردار شوند.
وی اظهار داشت: همچنین در نه ماهه سالجاری تعداد ۶۱ فقره کارگاه غیر متمرکز با مدیریت متمرکز و مجتمع ها و تعاونی های قالیبافی جهت اخذ تسهیلات به مبلغ ۶۴ هزار و ۷۰۰ میلیون ریال از محل ماده ۱۶ به مرکز ملی فرش ایران معرفی شده است.وی به معرفی۲ هزار و ۹۸۶ قالیباف جهت بهره مندی از بیمه قالیبافی به سازمان تامین اجتماعی استان اشاره و عنوان کرد: در این راستا ۲ هزار و ۸۷۳ نفر طی مدت زمان ذکر شده موفق به دریافت بیمه قالیبافی شده اند.
معاون بازرگانی داخلی سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی یادآور شد: صدور ۶ هزار و ۶۶۴ فقره کارت شناسایی قالیبافی و گواهی صلاحیت حرفه ای، صدور ۱۰ فقره پروانه کارگاه غیر متمرکز با مدیریت متمرکز، برگزاری ۱۰ دوره آموزش طرح و اشتغال و معرفی ۹ نفر از تولید کنندگان جهت شرکت در نمایشگاه های خارجی با پرداخت حداقل ۴۰ درصد هزینه های مربوطه از اقدامات دیگر سازمان در سالجاری بوده است.