کودکان کار محکوم به بزرگ شدن زودهنگام
گروه اجتماعی:پدیده کودکان کار ازمعضلات و پدیده¬های اجتماعی تقریبا رایج در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه است؛ کودکان کار به دلایل مختلف دوره گذار از کودکی تا بزرگسالی را خیلی زود طی می کنند و محروم از کودکی کردن به دنبال کسب درآمد می روند.
پدیده کودکان کاروکودکان خیابانی بسیار به هم نزدیک و گاه با یکدیگرهم پوشانی دارند؛ کودکان کار به کودکان کارگری گفته می شود که به صورت مداوم و پایدار به خدمت گرفته می_شوند که این امر آنها را در بیشتر اوقات از رفتن به مدرسه و تجربه دوران کودکی بیبهره می سازد و سلامت روحی و جسمی آنها را تهدید می کند.
بر اساس آمار سازمان جهانی کار،سالانه ۲۵۰ میلیون کودک ۵ تا ۱۴ ساله درجهان محروم از کودکی می شوند؛ طبق این آمار ۱۲۰ میلیون نفر از آنها وارد بازار کار شده و مشغول به کار تمام وقت هستند که ۶۱ درصد این کودکان در آسیا، ۳۲ درصد در آفریقا و هفت درصد در آمریکای لاتین زندگی می کنند. در حوزه اجتماعی زنان و کودکان آسیب پذیرترین اقشار جامعه هستند و حمایت از آنان می تواند از آسیب های احتمالی جامعه جلوگیری کند. عوامل اجتماعی، فقر اقتصادی ، اعتیاد والدین، بدسرپرستی والدین و ضعف فرهنگی همه و همه از دلایلی است که از سوی متولیان امر به عنوان مهمترین عوامل شکل گیری پدیده کودکان خیابانی نام برده می شود . پژوهشی اخیرا از سوی سازمان بهزیستی نشان داده است که بیشترین شمار کودکان خیابانی را کودکان شش تا ۱۱ سال تشکیل می دهند که نشان دهنده این است که این کودکان از شانس یک زندگی رشد دهنده درکنار خانواده محرومند و فرصت رشد و تکامل را در کنار خانواده از دست میدهند. کارشناسان و صاحبنظران بر این اعتقادند که خیابانی بودن کودکان و کار آنان در خیابان تنها یک معضل مولد است و خود عاملی برای قرار گرفتن آنان در معرض انواع آسیب های اجتماعی دیگر است که به مراتب بدتر و شدیدتر هستند و در نهایت نه تنها آینده فردی کودک بلکه آینده جامعه و کشور را نیز متاثر می کند؛ حقیقتی که ضرورت توانمندسازی این کودکان و خانواده هایشان را نمایان می کند. در این میان کودکان کارو خیابان به دلیل موقعیت اجتماعی خود باید از حمایت بیشتری از سوی جامعه برخوردار گردند. در این میان یک کلانشهرمستعد برای ایجاد و شکل گیری آسیب های اجتماعی متعدد است که به واسطه حضور جمعیت فراوان با فرهنگ ها و شرایط مختلف به کلانشهرها تحمیل می شود. یک جامعه شناس گفت: آمار مشخصی از کودکان کار و خیابانی وجود ندارد اما بر اساس ارزیابی های کلی که عواملی از جمله حاشیه نشینی رقم می خورد ،می توان حدس زد که جمعیت کودکان کار و خیابانی در این برخی استانها بیشتر از سایر نقاط کشور است. غلامحسین حقدادی اظهار کرد: یک مرکز نگهداری از کودکان کار و خیابانی فعال است که به طور معمول بیش از ۸۰ درصد ورودی کودکان با شناسایی خانواده تحویل آنها می شوند. وی گفت:کودکان جمع آوری شده توسط نیروی انتظامی و شهرداری پس از تحویل به بهزیستی در این مرکز برای یک دوره ۲۱ روزه نگهداری می_شوند و بعد از ثبت ورود روشن می شوند کودک کار هستند یا