یئرلی بیلیک ساتیش اوچون دئییل

بیراینجی بولوم
کؤچورن مجید امین مؤید
آنادیلیمیز: ایل‌لر ایدی «فارکار»لارین اوشاقلاری یوخ ایدی. اونا گوره ‌ده »تئدی« آنادان اولاندا قوللوقچولارین سئوینج‌لری ایله قارشیلاندیلار. اونلارا تبریک دئمک موناسیبتی ایله ات، یومورتا و گول ‌دسته‌لری ایله ارباب سارایـینا گله‌رک، کؤرپه‌نین گؤی گؤزلری و قیزیلا بنزه‌ر نازیک تئل‌لرینی شادلیقلا بیه‌نیب و تعریف‌له‌ییردیلر. قوللوقچولار خانیم »فارکار«ا تبریک دئییردیلر. سانکی بؤیوک بیر نعمته ال تاپمیشدی. دوغروسو، ‌خانیم »فارکار« ایسه بو سایاق حیسّ ائدیردی و یئرلی زنگی‌لرین تبریک سئوینج‌لرینه قارشی تشکّورله دولو و حرارتله گولوردو.
سونرالار »تئدی«نین باشی‌نین توکونو بیرینجی دفه اولاراق قایچیلایاندا »جیدون« آشپاز، ساری، یومشاق توک‌لری یئردن ییغاراق، ‌اونلاری اووجونون ایچینده ساخلایاراق، اوشاغین اوزونه گولومسونوب، اونو »ساری تئللی جوجوق« آدلاندیردی و بو عبارت اوشاغین محلی آفریقالی آدی ساییلدی. اوّل گونلردن بری »تئدی« و »جیدون« بیر- بیری ایله دوست اولدولار.
»جیدون« ایش‌لریندن فاراغات تاپان زامانلار‌ کؤلگه‌لی هوندور بیر آغاج آلتیندا، »تئدی«نی قووزایـیب چییین‌لری اوسته قالدیراراق اونونلا اوینایاردی. آغاج بوداغی و یارپاقلاردان و گوی گؤیرنتی‌لردن خارقه اویونجاقلار اونون اوچون دوزلدردی یا گول‌لری حیوانلار شکلینه اوخشاداردی.
»تئدی« یئریمک اؤیره‌نن زامان »جیدون« اونون قارشیسیندا اییله‌رک ایکی قات اولوب، اونو تشویق ائدیب آلقیشلایاردی. اوشاق ییخیلارکن »جیدون« اونو توتاردی و اونو او قده‌ر‌هاوایا آتیب توتاردی کی، هر ایکی‌سی‌نین نفسی گولوشمه‌دن دایاناردی. آشپاز اوشاغا محبّت‌لر گوستردییینه گؤره خانیم »فارکار« اونا علاقه‌مند اولموشدو.
»فارکار«لارین اوولادی آنجاق بو اوشاق ایدی. بیر گون »جیدون« دئدی: خانیم، عزیز خانیم گؤیلرین تانریسی بو کیچیک بالانی بیزه باغیشلاییب، بو ساری تئل جوجوق بیزیم سارایین ان یئیراق ووجودو‌دور. »بیزیم« کلمه‌سی خانیم »فارکار«ی ماراقلاندیردی و آشپازا قارشی آرتـیق محبّت‌له دولو علاقه‌مند حیسّ ائتدی. آیین آخیریندا اونون موزدونو آرتـیردی. »جیدون« ایل‌لر ایدی کی، خانیم »فارکار«ین ائوینده ایشله‌ییردی. نادیر یئرلی، آفریقالی‌لاردان ایدی کی، حیات یولداشی و اوشاقلاری‌ دا ارباب مولکونده یاشایاراق، اؤز وطنینه کی، نئچه یوز مایل فاصیله‌لی ایدی قایـیتماق ایسته‌ییردی. بعضن گؤرونوردو کی، »تئدی« ایله یاشلا برابر بیر زنگی اوشاق کول‌لارین و یارپاقلارین ایچیندن باش اوزادیب آغ دریلی گوی گؤز اوشاغا حئیرت و حؤرمتله تاماشا ائدیردی. ایکی اوشاق بیر- بیرینه حئیرتله و دیققت‌له باخیردیلار.
