کارگران بیکارند یا مشغول کارند؟!
پریسا اصولی
گروه اجتماعی: نیروی کار زیاد با فرصتهای شغلی کم؛ شاید این بهترین تعریف برای کارگران فصلی باشد که برای کسب درآمد مجبورند بارها تغییر شغل بدهند.
مثلا در فصلهای گرم سال مشغول کارهای ساختمانی میشوند و در زمستان به عنوان نظافتچی منازل و باربر و… کار میکنند و گاهی نیز به دلایل مختلف بیکارند و دچار مشکلات اقتصادی خواهند شد. بنابراین در این شرایط رابطه کارگر و کارفرما خارج از چارچوب قانون کار و دیگر قوانین اجتماعی شکل میگیرد و آسیبهایی را در پی دارد.
دکتر اسدالله حبیبی، متخصص طب کار درباره آسیبهای شغلی کارگران فصلی میگوید: این موضوع که این افراد شغل ثابت ندارند و بیمهای هم در کار نیست را نباید نادیده بگیریم چون آسیبهای جسمی و روانی زیادی را به همراه دارد. از طرفی روابط کاری بین کارگر و کارفرما معمولا به ضرر کارگر فصلی تمام میشود. چرا که همه چیز به صورت توافقی صورت میگیرد و هر دستمزدی که کارفرما برای انجام کار مورد نظر خود اعلام کند، کارگر مجبور به پذیرفتن آن است. حتی قوانین کار به گونهای است که در توافق بین کارگر و کارفرما حرفی از بیمه شدن زده نمیشود و اگر به هر دلیلی کارگر هنگام کار دچار آسیب شود، هیچ کارفرمایی پاسخگو نیست.
*نه مزایا و نه ساعت مشخص
به گفته دکتر حبیبی صید ماهی، میوه چینی در باغها و کشت برنج در شالیزارها، نظافت منازل کارهای ساختمانی، کار در میادین تره بار دستفروشی و… نمونه کوچکی از مشاغلی است که به صورت فصلی انجام میشود. مثلا فردی در تابستان به عنوان کارگر ساختمانی مشغول کار میشود و در زمستان به دلیل رکود ساخت و ساز باید برای امرار معاش شغل دیگری مثل باربری در بازار یا دستفروشی را انتخاب کند که در هر شرایطی ساعت کار و درآمد مشخصی ندارد و به دلیل نبود ثبات شغلی با هر تغییر فصل یا حتی تغییرات اعمال شده از سوی کارفرما با معضلی به نام بیکاری و ناتوانایی تامین هزینههای زندگی مواجه خواهد شد.
*خطر در کمین کارگران فصلی
فرزاد ابوطالبی، کارشناس بهداشت حرفهای نیز معتقد است در ایران گروه بزرگی از کارگران فصلی را اتباع خارجی تشکیل میدهند که به دلیل غیرقانونی بودن از کوچکترین مزایای شغلی هم برخوردار نیستند. البته بحث کارگران فصلی در همه جای دنیا مطرح است و شغل این افراد هم از سوی نهادهای دولتی و هم جامعه پذیرفته شده اما تمهیداتی هم برای این افراد در نظر گرفته میشود تا در دوران بیکاری و زمانهایی که به کار اشتغال ندارند با مخاطرات جدی اقتصادی مواجه نشوند؛ موضوعی که در کشورمان به صورت بحران در آمده و نه تنها سلامت جسمی بلکه سلامت روانی کارگران و خانوادههایشان را تهدید میکند.
*کارگران ساختمانی، قربانیان فصلی
به گفته این کارشناس بهداشت حرفهای، کارگران ساختمانی یکی از مهمترین کارگران فصلی محسوب میشوند که به شدت در معرض آسیبهای شغلی قرار دارند. این در حالی است که براساس آمار حداقل یک میلیون نفر در ایران در صنعت ساختمان سازی فعالیت میکنند که با احتساب افراد خانواده این تعداد به شش تا هشت میلیون نفر خواهد رسید. در عین حال نباید فراموش کنیم که کارگران ساختمانی بیشترین قربانیان حوادث شغلی را شامل میشوند که بر اثر آسیبهای شغلی یا دچار معلولیت خواهند شد یا متأسفانه جانشان را از دست میدهند و خانوادههایشان مجبورند با این بحران دست و پنجه نرم کنند.
