کاهش حضور والدین آسیبی که درجامعه عادی شده است

راضیه قربانی
گروه اجتماعی:مشکل کاهش حضور والدین در خانه و در میان فرزندان موضوع جدیدی نیست.این مسئله به عقیده کارشناسان زمینه‌ساز مشکلات فردی و اجتماعی بسیاری برای فرزندان و به نوعی تغییردهنده سبک زندگی به شکلی نامطلوب است، و به نظر می‌رسد که در میان والدین در حال حاضر سهم پدران در ایجاد این خلاء بیشتر از مادران است.
امروزه متأسفانه عدم حضور پدر در خانواده به دلایلی از جمله مشغله‌های کاری فراوان برای کسب درآمد بیشتر و فراهم کردن زندگی بهتر، به یک مسئله عادی در اجتماع تبدیل شده است.
اثرات حضور پدر در خانواده بسیار زیاد است و برای پی بردن به اهمیت آن کافی است بدانیم که تصور کودک از پدر چیست.
به گفته کارشناسان، کودک پدر را مسئول خانه، عامل ایجاد نظم و امنیت، عامل اجرای قانون و انضباط و سر و سامان‌دهنده امور زندگی می‌داند.
پدر روح وجودی خانواده و چراغ منزل است. حضور پدر در خانواده عامل رشد و دلیلی برای چرخیدن امور خانواده براساس نظم و قاعده است. در سایه حضور او هر کس می‌داند چه کند و به انجام وظیفه خود می‌پردازد. هیچ کس حق تخطی از مرز و تجاوز از حدود را ندارد و همه باید در مرز قواعد خانه سیر کنند.
پدر برای کودک همدم، همبازی، رفیق و با او مأنوس است. کودک حضور او را برای خود مغتنم می‌داند و در کنارش احساس غرور و سرافرازی دارد. با سخنان او می‌خندد، می‌آموزد و از طرز برخورد او با دیگران راه و روش زندگی را فرا می‌گیرد. حضور پدر سبب ایجاد شخصیت سالم در کودک می‌شود و ناسازگاری و رفتارهای ضداجتماعی او را از میان می‌برد.بسیاری از متخصصان جرم‌شناسی، حضور پدر را در خانواده بهترین عامل پیشگیری از انحرافات می‌دانند و تأکید می‌کنند برای جلوگیری از انحرافات نوجوانان ضروری است که پدران را از خیابان‌ها و مراکز عمومی جمع کرده و به سوی خانه‌ها روانه کنیم.
برخی گزارش‌ها حاکی از این است که دختران کمتر از پسران تحت تاثیر فقدان پدر قرار می‌گیرند و برخی دیگر نیز حاکی از آن هستند که دختران در این شرایط در زمینه روابط با جنس مخالف و رشد اجتماعی آسیب می‌بینند.ابراهیم فراهانی، مشاورو ت روانشناس در این خصوص بیان کرد: متأسفانه بر شمار زیادی از والدین سنتی این نگرش حاکم است که تربیت فرزند به عهده‌ مادر بوده و تنها او مسئول ادب کردن فرزند است.این کارشناس ارشد علوم تربیتی و مشاوره گفت: این مهم شاید ناشی از کمرنگ بودن نقش پدر در نخستین روزهای تولد کودک باشد که البته امروزه این نظر قابل پذیرش نیست و نمی‌توان از نقش بسیار مؤثر پدر در رشد و تکامل شخصیت کودک چشم پوشید.
وی افزود: در بررسی میان کودکانی که گروهی از آنها به علت ابتلا به دشواری‌های رفتاری همچون رفتار پرخاشگرانه‌ شدید و گروه دیگر به سبب ابتلا به دشواری‌های شخصیتی همچون کم‌رویی، احساس حقارت و به کلینیک مراجعه کرده بودند، معلوم شد پدران گروه اول، ضعیف و بی‌اثر و پدران گروه دوم دیکتاتورمنش و نسبت به فرزندانشان بی‌توجه بوده‌اند.فراهانی تصریح کرد حضور پدر در خانه مخصوصاً درباره‌ پسران اهمیت خاصی دارد.