بیر دفه »تئدی« آراشدیریب اؤیرنمه حالیندا الینی اوزاتدی کی، اوشاغین قارا یاناق و قارا تئل‌لرینه ال چکسین.
»جیدون« بو صحنه‌یه تاماشا ائدیردی، حئیرتله باشینی دبردیب دئدی:
– آه خانیم، بونلار ایکی‌سی‌ده اوشاق‌دیرلار بیریسی بؤیویه‌جک ارباب اولسون و او بیریسی نوکر و قول… خانیم »فارکار« قملی حالدا گولومسوندو: »جیدون« من‌ ده بو فیکیرده ایدیم دئدی و سونرا آه چکدی.
»جیدون« مذهبی هئیت‌لرده تربییه اولموشدو و اونا گوره‌ ده: بو تانری‌نین ایراده‌سی‌دیر دئدی.
»فارکار«لار ایسه دینچی‌ ایدیلر و تانری حاققیندا موشترک حیسّ، ارباب‌لار و قوللوقچونو بیر- بیرلرینه یاخین‌لاشدیریردی.
»تئدی« آلتی یاشینا چاتدیقدا اونا بیر یوگورک وئردیلر، اوشاق سورعت لذتینی و مست‌لییی‌نی دویدو. هر گون سحردن آخشاما‌دک ارباب ائوین دؤوره‌سینی گزه‌رک، گول- چیچک باخچالاریندان کئچردی، قیشقیریق سالمیش جوجه‌لری و هیرس‌لنمیش ایت‌لری آراشدیریب یاریم داییره ووروب، اؤزونو آشپازخانایا یئتیریب، اورادا تفریحینی باشا چاتدیراراق قیشقیراردی: »جیدون« منه باخ!
و »جیدون« گوله‌رک: ساری تئللی هوشلو ‌بالا دئییردی.
»جیدون«ون کیچیک اوغلو کی، داها چوبان کیمی ایشله‌ییردی، ارباب‌لیغا خوصوصیله گلردی کی، یوگوره‌یی گوروب تاماشا ائتسین. او چوخ یاخین‌لاشمادان قورخاردی، لاکین »تئدی« اونون آرخاسیندا اؤزونو گؤسترمک ایسته‌یه‌رک، قارا اوشاغین دؤوره‌سینده داییره آچاراق فیرلاناردی و قیشقراردی: قارا ! یول وئر چکیل کنارا! و بو حرکته او قده‌ر داوام ائتدیرردی کی، اوشاق قورخاراق کول‌لار ایچریسینه پناه آپاراردی.
– نه اوچون اونو قورخودورسان- »جیدون« توند سوراردی، و سؤزونده دانلاماق نیشانه‌لری اولاردی.
»تئدی« اوتانمازجاسینا: او قارادیر! دئیه‌ردی و سونرا گولردی. آمما »جیدون« سؤزسوز صداسیز اونون کناریندان کئچیب گئدنده، »تئدی« قاش- قاباق ساللاییب، ناراحات اولوردو و در حال سارایا باش ووراراق بیر دانا پورتاغال گؤتوروب و اونو گتیره‌رک «جیدون»ـا وئرردی : گه،‌ بو سنین‌دیر! دئیه‌ردی.
عئینی حالدا کی، حاضیر اولمازدی اؤزونه قبول‌لاندیریب ائتدییی ایش‌دن تأسوف‌له یاد ائده لاکین »جیدون«ون محبّتی‌نی الدن وئرمک‌ ده اونا مومکون دئییلدی.
