گردشگری کلید توسعه و رفاه اقتصادی
پیام مقیمی
گروه اقتصادی:صنعت گردشگری در ایران از ظرفیت‌های بسیار بالایی برای رشد و توسعه برخوردار است. بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را در جهان دارا است و یکی از امن‌ترین کشورهای منطقه و جهان از لحاظ امنیت برای گردشگران خارجی است.
بر اساس آن چیزی که سازمان جهانی گردشگری ملل متحد تعریف می‌کند، »گردشگری« شامل فعالیت‌هایی از مسافرت اشخاص و اقامت در مکانی خارج از محیط اصلی میشود که برای مدت زمانی کمتر از یک سال با هدف تفریح، تجارت و دیگر اهداف انجام میشود. محیط اصلی شامل یک منطقه معین اطراف مکانی است که یک فرد اقامت دارد بعلاوه همه مکان‌هایی که مداوم آنها را می‌بیند (سازمان جهانی گردشگری ۱۹۹۵). وقتی جهانگردان به کشوری وارد می‌شوند الزاماً باید هزینه‌هایی را در آن کشور بپردازند مثل هزینه غذا و هزینه محل اقامت، هتل، مهمان‌خانه، هزینه تفریحات، هزینه حمل‌ونقل، هزینه گشت‌ها، تورها، و همچنین پولی که بابت خرید سوغاتی و کالای بومی کشور میزبان می‌پردازند و هزینه ورود به موزه یا مکان دیدنی این هزینه‌ها از طریق ارزی که وارد کشور میزبان می‌کنند باعث رونق اقتصادی کشور میزبان می‌شوند به جهان گردان صادرات نامرئی هم می‌گویند.صنعت گردشگری به‌عنوان یکی از جدی‌ترین گزینه‌های »صنعت بدون دودکش« است. این صنعت پس از صنایع نفت، محصولات شیمیایی و صنایع غذایی به چهارمین صنعت درآمدزای جهان تبدیل شده است که بالاتر از محصولات خودرویی و حتی در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته در رتبه اول قرار دارد. از نظر اقتصادی سبب ایجاد اشتغال، کاهش بیکاری و افزایش درآمد میشود.
میزان سرمایه‌گذاری برای ایجاد یک فرصت شغلی در صنعت گردشگری بسیار پایین‌تر از دیگر صنایع است به عبارت دیگر اشتغال‌زایی در این صنعت به سرمایه‌گذاری کمتری نیاز دارد و تردیدی نیست که همه کشورها در رقابتی تنگاتنگ در پی بهره‌گیری از مزایای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و به‌ویژه دریافت سهم بیشتری از درآمد جهانی حاصل از گردشگری و همچنین بالا بردن سطح اشتغال در کشور متبوع خود هستند.طبق آخرین آمار سازمان جهانی گردشگری از هر ۱۱ شاغل در دنیا یک شغل به گردشگری اختصاص داشته و هر پنج تا ۱۰ گردشگر یک فرصت شغلی ایجاد می‌کند. در حال حاضر حدود ۲۶۰ میلیون نفر در جهان در صنعت گردشگری و صنایع مرتبط به کار اشتغال دارند و درآمدهای حاصل از این صنعت در مجموع حدود ۹ درصد تولید ناخالص داخلی کشورهای جهان را به خود اختصاص داده است، یعنی گردش مالی بیش از یک هزار میلیارد دلار به صورت سالانه. در طی ۶ دهه گذشته صنعت گردشگری با گسترش و تنوع بسیار زیادی در سطح جهانی روبه‌رو بوده و به یکی از بخش‌های اقتصادی در دنیا تبدیل شده که سریع‌ترین رشد را داشته است. سالانه به تعداد نقاط و جاذبه‌های توریستی در دنیا اضافه میشود و این نقاط افراد بیشتری را به سمت خود جذب می‌کنند. صنعت گردشگری در جهان:سازمان جهانی گردشگری هر ساله از وضعیت صنعت گردشگری گزارشی تهیه می‌کند که در ادامه به شرح آن پرداخته میشود. افزایش تعداد مقاصد گردشگری در سراسر جهان و همچنین سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری، راه را برای فرآیند توسعه اقتصادی باز می‌کند که نتیجه آن ایجاد شغل و کسب و کار، درآمدهای صادراتی و توسعه زیرساخت‌ها است.در طی شش دهه گذشته، گردشگری به طور مداوم گسترش و توسعه یافته است به طوری که در حال تبدیل یکی از بزرگترین بخش‌های اقتصادی و به سرعت در حال رشد در جهان است. بسیاری از مقاصد جدید علاوه بر علاقه‌مند‌های سنتی در اروپا و آمریکای شمالی به وجود آمده است.صنعت گردشگری در ایران از ظرفیت‌های بسیار بالایی برای رشد و توسعه برخوردار است.
بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را در جهان دارا است و یکی از امن‌ترین کشورهای منطقه و جهان از لحاظ امنیت برای گردشگران خارجی است. در سال ۲۰۰۶، در حدود ۷۵۰ هزار گردشگر خارجی از ایران بازدید کرده‌اند و این در حالی است که در این سال ۸۴۲ میلیون جهانگرد در دنیا سفر کرده‌اند یعنی کمتر از یک درصد.به نظر کارشناسان، این صنعت از توسعه‌ای که شایسته آن است برخوردار نبوده است.
از دلایل آن میتوان به آماده نبودن بسترهای اقتصادی مناسب در ایران برای جذب سرمایه‌گذاری در ساخت هتل و سایر صنایع جانبی این حوزه اشاره کرد. بی‌خبر بودن سرمایه‌گذاران از زمینه‌های موجود در ایران و تبلیغات ضعیف و نیز انتشار اخبار منفی از ایران، محدودیت‌های اجتماعی و مذهبی برای گردشگران خارجی و همچنین تنش‌های سیاسی با بعضی کشورهای غربی نیز از دیگر موانع در راه رشد صنعت گردشگری در ایران است.در مقایسه با ایران، برخی کشورها توانسته‌اند کارنامه موفقی را در این زمینه از خود برجای بگذارند. به‌طور مثال تنها در سال ۲۰۰۷ میلادی، حدود ۱۵ میلیون گردشگر خارجی از شهر دبی در کشور امارات متحده عربی در جنوب خلیج فارس دیدار کردند. این در حالی است که کشور ایران با سهمی کمتر از یک پانزدهم تعداد گردشگران شهر دبی در سال مشابه، تنها کمتر از یک درصد سهم درآمد جهانی از صنعت گردشگری را به خود اختصاص داده است.کشور ترکیه یک کشور موفق به لحاظ جذب گردشگر و تولید درآمد از جذب گردشگر است. در گزارشی که سازمان جهانی گردشگری برای سال ۲۰۱۴ انتشار داده است کشور ترکیه توانسته است با جذب نزدیک به ۴۰ میلیون گردشگر در سال ۲۰۱۴ مقام ششم دنیا را در این زمینه کسب کند. در رده‌بندی سازمان جهانی گردشگری ترکیه بالاتر از آلمان، انگلیس و روسیه قرار گرفته است. با توجه به گزارش این سازمان ترکیه توانسته است در سال ۲۰۱۴ نزدیک به ۳۰ میلیارد دلار درآمد از جذب گردشگر کسب کند.
این آمار خوب در جذب گردشگر و کسب درآمد در حالی است که کشور ما، ایران، به لحاظ جاذبه‌های گردشگری به مراتب کشور پر جاذبه‌تری است.موضوعات مورد علاقه جهانگردان در ایران به فراوانی یافت میشود، که از جمله طبیعت زیبا با خصوصیات اقلیمی و آب و هوایی ویژه، مردمی با فرهنگ و تمدن کهن، آداب و رسوم و سنن باستانی و اسلامی و اماکن بسیار قدیمی با سبک معماری بی‌‌نظیر در کمتر کشوری میتوان پیدا کرد.
