کودکان کار بزرگترین قربانیان فقر در جامعه

ناهید ابوذری
گروه اجتماعی: پدیده کودکان کار و خیابانی یکی از معضلات گریبانگیر اکثر شهرهای بزرگ در جهان معاصر است، گسترش پدیده به حدی است که جوامع توسعه یافته و در حال توسعه را به یک اندازه به خود مشغول کرده است، حمایت از حقوق کودکان به ویژه کودکان محروم و کودکانی که در معرض آسیب‏‌های ناشی از بحران‏‌ها و نابسامانی‏‌های اجتماعی و حوادث طبیعی هستند، وظیفه‏‌ای است انسانی – اجتماعی که بر عهده‌‏ یکایک افراد، سازمان‏‌ها و نهادهاست.
بی‌‏تردید بدون توجه کافی به حقوق کودکان و سرمایه‏‌گذاری و برنامه‌‏ریزی در امر آموزش، بهداشت و ارتقای سطح زندگی آنان امیدی برای دستیابی به دنیایی بهتر وجود ندارد.
به همین بهانه در زمینه سامان دهی کودکان کار با “راضیه خدادوست” مدیرکل بهزیستی آذربایجان غربی به گفت و گو نشستیم که شرح آن در پی می آید.
*آمار از کودکان کار در ارومیه چه میزان است؟
مرکز ساماندهی کودکان خیابانی در حال حاضر با گروه تخصیصی شامل روانشناس، مددکار و کارشناس تربیتی به‌صورت شبانه‌روزی فعالیت و در ۹ ماهه سال جاری ۱۰۶ کودک ۶ الی ۱۸ سال در مرکز مذکور پذیرش وساماندهی کرده است؛ که بخشی از این افراد به دلیل نیاز اقتصادی خانواده دست‌به‌کار زده و دچار آسیب جسمی و روحی شده‌اند مورد برنامه‌ریزی قرارگرفته حمایت‌های مادی و معنوی لازم انجام می‌پذیرد و بهزیستی این آمادگی را دارد کودکانی که در خیابان هستند و در خیابان نیز زندگی می‌کنند از طریق نهادهای جمع‌آوری‌کننده به مرکز کودکان کار و خیابانی نیز زندگی می‌کنند از طریق نهادهای جمع‌آوری‌کننده به مرکز کودکان کار و خیابانی بهزیستی آورده شوند و در این مرکز تمامی امکانات برای آنان فراهم می شود.
*ضرورت ساماندهی کودکان کار در ارومیه چیست؟
پدیده کودکان خیابانی پدیده رشد یافته در همه جای دنیا است و کشور و استان ما از این قاعده مستثنا نبوده است نظر به اهمیت رشد اجتماعی و زیستی کودکان در دوران کودکی و میزان آسیب‌پذیر بودن کودکان نسبت به بزرگسالان و همچنین غفلت ار آن‌ها موجب هدر رفت نیروی انسانی کشور وعدم جامعه‌پذیری در دوران بزرگسالی بوده و موجب می شود، کودکان خیابانی و کار امروز به‌صورت بالقوه تهدیدی برای سلامت جامعه در آینده باشند و در آینده انواع مشکلات اجتماعی برای جامعه به وجود آورند لذا نهادهای مسئول باید همکاری لازم جهت ساامان دهی و حمایت‌های لازم از این افراد و خانواده‌هایشان به عمل‌آورند.
*آیا مراکزی با عنوان سرپناه برای آن‌ها وجود دارد؟
در حال حاضر مرکز ساماندهی کودکان کار و خیابانی با گروه تخصصی فعالیت و به‌صورت شبانه‌روزی به افراد مذکور ارائه خدمات می‌نمایند.
*عملکرد اورژانس اجتماعی در رابطه با این موضوع چیست؟
در صورت مراجعه کودکان ۶-۱۸ سال به مرکز اورژانس اجتماعی ضمن دریافت خدمات مشاوره روان‌شناختی و مددکاری به مرکز ساماندهی کودکان کار و خیابانی ارجاع داده می‌شود.
*آینده کودکان کار با وضع موجود چه می‌شود؟ چه باید کرد؟
پدیده کودکان کار و خیابانی پدیده رشد یافته‌ای است که عواملی چون نارسایی نهاده‌های اجتماعی کننده‌ای مثل خانواده و مدرسه، فقر اقتصادی، خانواده‌های کودکان خیابانی و ناتوانی آن‌ها در انطباق با شیوه‌های زندگی شهرهای بزرگ، آلودگی و آسیب‌زا بودن محلات حاشیه شهری الگوهای نادرست کنش متقابل بین شهروندان و کودکان خیابانی، همه دست‌به‌دست هم داده‌اند تا پدیده کودکان خیابانی (که عمد تا کودکان کار در خیابان هستند) کماکان به‌عنوان مشکلی صعب‌العبور در بسیاری از شهرهای بزرگ کشور ازجمله شهر ارومیه خودنمایی تکدی و نیازمند عزم جدی جهت ایجاد ساختارهای مناسب اقتصادی و اجتماعی است.
*ضرورت مبارزه با متکدیان که این کودکان را به کار می‌گیرند چیست؟ مسئول کیست؟
تکدی گری ارتباط اجتماعی میان کمک‌کننده و متکدی است که در مقابله با آن نیازمند تغییر نگرش افراد جامعه سوق آن‌ها به‌سوی مؤسسات و نهادهای حامی نیازمندان است بخاطردرآمد زیادی که متکدیان از این طریق نصیبشان می‌شود به‌صورت حرفه‌ای به این پدیده می‌نگرند به‌عبارت‌دیگر امروزه با پدیده حرفه‌ای شدن تکدی گری روبه‌رو هستیم.
پس به نظر می‌رسد برای مقابله ساختاری با این پدیده از یک‌سو باید زمینه ایجاد اشتغال مناسب، با درآمد مکفی را در جامعه به وجود آورد تا همه افراد بتوانند از شغل مناسب برخوردار باشند و از سوی دیگر با ایجاد نظام‌های حمایتی حمایت‌های لازم و کافی را برای آن دسته از متکدیانی که از روی اجبار تکدیگری روی می‌آورند، فراهم کرد و درعین‌حال نگرش‌های جامعه را نسبت به تکدی گری و نحوه کمک به افراد مستمند تغییر داد.
در آیین‌نامه ساماندهی متکدیان مقررشده در هر یک از شهرهای بزرگ مجتمع اردوگاهی احداث شود و سازمان‌های مسئول، دادگستری استان، نیروی انتظامی، سازمان بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی(ره)، اداره کار و امور اجتماعی و شهرداری نماینده تام‌الاختیار خود را به مجتمع‌های مزبور برای انجام وظایف دستگاه متبوع معرفی کنند.