کودکان کار و رویایی که در گرمای تابستان آب می شود

گروه گزارش: پارک مرکز شهر نیمه های یک روز گرم خردادماه را سپری می کند ساعتی خلوت اما هنوز اندک کودکانی هستند که بازی در این وقت روز را به ماندن در خانه ترجیح داده اند.
آن طرف کودکی که همسالانش هنوز مشغول بازی هستند با تردید و دودلی و با اندکی فاصله تک تک وسایل بازی پارک را نظاره می کند.
در حالیکه بسته های آدامس موزی روی دستش دارد با همان گام های مردد به سرسره نزدیک تر می شود تا پای سرسره هم آمده اما هنوز تصمیم قطعی برای بالا رفتن و پایین آمدن از آن را گویا نگرفته است.
با کمی مکث تصمیم خود را نهایی می کند و یکبار امتحانش می کند در حالیکه نگاهی به سرسره دارد و نگاهی به آدامس های نفروخته اش ، ترجیح می دهد یکبار دیگر سرسره را برگزیند و گویا به خودش قول داده همین یکبار و بلافاصله بعد از بار دوم دوباره پاکت های آدامس را که زیربغل دارد محکمتر می گیرد و به سرعت از پارک بیرون می رود شاید کسی آمد و آدامس های موزی و توت فرنگی اش را خرید!
در پرده ای دیگر از حکایت کودکان کار؛ شهر هیاهوی انتخابات را پشت سر گذاشته است هر چند در همان هیاهو هم کودکان کار، سرگرم کار خود بودند؛ شاید بهبود اوضاع آنها در شمار شعارهای تبلیغاتی برخی نامزدها هم قرار می گرفت ولی کودکان کار هنوز معصوم تر از آنند که به امید این شعارها طرفی بسته باشند.
در گوشه ای از همین شهر با همین حال و هوا کودکانی هستند که قرار است با آنها همکلام شویم ، خودش می گوید نامش علی است و مجبور است هر روز کار کند و لاجرم تحصیل را کنار گذاشته است.
علی می گوید اعتیاد پدر باعث شده مادر از او جدا شود و الان او با خواهر کوچکترش و مادرش و بردار بزرگترش که سرباز است و خرج خانواده را هم می دهد زندگی می کند.
علی از آرزوهایش هم گفت و اینکه بزرگ شدم ازدواج می کنم ، خانه و ماشین می خرم و مادرم را هم کنار خودم می آورم و از همسرم می خواهم با مهربانی با او رفتار کند و دوستش داشته باشد.
در گوشه ای دیگر از شهر ، کودکی که فال هایی در دست دارد به آرامی نزدیک می شود و التماس همراه با معصومیتی که در سادگی کلامش برای فروش فال هایش دارد باعث می شود در خرید درنگی نکنی و در ازای یک فال پول چند فال را هم بدهی اما این پسربچه ترجیح می دهد به ازای پولی که گرفته فال های بیشتری هم در دستت بگذارد.
در جواب اینکه با پولی که بدست می اوری چه می کنی؟! قسم می خورد که آن پول را صرف درمان خواهر کوچکترش خواهد کرد که این روزها بیمار شده است.
کودکانی که در گرما و سرما مجبورند برای تامین معاش زندگی کار کنند و اوقات فراغت در زندگی آنها معنایی ندارد.
مینا چدنی دانش آموخته پیشگیری از آسیب های اجتماعی و مدیر انجمن حمایت از کودکان می گوید: در این انجمن که به حمایت از کودکان کار می پردازد حدود ۱۲۰ کودک عضو هستند که اغلب بین ۶ تا ۱۵ سال سن دارند و بخاطر مشکلات اقتصادی خانواده ها مجبور به کار هستند.
وی افزود: این کودکان ، خانواده و سرپناهی که شب را در آن بگذرانند دارند اما یا فرزندان طلاق هستند و یا اینکه پدر خانواده دچار اعتیاد شده است و کودک ناگزیر از کارکردن است.
چدنی همچنین گفت: برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی در این کودکان، برنامه های آموزشی، تفریحی، مهارت های زندگی ، برنامه های تفریحی و ورزشی در نظر گرفته شده است.
وی افزود: این کودکان که درواقع می توان گفت کودکان کار هستند و نمی توان عنوان خیابانی را بر آنها نهاد، بعد از کار روزانه خود در هر محله ای که باشند شب ها به منزل باز می گردند.
این کارشناس پیشگیری از آسیب های اجتماعی گفت: جدا کردن این کودکان از کار، مستلزم صرف اعتبارات بالایی است تا بتوان نیاز اقتصادی آنها را مرتفع ساخت و با توجه به اینکه امکان تامین منابع مالی اینکار وجود ندارد پس این کودکان از کارشان جدا نمی شوند بلکه با ارائه آموزش هایی مورد حمایت قرار می گیرند.
این کارشناس مسائل اجتماعی تصریح کرد: فقر اقتصادی یکی از مهمترین دلایلی است که باعث می شود تا کودکانی که باید مشغول تحصیل باشند و این دوران را با آرامش و امنیت سپری کنند ناگزیر از کارکردن شوند.
مجتبی ترکارانی جامعه شناس گفت:کودکان کار در ردیف یکی از آسیب های اجتماعی قرار دارند هر چند در گذشته خانواده های فقیر به خاطر اجبار معیشتی و نیاز مجبور بودند کودکان خود را به کار بگیرند و حتی خانواده های متوسط هم بخاطر قوی تر شدن کودکان مخالفتی با کار کردن آنها نداشتند و آن را نوعی ارزش تلقی می کردند ولی امروزه کار کودکان ارزش خود را از دست داده است.
وی افزود: امروزه خانواده، نهاد های اجتماعی و دولتی مایل به کار کردن کودکان و نوجوانان نیست که دلایلی مختلفی دارد از جمله اینکه در جامعه نسبتا مدرن امروزی و در خانواده های هسته ای تقش تامین اقتصادی خانواده ها بر دوش والدین است و فرزندان نقشی ندارند حتی خانواده های فقیر هم خانواده ها انتظار کمک فرزندان به خانواده را ندارند.
به گفته وی امروزه مفهوم کودکی و نوجوانی در جامعه مهم تلقی می شود و خانواده ها و نهادهای تربیتی بر این باورند که باید به کودکان فرصت کودکی داد زیرا کودک به بازی، فراغت و ارتباط نیاز دارد و نباید حتی در صورت نیاز خانواده، کار کند.
وی افزود: علاوه بر این ورود کودکان کار به جامعه باعث می شود کودکان به سوی آسیب های اجتماعی مانند اعتیاد و مشکلات اخلاقی یا جنسی کشیده شوند در حالیکه در گذشته این آسیب ها کمتر وجود داشت و یا اینکه حمایت های اجتماعی باعث مقاومت افراد در برابر آسیب ها می شد.
وی گفت: خانواده ها باید به اهمیت دوره کودکی و الزامات آن اهمیت دهند و شرایط رشد کودک را فراهم کنند و حتی در صورتی که ناچار به پذیرش کار کودک هستند مواظب آسیب های اجتماعی پیرامون او باشند.
ترکارانی یادآور شد: شیوع فقر و گرایش به اعتیاد در خانواده ها باعث شده که خانواده ها نسبت به پیامدهای ورود فرزندان شان به محیط ناامن کار بی تفاوت باشند لذا ضرورت دارد نهادهایی مانند بهزیستی و کمیته امداد با شناسایی و کمک های مالی و مددکاری به چنین خانواده_هایی مانع از گرایش به کار کودکان این خانواده_ها شوند.