خیابانی. وی با بیان اینکه بین این دو گروه خیلی نمی توان تفکیک قائل شد، بیان کرد : در فرآیند ۲۱ روز نگهداری این کودکان خدمات روانکاوی، روانشناسی، روانپزشکی و حقوقی به کودک ارائه و طی این دوره فرآیند بازگشت به خانواده نیز انجام می شود. حقدادی افزود : اکثریت کودکان به خانواده باز می گردند و با کمک و پیگیری مددکاران از بدسرپرستی و ورود دوباره کودکان به خیابان جلوگیری می_شود. وی افزود : کودکان بی سرپرست ،بد سرپرست و یا فاقد سرپرست موثر به کمیته تخصصی در این زمینه ارجاع داده می شوند که بعد ازدوره نگهداری در مرکز صدف به مراکز نگهداری فرزندان و یا مراکز شبه خانواده تحویل داده می_شوند. این مسئول با اشاره به غیر ایرانی بودن شماری از کودکان کار و خیابانی تحویلی به بهزیستی افزود:اغلب کودکان غیر ایرانی جمع آوری شده افغان هستند که در مورد کودکان افغانی که دارای کارت اقامت باشند روال کار همانند کودکان ایرانی و تحویل به خانواده و پیگیری مددکار است. این جامعه شناس بیان کرد : کودکانی که بین ۱۵ تا ۱۸ سال سن داشته باشند و تحقیقات نشان دهد که این گروه به عنوان منبع درآمد خانواده کار می کنند ساماندهی می شوند. وی تاکید کرد : این کودکان در کنار انجام فعالیت درآمدزا در شیفت بعداز ظهر با همکاری آموزش و پرورش به تحصیل خود نیز ادامه می_دهند.حقدادی با اشاره به اینکه عملکرد جمع آوری کودکان خیابانی و کار بسیار مطلوب و سریع است، افزود: گویای این مسئله این است که هیچ یک از کودکان جمع آوری شده بیش از یک هفته در خیابان نبوده اند و این مسئله مانع از آسیب بیشتر کودک می شود.
این مسئول با بیان اینکه غالب کودکانی که جمع آوری می شوند کودکان کار هستند و نه خیابانی ، اظهار کرد: کودکان خیابانی معمولا دارای خانواده های آسیب دیده هستند و از سوی خانواده رها شده اند. وی بیان کرد : این در حالی است که بیش از ۶۵ درصد کودکان جمع آوری شده در جایی زندگی می کنند که هر دو پدر و مادر آنان حضور دارند. وی افزود: اگرچه با پدیده طلاق و مشکلات تحمیلی آن بر فرزندان خانواده رو به رو هستیم اما حدود ۱۲ درصد کودکان کار جمع آوری شده فرزندان طلاق و دو تا سه درصد دچار فوت والدین هستند. وی در ادامه بیان کرد تقریبا می توان گفت هیچ یک از کودکان جمع آوری شده سابقه بیماری ندارند و بنابراین حدود ۸۰ درصد آنها تحویل خانواده شان می شوند.
وی با اشاره به اینکه ارائه آموزش های فنی و حرفه ای به کودکان پیگیری می شود، اظهار کرد تاکنون ۴۰ کودک گواهینانه فنی و حرفه ای را فرا گرفته اند و شماری از کودکان نیز توسط سازمانهای مردم نهاد آموزش می بینند.
حقدادی با بیان اینکه بر اساس مصوبه هیات دولت در سال ۸۴ برای ساماندهی کودکان خیابانی ۱۰ دستگاه در کنار بهزیستی مسئول و دارای وظیفه در ساماندهی کودکان کار شناخته شدند.
وی اظهار کرد: از جمله این دستگاه ها نیروی انتظامی، دادگستری، شهرداری، دانشگاه علوم پزشکی، صدا و سیما ، جمعیت هلال احمر، آموزش و پرورش،کمیته امداد و غیره هستند. وی تاکید کرد: از برنامه های مهمی که در دستور کار است تشکیل کمیته هماهنگی با همکاری و حضور کلیه دستگاه های متولی است.
