کتاب های دیجیتال و چالش های فراروی گسترش مطالعه
گروه جامعه : با رواج روزافزون تأثیر رایانه در مسائل روزمره، جهان با سرعت فزاینده‌ای به دنیای الکترونیک و دیجیتال تبدیل می‌شود.
کتاب و چاپ و نشر نیز از این راه باز نمانده‌اند و ظهور نشر الکترونیک این صنعت را دستخوش تحولی عظیم کرده است. کتاب الکترونیکی، پدیده‌ای کاملاً تازه در این بین است و می‌رود تا نظام آموزش و اطلاع‌رسانی را با دگرگونیهایی اساسی مواجه سازد. در همین راستا، سؤالهایی از قبیل »کتابهای الکترونیک چه نوع کتابهایی هستند؟ چه محاسنی دارند؟ انواع آنها از چه قرار است؟ آیا جای کتابهای کاغذی را خواهندگرفت. و سرانجام چگونه و با چه نرم‌افزارهایی می‌توان اقدام به تهیه کتابهای الکترونیکی نمود؟« مطرح می‌باشند. هدف این مقاله، پاسخ به سؤالهای فوق می‌باشد. برای رسیدن به هدف مذکور، از روش مطالعات کتابخانه‌ای و جستجوهای اینترنتی استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد درباره مفهوم کتابهای الکترونیکی توافق کلی وجود ندارد. از جمله مزایای کتابهای الکترونیکی می‌توان به دسترسی از راه دور، سهولت انتقال در عین یکپارچگی مطالب، انسجام مطالب و تنوع کاربرد، تبادل بنیادین مطالب با یکدیگر، پشتیبانی از امکانات مالتی مدیا و سهولت کار و اجرا اشاره نمود. در زمینه روشهای رایج برای ساخت کتاب الکترونیکی، عرضه مطالب در قالب PDF و کتابهای الکترونیکی قالب EXE یا خوداجرا از روشهای معمول و پرمخاطب به شمار می‌رود. با استفاده روزافزون از رایانه در کتابخانه‌ها، بتدریج شکل سنتی خدمات کتابخانه‌ها، رنگ می‌بازد. تغییرات روی داده، اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسند؛ زیرا انقلابی که فناوریهای جدید اطلاعاتی به وجود آورده است، پیامدهای خویش را نیز به دنبال دارد. محققان اغلب از اهمیت استفاده از رایانه در علوم انسانی آگاهی دارند؛ اما شاید خیلی از آنها از تغییرات وسیعی که در چندسال اخیر رخ داده است، چندان مطلع نباشند. در واقع، فناوری به شکل وسیعی نحوه انجام پژوهش را تغییر داده است. از مهم‌ترین محصولات فناوری جدید اطلاعاتی که کتابخانه مجازی بر مبنای آن استوار می‌گردد، مدارک الکترونیکی ـ اعم از کتاب و مجله ـ می‌باشد. تعداد کتابها و مجله‌های الکترونیکی با چنان سرعتی افزایش می‌یابد که می‌توان آن را انقلاب الکترونیکی نامید. امروزه، مکتوبات الکترونیک، حوزه گسترده‌ای را در برگرفته‌اند. نگارش مطالب کتاب، مجله و روزنامه در یک نقطه از جهان و چاپ کردن آن به صورت همزمان در چند نقطه دیگر، متداول شده است .
کتاب الکترونیک (E-Book) رفته رفته جای خود را در بازار کتاب باز می‌کند. این نوع کتابها در بازار جهانی تا حدودی رایج شده‌اند، اما در کشور ما کاملاً غریبه‌اند. کتابهای الکترونیک چه نوع کتابهایی هستند؟ چه محاسنی دارند؟ انواع آنها از چه قرار است؟ آیا جای کتابهای کاغذی را خواهند گرفت؟ اصلاً چطور باید آنها را خواند؟ و سرانجام چگونه و با چه نرم‌افزارهایی می‌توان اقدام به تهیه کتابهای الکترونیکی نمود؟ از اختراع رایانه، ترانزیستورها و ابداع اینترنت به عنوان فصلهای انقلاب در تاریخ علم یاد شده است. با رواج هر چه بیشتر تأثیر رایانه در جزئی‌ترین مسائل روزمره، دنیای ما با سرعت هرچه بیشتر به دنیای الکترونیک و دیجیتال تبدیل می‌شود. کتاب و صنعت چاپ و نشر نیز از این راه بازنمانده و ظهور نشر الکترونیک به گونه‌ای که در سالهای اخیر شاهد آن بوده‌ایم، آنها را دستخوش تحولی عظیم کرده است.برخی کارشناسان حوزه نشر بر این باورند انتشار نیافتن کتاب های دیجیتال روی مطالعه و گسترش زیان فارسی سایه انداخته و جلوی توسعه این زبان را در فضای مجازی می_گیرد.گرانی کاغذ، ممیزی کتاب و غیره از مشکلات موجود در صعنت نشر است به همین دلیل کتاب ها با تیراژ بالا و کیفیت مناسب تولید نمی شوند، با وجود این مسایل به نظر می رسد توسعه کتاب در فضای مجازی از ضروریات امروزی باشد.