*این آسیبها را جدی بگیرید
بیشتر کارگران فصلی هنگام کار در معرض خطر مواجهه با گرد و غبار و آلودگیهای محیطی قرار دارند به طوری که آسم و حتی سرطان ریه از جمله مشکلات تنفسی شایع به ویژه میان کارگران ساختمانی، کارگران میادین تره بار و کارگران مزارع محسوب میشود. البته میتوان به استفاده از ماسک و شست و شوی مرتب بینی با آب نمک تا حد زیادی از بروز این بیماریها پیشگیری کرد، اما تعداد افرادی که این نکات را رعایت میکنند به یک درصد هم نمیرسد.
*آسیبهای جسمی کارگران فصلی
به طور معمول، کار کارگران فصلی سنگین و طولانی مدت است و در طول روز باید بارهای سنگینی را حمل میکنند و ادامه این روند به مرور زمان به بروز کمردردهای مزمن و همچنین آرتروز در آنها منجر میشود. البته کارگرانی که بنا به شرایط کاریشان مجبورند ساعتهای طولانی ایستاده کار کنند باید در ازای هر یک ساعت کار، ۱۰ دقیقه بنشینند و استراحت کنند و دو تا سه دقیقه از این ۱۰ دقیقه را به نرمشهای ساده گردن، کمر، شانه و مچ دست و پا اختصاص دهند؛ نکاتی که از سوی کارگران اصلا جدی گرفته نمیشود. همچنین علاوه بر خطرات گفته شده، مشکلات پوستی و تنفسی، آسیبهای چشمی شدید، سقوط از ارتفاع، برق گرفتگی سوختگی و… از جمله مهمترین عوامل تهدیدکننده سلامت کارگران فصلی به حساب میآید.
*آب و هوا علیه کارگران فصلی
تاثیر گرما و سرمای هوا را در سلامت کارگران فصلی نباید نادیده بگیریم. مثلا هوای گرم و نور مستقیم خورشید باعث از دست دادن آب بدن در اثر تعریق میشود و مشکلاتی مثل گرمازدگی سوختگی شدید پوستی، سکته قلبی و… را به همراه دارد. البته همچنین مصرف آب آشامیدنی و استفاده از ضدآفتاب پیشگیری کننده است که متاسفانه از سوی کارگران مهم تلقی نمیشود؛ به ویژه مراقبتهای پوستی که فقط جنبه لوکس و زیبایی دارد! در مقابل سرمای زمستان هم میتواند صدمات جدی به کارگران فصلی وارد کند و خشکی شدید پوستی انقباض عروق خونی و مشکلات قلبی را همراه داشته باشد اما نکته مهم اینجاست که پوشیدن لباسهای گرم و مصرف نوشیدنیهای گرم یا تنظیم درجه حرارت محیط بین ۱۹ تا ۲۱ درجه سانتیگراد جلوی این عوارض احتمالی را میگیرد.
*عوارض مهاجرتهای فصلی
کم نیستند کارگرانی که با تغییر فصل به امید پیدا کردن کار مناسب به شهرهای دیگر مهاجرت میکنند که البته نتیجه این مهاجرت همیشه هم موفقیت آمیز نیست. بنابراین سختیهای مهاجرت، دوری از خانواده و بستگان، استرس پیدا کردن شغل با درآمد مناسب، یکنواختی کار بروز خستگیهای مفرط در کارگران فصلی و ترس از آینده را نباید فراموش کرد.
*خبری از مرخصی نیست
از آنجا که بیشتر کارگران فصلی فقط در ازای روزهای کاری حقوق دریافت میکنند و معمولا هم مبلغ دریافتی قابل توجه نیست، بنابراین مجبورند در روزهای تعطیل هم کار کنند و نمیتوانند به فکر مرخصی و استراحت باشند و با این حساب از وقت گذاشتن با خانواده محروم میشوند و همین موضوع زمینه بروز افسردگی استرس و اختلافات خانوادگی را فراهم میکند و سلامت فرد را به خطر میاندازد.
نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۰۹ بهمن ۱۳۹۲ ساعت ۶:۱۶ ق.ظ