ایران در سال ۲۰۱۰ میزبان دو میلیون و ۹۳۸ هزار توریست بوده است. این رقم در سال ۲۰۱۱ از پیشرفت نسبتاً خوبی برخوردار بوده و به رقم سه میلیون و ۳۵۴ هزار نفر رسیده است و در سال ۲۰۱۲ نیز حدوداً ۵۰۰ هزار نفر نسبت به سال قبل افزایش داشته است و در سال ۲۰۱۳ نیز به چهار میلیون ۷۶۹ هزار نفر رسید. آمار قطعی تعداد توریست‌های ایران در سال ۲۰۱۴ هنوز توسط سازمان جهانی گردشگری منتشر نشده است. با وجود این که در سال‌های اخیر تعداد گردشگران افزایش یافته است اما درآمدها کاهش پیدا کرده است به طوریکه در مورد درآمد ایران از صنعت گردشگری در سال ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ به ترتیب شاهد ۲،۶۳۱ و ۲،۵۷۴ میلیون دلار هستیم که روندی نزولی داشته است. در سال ۲۰۱۲ نیز با کاهشی شدید، درآمد ایران از صنعت گردشگری به ۱۳۴۶میلیون دلار رسیده است و در نهایت در سال ۲۰۱۳ این مبلغ به ۱۲۹۴ میلیون دلار رسیده است. در مورد سال ۲۰۱۴ نیز آمار دقیقی از سوی بانک جهانی یا سازمان جهانی گردشگری منتشر نشده است (برای سال ۲۰۱۳ نیز از داده¬های سازمان جهانی گردشگری استفاده شده است).
طبق اعلام سازمان جهانی گردشگری درآمد حاصل از گردشگری ۹ درصد تولید ناخالص داخلی کل جهان را تشکیل می‌دهد. اما این نسبت در ایران با نوسانات زیادی روبرو بوده و نتوانسته است حتی به میانگین جهانی نزدیک شود. بیشترین مقداری که این نسبت در ایران به خود گرفته است در سال ۲۰۰۲ است که برابر ۱٫۲۵ درصد است. یعنی درآمد حاصل از گردشگر خارجی ۱٫۲۵درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد.
نسبت درآمد حاصل از گردشگران خارجی (صادرات گردشگری) به صادرات کالا و خدمات در جهان ۶% است. به عبارت بهتر صادرات گردشگری ۳۰% صادرات خدمات و ۶% صادرات کالا و خدمات را تشکیل می‌دهد. این نسبت نیز در ایران دارای نوسانات زیادی بوده اما نتوانسته است به مقادیر مشابه جهانی نزدیک شود مخصوصاً در سال‌های اخیر که نشان می‌دهد درآمدی که کشور از این صنعت با استعداد کسب می‌کند بسیار ناچیز است. کشور تنها در سال ۲۰۰۲ توانسته است نسبت مطلوبی بسازد. این نسبت در سال ۲۰۰۲ برابر با ۵٫۱% است.امروزه توسعه گردشگری در تمامی عرصه‌ها، چه در سطح ملی و منطقه‌ای و چه درسطح بین‌المللی مورد توجه برنامه‌ریزان دولتی و شرکت‌های خصوصی قرار گرفته است. بسیاری از کشورها به صورت فزاینده‌ای به این حقیقت پی برده‌اند که برای بهبود وضعیت اقتصادی خود باید ابتکار عمل به خرج داده و درصدد یافتن راه‌های تازه‌ای برآیند.
برای کشورهایی مثل ایران، درآمدهای نفتی، یک رانت اقتصادی تلقی میشود که فاقد هرگونه اثرات القایی از لحاظ بالا بردن سطح تولید ملی در اقتصاد است؛ درحالی صنعت گردشگری به صورت زنجیره‌وار با بعضی از فعالیت‌های اقتصادی، وابستگی دوجانبه دارد و رونق آن، از لحاظ افزایش درآمدها در اقتصاد کشور میزبان تأثیر به سزایی دارد. در نتیجه توسعه‌ی گردشگری، اقتصاد کشور را از حالت تک‌محصولی خارج می‌کند و ثبات در درآمدهای ناشی از جذب گردشگری برای کشور به همراه خواهد آورد.
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۲۴ مرداد ۱۳۹۵ ساعت ۴:۵۲ ق.ظ
