یورولماز آختاریجی و باریشماز یازیچی
اکبر سعادت
آنا دیلیمیز:صمد بهرنگی قورا پیشیرن (تیر) آیینین ۲-جی گونو تبریز شهری نین چرنداب محله سینده، یوخسول بیر عاییله ده دونیایا گلدی. آتاسی نین آدی عزت و آناسی نین آدی سارا-ایدی. صمد بهرنگی نین ایکی قارداش و اوچ باجیسی اولوبدور. آتاسی فهله‌چیلیکله یاشاییردی. نهایت یوخسوللوق فیشاری آلتیندا، ایشله مک اوچون باکی شهرینه گئتدی.
صمد بهرنگی ۱۳۳۴-جو ایل تبریزین دانیشسراسینا گیردی و ۱۳۳۶-جی ایل درسین قورتوردو. هامان ایلین خزل(مهر) آییندا ۱۸-یاشی اولان زاماندان موعلم اولدو. اونون موعلم چیلیگی عوموما کندلرده کئچدی.
۱۳۳۷جی ایلین خزل آییندا، تبریز بیلیم یوردونون اینگیلیسجه دیل و ادبیات ریشته‌سینده تحصیل آلماغا باشلادی.موعلمچیلیکله یاناشی اویرنجیلیگی ۱۳۴۱-جی ایلین قیزاران آییندا (خرداد) سونا چاتدی
بهرنگی ۱۳۴۷-جی ایل، زومار آیینین ۹-وندا، شام‌گوالیک کندینیندن یاخینلیغیندا، آراز چاییندا غرق اولوب دونیاسین دییشدی. اونون اولوسو نئچه گوندن سونرا، زومار آیینین ۱۲-سینده کلاله پاسگاهی نین یانیندا تاپدیلار. مئییت بوغولدوغو یئردن نئچه کیلومتر فاصیله ده دایانمیشدی.صمد بهرنگی تبریزین ایمامیه قبریستانیندا باسدیریلیبدیر
۱۳۴۱جی ایلده صمد،مصلحت اولمایان سوزلری دانیشماق ایتیهامیله، دبیریستاندا ایخراج و دبیستان سطحینده درس وئرمک اوچون یوللاندی.بیر ایل اوندان سونرا، “فرهنگ آذربایجان”ین او واختکی رییسی‌نین الیله دادگاها گئتدی آنجاق تبرئه اولدو
۱۳۴۲جی ایلده آزربایجان اوخولاری اوچون حاضیرلادیغی کیتابی، جلال آل احمدین سیفاریشیله،یاییلماق اوچون ائورنسل ساوادسیزلیقلا موباریزه کومیته سینه یوللادی.آنجاق کومیته اویه لری کیتابدا گئنیش دییشیکلیکلر وئرمک ایسته دیلر و صمد کیتابی گئریه قایتاردی و بو ایشیله کومیته نین آداملارین دوشمانچیلیغین قازاندی
۱۳۴۳جو ایل صمد بهرنگی “پاره پاره” کیتابی اوچون تعقیب اولوندو و دادگاه‌ها ۶ آی مودتینده ایش دن آزاد اولوندو همین ایلده “افشین پرویزی” کیمین تاخما آدلا دبیستان اوشاقلارینا اینشا کیتابی یازدی.همین ایلین قیروو (آبان) آییندا کیلاسلارا قاییتماق ایجازه‌سی اونا وئریلدی. ۴۰-جی اون‌ایللیگین اورتاسیندا صمدین نئچه یولداشی توتوقلانیب و اعدام اولدولار. بو ایللر صمد اویرنجیسل آکسیالاردا شیرکت ائتدی.بو ایللرده ساواک بهرنگی نین ایشلرینه حساس اولدو. هده-قوخوتمالار باشلاندی و نئچه سئری توبیخ، جریمه و سورگون اولوندو.
صمدین عؤمرو “خیرداجا قارابالیق” داستانین یایاندان سونرا بیر آی سوردو و بیر آیدان سونرا او آراز چاییندا ایبهاملی صورتده غرق اولدو.اون گون اولوموندن اونجه ساواک قووه‌لری صمدین ائوینه هوجوم گتیریب و اونا هده-قورخو گلمیشدیلر.