کودکانی که پدرانشان غالباً در خانه نیستند، در مقایسه با کودکانی که پدرانشان در خانه هستند، کمتر صفت مردانه دارند و روابط دوستانه‌شان بسیار نامناسب است.فراهانی تأکید کرد: مسئله مهم دیگر آن است که این قبیل پسران از همانندسازی با همجنس محروم می‌شوند، زیرا معمولاً کودکان می‌خواهند رفتارشان را به شکل رفتار همجنس خود درآورند.
این روانشناس ادامه داد: وقتی حضور نداشتن یکی از والدین چنین پیامدهایی به دنبال دارد، نتایج عدم حضور هر دوی آنها به طور قطع قابل تأمل خواهد بود.وی اضافه کرد: پدرانی که گرفتار هستند و ساعت‌های متمادی را صرف شغل خود می‌کنند، کمتر به مشارکت در فعالیت‌های پدری گرایش دارند.فراهانی گفت: تحقیقات نشان داده است پدران خانواده‌های دارای یک نان‌آور، بیش از مادران به بازی با نوزاد گرایش داشته‌اند؛ اما در خانواده‌های دارای دو نان‌آور میزان انجام بازی‌های اجتماعی مادران بیشتر از پدران بوده است.این کارشناس ارشد علوم تربیتی افزود: از آنجا که این مشاهدات، عصرها پس از این که والدین از سر کار بازمی‌گشتند، انجام شده است، پژوهشگران معتقدند مادر به خاطر دوری از خانه در طول روز، از بازی‌های افزوده برای برقراری تماس دوباره با نوزادش استفاده می‌کند.
وی اظها کرد: همچنین تحقیقات نشان داده است کودکان خانواده‌های سنتی دارای دو نان‌آور در مقایسه با کودکان خانواده‌هایی که در آنها کار والدین و نقش خانوادگی منصفانه توزیع شده بود، مثل خانواده‌های سنتی دارای یک نان‌آور و مساوات‌طلب دارای دو نان‌آور، نگران‌تر و افسرده‌تر بودند و طبق گزارش خودشان، همتایانشان آنان را کمتر میان خود می‌پذیرفتند و در کار و تحصیل در مدرسه، توانایی و شایستگی لازم را نداشتند.
کیانوش امینی نیز دراینباره گفت: براساس یافته‌های علمی اشتغال هم برای خانم و هم برای آقا به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد که ممکن است آسیب‌زا باشد یا رضایت از شغل ایجاد کند.
امینی می‌گوید: آسیب‌های ناشی از کار می‌تواند گریبان هر کسی را بگیرد و در زن یا مرد بودن سرپرست خانوار تفاوتی ایجاد نمی‌کند. بخشی از مشکلات می‌تواند فردی و بخش دیگر اجتماعی باشد که در هر صورت به مدیریت فرد بستگی دارد.
وی بر اهمیت رضایت شغلی و تربیت فرزندان در کنار کسب درآمد اشاره و عنوان کرد: از این لحاظ میزان درآمد در درجه دوم اهمیت قرار دارد، همچنین محیط کاری از لحاظ پراسترس بودن یا کم استرس بودن بر رضایت شغلی تأثیر بسزایی دارد چراکه مشاغل از این لحاظ در دسته‌های مختلفی قرار می‌گیرند.
این کارشناس با اشاره به اهمیت مدیریت خانه، اشتغال و تربیت فرزندان در کنار یکدیگر، اظهار کرد: مانند هر کار دیگری مدیریت در خانواده نیز حائز اهمیت است، چراکه ممکن است والدین هر دو در بیرون از خانه شاغل باشند و با مدیریت خوب کیفیت زندگی را افزایش دهند و در عین حال که موجب رضایت خودشان هستند، برای اطرافیان نیز مثمرثمر باشند.
امینی تأکید کرد: اگر مدیریت صحیح در خانه حاکم باشد تفاوتی نمی‌کند که زن سرپرست خانواده باشد یا مرد، یا هر دو. در هر صورت باید زمانی برای سپری کردن در کنار خانواده و فرزندان در نظر گرفته شود.
وی افزود: باید دید پدر و مادر در چه ساعتی در خانه حضور ندارند و وقتی که هستند کیفیت روابط چگونه است و آیا زمانی که هر دو در خانه هستند ارتباط مؤثری با فرزندان دارند یا خیر.