پیامدهای فرهنگی پایین بودن سرانه مطالعه درجامعه

گروه اجتماعی: سرانه مطالعه پایین است واقعیتی که فقط آن را بیان می کنیم اما کمتر به پیامدها و زیان های آن به طور جدی می پردازیم.
اگر بدانیم مزایا و فواید مطالعه چیست شاید ارزش کتاب را بیش از این می دانستیم و آن را هیچگاه از خود دور نمی کردیم.
آدمی برای داشتن یک زندگی سعادتمند، نیازمند بینش و آگاهی است و آموخته های دوران کودکی و نوجوانی، مقدمه ای برای زندگی فرد است. کودکان راه زندگی سعادتمندانه فردا را امروز باید بیاموزند و در این مسیر، کتابخوانی، چون چراغی فرا راه آنان است.
کتاب انسان را به مدارج عالی می برد و بی تردید بسیاری از پیشرفت های بشر مدیون کتاب و کتابخوانی است و از این رو ارج نهادن به این محصول فرهنگی به منزله پاس داشت دانایی و آگاهی است.
اما پرسش این است که چرا کتاب، با این همه مزایا و فواید در جامعه ما غریب است و بسیاری از افراد حتی در سال یادی از آن نمی کنند چه برسد به اینکه برگی از آن را مطالعه کنند.
ریشه این بی توجهی و کم اهمیتی به این محصول سرشار از دانایی و آگاهی چیست؟ ریشه پایین بودن سرانه مطالعه در ایران کدام است؟
این سئوالات هر چند بارها تکرار شده و می شود اما مشکل پایین بودن سرانه مطالعه در جامعه همچنان باقی است.
گران بودن کتاب، فقدان وقت کافی برای مطالعه، سرگرم شدن افراد به مسایل جانبی یا نبود کتاب و کتاب فروشی های مناسب برای سلیقه های مختلف ، تعداد کتابخانه های عمومی و محلی و غیره از مهمترین مواردی است که برای پایین بودن فرهنگ مطالعه در کشور مطرح می شود. هر چند این دلایل می تواند در رونق کتابخوانی اثر منفی برجای گذارد اما همه دلایل پایین بودن مطالعه در کشور نمی تواند این باشد.
یک کارشناس گفت: میزان سرانه مطالعه در کشور بسیار پایین است زیرا به اندازه تولید، میزان مطالعه افزایش نیافته است نباید با بهانه هایی همچون گرانی کتاب و نداشتن وقت از مطالعه کردن کتاب دست کشید .
واقعیت آن است که کتاب محصولی ماندگار بوده و پر گردش ترین اقتصاد را شامل می شود، در حالی که اوضاع نامطلوب فضای نشر از تیراژ چاپ ۵۰۰ تا ۷۰۰ نسخه در سال، حمایت های ناکافی نهادهای متولی، نبود ارتباط میان متولیان فرهنگی و ناشران، بیش از پیش آشکار است.
کتابخوانی ریشه فرهنگ را در جامعه محکم می@کند و از آنجا که همه ابعاد سیاسی، اجتماعی، علمی و هنری یک جامعه ریشه در فرهنگ آن جامعه دارد، می توان گفت تقویت فرهنگ مطالعه کتاب در واقع گام برداشتن در جهت تقویت همه ابعاد حائز اهمیت در آن جامعه است.
اما فرهنگ کتابخوانی و وجود چنین نیازی در بین مردم ما به خوبی جا نیفتاده است، برای آگاه سازی افراد و ترویج فرهنگ مطالعه باید بستر سازی هایی از سوی کانون خانواده ها، مسوولان و وسایل ارتباط جمعی صورت گیرد تا نسل های آینده ما نسل هایی کتابخوان باشند.عباس کاردانی ، کارشناس فرهنگی، ریشه کمبود مطالعه را در کم توجهی سیاستگذاران فرهنگی می داند و می@گوید: وزارتخانه های آموزش و پروش، فرهنگ و ارشاد اسلامی و علوم نقش کارسازی در ترویج مطالعه کتاب دارند.
وی ادامه می دهد:آنان بیشترین سهم را در هدایت جامعه به مطالعه و برگرداندن این مسیر ناصحیح به مسیر اصلی دارند .
کاردانی اظهار می دارد: در عین حال کتابهایی که بتواند نیازهای اولیه افراد را برآورده کند و از زبان نگارشی ساده ای هم برخوردار باشد، در بازار موجود نیست و یا کمتر یافت می شود.
این کارشناس تصریح می کند: البته منظور از کتاب ساده این نیست که کتاب سطح پایینی داشته باشد و مطالب سخیفی را به ذهن خواننده القا کند، بلکه کتاب خوب کتابی است که در عین سادگی از جذابیت خاصی هم برخوردار باشد یعنی بتواند جایگزین مناسبی برای بازیها و سرگرمی های الکترونیکی باشد.
یک نویسنده کتاب نیز در این زمینه می گوید: مسوولان ذیربط باید با ایجاد امکانات و بسترهای مناسب تلاش کنند تا مردم بخشی از درآمد خود را به خرید کتاب اختصاص دهند.
صادق نریمانی ، مشکل بزرگ کتاب نخواندن مردم را کمبود درآمد می داند و ادامه می دهد: مسوولان فرهنگی باید برای رفع این معضل و ترویج فرهنگ کتابخوانی و افزایش سرانه مطالعه تلاش کنند.
وی با اشاره به نقش و جایگاه رسانه ها در ترویج کتابخوانی اظهار می دارد:رسانه ها می توانند برای آگاه سازی افراد و ترویج فرهنگ مطالعه با ایجاد بسترهایی از طریق اطلاع رسانی، کانون خانواده و مسوولان را متوجه این امر مهم کنند تا نسل های آینده نیز کتابخوان باشند.
نریمانی می افزاید: صدا و سیما و خبرگزاری ها به عنوان پرنفوذترین رسانه ها در جامعه باید به خوبی ایفای نقش کنند و تعهد نداشتن یا سهل انگاری در اجرای این نقش به هیچ وجه قابل اغماض نیست ، زیرا اصحاب رسانه در جذب مخاطب برای کتابخوانی قدرت و توانایی فراوانی دارد.
این نویسنده با تاکید بر اینکه در بحث هدایت نسل آینده به سوی مطالعه، رسانه های جمعی نقش مهمی دارند، اضافه می کند:هر سال در هفته کتاب حرکت هایی از سوی نهادها، وزارتخانه ها و ارگان های مربوطه شاهد هستیم و نشست های بررسی راه ها و عوامل گرایش افراد به مطالعه و موانع رویکرد آنان به کتابخوانی در حاشیه برگزاری نمایشگاه های کتاب انجام می شود، اما مقطعی بوده و به صورت مستمر دنبال نمی شود.
نبود حمایت از کاغذ تولید داخل، پشتیبانی نکردن از خرید آثار مطلوب و کمبود کاغذ از جمله مشکلات مهم جامعه ماست که متولیان فرهنگی به آن نپرداخته اند و وجود این مشکلات باعث شده فضای کتابخوانی نیز در جامعه مورد رضایت نباشد. رسانه ها نیز به عنوان پرنفوذترین ابزار ارتباطی در جامعه باید به خوبی در ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در جامعه تلاش کنند.