کتابخوانی دیجیتالی نیاز به کار فرهنگی دارد:خسرو حبیبی داستان نویس در این زمینه می_گوید: برای رشد کتابخوانی دیجیتال نیاز به کار فرهنگی ناب داریم و رسانه ها نیز باید در این زمینه وارد عمل شوند و ایده هایی را منتشر کنند تا به نظرهایی جامع و عملی دست یابیم.وی با بیان اینکه مطالعه کتاب های دیجیتال قبل از هر جای دیگر باید در مترو ، اتوبوس و مکان های عمومی جا بیفتد، ادامه می_دهد:نمی_توان در این مکان ها کتاب کاغذی را با خود حمل کرد،باید کتاب های دیجیتال را در تبلت ها و گوشی های تلفن همراه ریخت و آن ها را مطالعه کرد ولی هنوز این موضوع در کشورمان جا نیفتاده است.امکان خرید کتاب از طریق تلفن همراه :این نویسنده با بیان اینکه امروزه اغلب مردم گوشی_های جدید دارند اما صرفا با آن ها بازی می کنند ، اظهار می دارد:در کشورهای مختلف مردم حتی با گوشی همراه خود می_توانند به راحتی کتاب بخرند، در کشور هنوز با حقوق مادی و معنوی چنین کتاب هایی آشنا نیستیم و به همین دلیل ناشران در این عرصه وارد نمی شوند و به این موضوع ورود نمی کنند. حبیبی اضافه می کند:انتشار نیافتن کتاب های دیجیتال روی گسترش زبان فارسی نیز سایه خواهد انداخت و جلو گسترش این زبان را در اینترنت می گیرد و آن را محدود می کند. مشکل ما انتشار کتاب ها به شکل غیرقانونی :وی در عین حال می گوید: در حال حاضر به دلیل نبود قانون مالکیت فکری و معنوی ، اغلب کتاب هایی هم که امروز روی اینترنت قرار دارد به شکل غیرقانونی انتشار یافته اند که این موضوع نیز بحث دیگری می طلبد.
ایرج نوروزی کارشناس امور فرهنگی در این زمینه می گوید:به زودی نشر دیجیتال جایگزین صنعت چاپ مکتوب می شود و انعطاف پذیری بیشتری دارد، زیرا افراد این توانایی را پیدا می_کنند که هر نشری را با هر اندازه صفحه دلخواهی که تمایل دارند به یک صفحه اینترنتی دلخواه لینک دهند.وی با بیان اینکه در آینده ای نزدیک این صنعت جایگزین بسیاری از صنعت های سنتی امروزه می شود و حرف های زیادی برای گفتن در این زمینه خواهد داشت، ادامه می_دهد: نیاز نداشتن به فضای گسترده فیزیکی برای آرشیو نشریات، مجلات و کتاب ها، همچنین عدم نیاز به توزیع پستی، استفاده از اطلاعات تکمیلی، قابلیت استفاده از سایر اشکال محتوایی چندرسانه ای و قابلیت جست و جوی سریع و آسان از مزیت های نشر دیجیتال است .ناشران کتاب ها را در قالب دیجیتال عرضه کنند:این نویسنده از ناشران و نویسنده ها می_خواهد از این فناوری استفاده کرده و کتاب های خود را در قالب دیجیتال ارایه دهند.نوروزی به برخی از محدودیت های نشر دیجیتال نیز اشاره کرد و اظهار می دارد:مهارت و تسلط نداشتن برخی از کاربران به رایانه یکی از معایبی است که محدودیت هایی برای مخاطبان محصولات نشر الکترونیکی ایجاد می کند.
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۱۵ شهریور ۱۳۹۴ ساعت ۴:۲۹ ق.ظ