ایبهاملی اولومصمد بهرنگی نین اولومو باره سینده چئشیدلی نظرلر واردیر. صمدین پهلوی دولتی الیله اولدورولمه سی بو نظرلرین بیریدیر. آیری نظره گوره صمد سودا اوزمک باشارمادیغی اوچون آراز چاییندا غرق اولوبدور.
تکجه حمزه فراهتی آدلی بیریسی نین غرق زامانی صمدین یانیندا اولدوغو بللیدیر. صمد قارداشی اولان اسد دئییر کی ایکی آیدان سونرا فراهتی نی بهروز دولت‌آبادی نین ائوینده گورور. دولت‌آبادی فراهتی نین دیلیجه دئییر کی: “من بو طرفده ایدیم و صمدم او طرفلیک ایدی.بیر دفعه گؤردوم یاردیما چاغیریر. ناخارتا ائتدیم یاردیم ائده بیلمه‌دیم.”
سیروس طاهباز بوباره ده بئله یازیر:”بهرنگی چیمک ایسته میشدی و اوزمک و چیممک بیلمه دیکی اوچون غرق اولوبدور.
جلال آل‌احمد بو اولومو مشکوک بیلیردی آما منیم اوچون بهروز دولت آبادی نین سوزو سونسوزایدی که اونون اولوموم دوغال بیلمیشدی، اوزمک باشارمادیغی اوچون.” صمدین قارداشی اسد، صمدین اوزمک باشارمامادیغین تایید ائدیر آنجاق طاهباز و اوبیرلرین نظرلری باره ده بئله دئییر: “هامی بهروز دولت آبادی نین دیلیجه دانیشیرلار و گئرچکدن بوباره ده آراشدیرما آپارماییبدیر.”
صمدین اولوم قتل بیلنلر بئله ایستیدلال ائدیرلر کی زومار آییندا آرازین سویو آز اولور و غرق اولماق احتیمالی چوخ آزالیر. اسد بهرنگی صمدین غرق اولدوغو یئرده سویون آز اولماغین تایید ائدیر و بئله دئییر:”البتده بعضی یئرلرده سویون چوخ اولماسی مومکوندور. هئچ کیم سویون گور یئرینده چیممک ایسته مز، صمد کی هئچ، او اوزمکده باشارمیردی.” البتده سوزلرین بئله تکمیلله‌دیر: “هئچ کیم ایدیعا ائده بیلمز کی فراهتی ساواک مامورو و صمدین اولدورمه سی اوچون مامور اولموشدو.”
اسد بهرنگی بئله آرتیریر:”بیز آراز قیراغیندا صمدین جسدی دالیجان گزنده و صمدین سسله یه‌نده ساواک مامورلاری، صمدین ائوینه توکولوب و هر شئیی بیربیرینه وورموشدولار
بهرنگی ۱۹ یاشیندا اولان زامان “عادت” آدیندا اولان ایلک داستانین یازدی، بیر ایل اوندان سونرا، آزربایجان فولکوروندان گوتورولموش “تلخون” داستانین “کتاب هفته” درگی سینده یایدی. بو داستاندا یازیچی “ص.قارانقوش” تاخما آدیندان فایدالانمیشدیر.
سونرالار بهرنگی “مهد آزادی”، “توفیق” و…. گونده لیکلرده یازیلارین یایماغا داوام ائتدی. او عومومیتله تاخما آدلارلا یازیلارین یاییردی. داریوش نواب مرغی، چنگیز مرآتی، بابک، افشین پرویزی، باتمیش و… بهرنگی‌نین تاخما آدلاری نین بیر نئچه سیدیر.
بهرنگی اینگیلیسجه و آنادولو تورکجه سینده اولان بعضی کیتابلاری فارسجا و فارسجادا اولان اثرلری آزربایجان تورکجه‌سینه چئویریبدیر. فارسجادان تورکجه یه چئویردیگی اثرلرده، مهدی اخوان ثالث، احمد شاملو، فروغ فرخزاد و نیما یوشیج-ین شعرلری یئرلشیر.
نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۱۹ آذر ۱۳۹۳ ساعت ۷:۰۸ ق.ظ