یک جامعه شناس نیز در این زمینه با بیان اینکه پدیده کودکان کار زاییده ساختار خانواده است،اظهار کرد: در خانواده های گسیخته و فاقد نظام اقتصادی سالم و دارای درآمد ،کودک در درون خانواده به عنوان نیروی کار انتخاب می_شود. غلامرضا حسنی درمیان گفت:بنابراین ساختار این خانواده ها فاقد حمایت اقتصادی است و پدر در ایفای نقش خود در تامین معاش دچار مشکل است بنابراین خانواده به شدت درگیر ساختارهای نامعیوب است. وی تصریح کرد : نداشتن امکان اقتصادی خانواده ازعوامل فرا خانوادگی و مربوط به ساخت اجتماعی ،فقدان اشتغال سالم و درآمد مکفی و شغل های با ثبات و یا آسیب هایی که از بیرون به خانواده وارد می_شود، برخوردار است. وی بیان کرد:به این ترتیب خود به خود اعضای خانواده دچار مشکل در تامین معاش شده و برای رفع نیاز از کودکان استفاده می کنند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه خانواده یک نهاد احتماعی است که بخشی از تربیت فرد را بر عهده دارد ، افزود: زمانی که کارکردهای خانواده برای تربیت و پاسخگویی به نیاز عاطفی و اقتصادی عملی نشود ،شاهد ایجاد عدم تعادل در خانواده و خروج فرزندان از خانواده و محیط خانواده به ویژه پسران به عنوان یکی از پیامدهای این وضعیت هستیم.
وی اظهار کرد: بنابراین کودکان کار و خیابانی حاصل یک ساختار ناکارآمد در نهاد خانواده است. حسنی بیان کرد: علاوه بر این در این وضعیت نظام کنترل خانواده هم به واسطه ناتوانی در تامین نیازهای کودک و نوجوان ،خدشه دار می_شود و در ادامه این روند قدرت جامعه پذیری در کودک کاهش و به تبع آن مشکلات دیگری حادث می شود. این استاد دانشگاه اظهار کرد: در چنین شرایطی که نظام حمایتی از کودک دچار اخلال است دو راهکار وجود دارد که مهمترین آن شناسایی و آموزش این خانواده ها و حمایت از آنهاست . وی تاکید کرد : بهترین اقدام در این زمینه نظام حمایتی جامع از خانواده و آموزش مهارتهای زندگی به خانواده به منظور افزایش تاب آوری آن در برابر مشکلات و ارائه مشاوره به خانواده در صورت نیاز است. حسنی افزود: دومین راهکار که مربوط به خانواده هایی می شود که به دلیل فقدان حضور پدر دچار از هم گسیختگی است. وی افزود: در این رابطه نظام حمایتی خانواده با سرمایه گذاری دولت و تشکل_ها باید رقم بخورد به دلیل جلوگیری از پیامدهای ثانویه چنین خانواده_ای،سرمایه گذاری در این بخش به نفع جامعه ،اجتماع و دولت است. حسنی اظهار کرد:کودکان در سنی قرار دارند که قدرت و توانایی دفاع و استقلال شخصیتی ندارند
بنابراین در وضعیت نابسامان خانواده به شخصیت های تابع تبدیل می شوند که پیامدها بسیار بدتر و آسیب زایی برای جامعه می توانند داشته باشند. وی با بیان اینکه در روند توسعه جامعه پدیده هایی از جمله کودکان خیابانی و کودکان کار طبیعی است اما نیازمند کنترل و مدیریت است،تاکید کرد: جامعه باید مسئولیت پذیری نسبت به این کودکان را از طریق نظام برنامه ریزی و به ویژه ایجاد مراکز لازم برای حمایت از این کودکان را پیش بینی کند.
نوشته شده توسط admin در پنجشنبه, ۱۷ دی ۱۳۹۴ ساعت ۸:۳۲ ق.ظ