»جیدون« ایستر- ایسته‌مز پورتاغالی آلاراق، آه چکیب: ساری تئل بالا ! بو تئزلیک‌ده مدرسه‌یه گئده‌جکسن، یاواش- یاواش بوی آتاجاقسان- تعجوب‌له دئیه‌ردی. سونرا آستا- آستا باشینی دولاندیراراق سؤزونو بئله قورتاراردی: دیری‌لیییمیزین یولو بئله اولموش! بئله گلیردی کی، »جیدون« اینجیتمه‌یه گوره یوخ, بلکه او سایاق کی، اینسان حتمی بیر ماجرایا دؤزر، اوزو ایله »تئدی« آراسیندا فاصیله گؤزله‌ییردی. اوشاق اؤزونو اونون قول‌لارینا آتاردی و اوزونه بارخاراق گولردی، چیینین‌دن آسلاناراق ساعات‌لار اوینایاردی. ایندی ایسه »جیدون« قویموردو بدنی‌نین دریسی اوشاغین آغ بدنینه سورتولسون. او مئهریبان ایدی، آمما بیر جور قورو رفتار، سسین‌ده گیزلی ایدی کی، »تئدی«نی پوزاراق قاش- قاباقلی ائدیردی و اوندان اوزاق‌لاشیردی.‌ها بئله »تئدی« اوشاق‌لیق دونیاسیندان اوزاق‌لاشدیقجا، اوزو اوچون بیر آدام ساییلردی، ‌»جیدون«لا حؤرمت، ادب‌له یاناشاراق و اوزونو توتاراق، هر واخت مطبخه باش ووردوردو کی، بیر سؤز سوروشسون دستورلارینا باش ایمک گؤزله‌ییردی.آمما بیر گون‌ کی، »تئدی« بورولا – بورولا، آغری‌دان ناله ائتمک‌له، یوموروقلارینی گؤزلرینه سورته‌رک اؤزونو آشپزخانایا یئتیردی، »جیدون« سوپ کاساسینی الیندن آتاراق اوشاغا ساری قاچدی. اونون بارماقلارینی کنارا ووراراق قیشقیردی: ایلان! معلوم اولان »تئدی« یوگوروک اوستونده ایمیش، سونرا ایسته‌ییب دینجه‌لسین، آیاقلارینی گؤم- گؤی باخچانین کنارینا قویوب‌دور و بیر ایلان کی، قویروغو ایله آغاجدان آسلانمیش ایمیش، اوشاغین گؤزلرینه زهر سپمیشدی.
خانیم »فاراکار« هول و ‌ولالی خبری ائشیدرکن قاچا- قاچا اؤزونو یئتیردی. او اوکورتمه ووروب آغلاییردی، »تئدی«نی باغرینا باساراق دئییردی: بالام کور اولاجاق! »جیدون«! او کور اولاجاق! هله‌لیک »تئدی«نین گؤزلری، یاریم ساعات قاباغا کیمی گؤرمه‌یینه باخمایاراق، اوشاق یومروغو قده‌ر شیشمیشدی. اونون آغ اوزو قیزارمیش شیشمیش و فورمادان چیخمیشدی.– خانیم بیر دقیقه دؤز درمان گتیریم، »جیدون« دئدی و مئشه‌یه ساری قاچدی.
خانیم »فارکار« اوشاغی قالدیراراق ائوین ایچینه آپاردی و اورادا گؤزلرینی پئرمنگنات‌لا یودو. دئمک اولار کی، او »جیدون«ون سؤزونه فیکیر وئرمه‌دی. لاکین گؤردو ‌ده کی، اؤزونون درمانی اوشاق‌دا اثر ائتمه‌دی. یادینا دوشدو یئرلی‌لری ایلان چالمیش و گؤرمک‌دن محروم اولموشدولار. یئرلی گؤی گؤیرنتی‌لر خاصییتی حاققیندا دئدی- دئدی‌لر یادینا دوشه‌رک آشپازین قاییتماغینا گؤزلری یولدا قالدی. پنجره کناریندا دایانمیش، قورخموش و آغلار اوشاغی باغرینا باساراق، اومیدسیز لاکین دیققت‌له مئشه‌یه گؤز تیکمیشدی. نئچه دقیقه کئچمه‌‌دن گؤردو »جیدون« بئلی اییلمیش بیر دسته کؤک و گؤیرنتی الینده گلمک‌ده‌دیر.
– خانیم قورخمایین »جیدون« دئدی. ساری تئل بالانی‌نین گؤزلرینی بو گؤیرنتی یاخشی ائده‌جکدیر. گؤیرنتی‌نین یارپاقلاینی قوپاردی اوندا آنجاق آغ کؤک قالدی. کؤکو یومامیش آغزینا قویوب موحکم چئینه‌دی. سونرا اونو آغیز سویو ایله ایسلاتدی، اوشاغی خانیم »فارکار«ین الیندن آلاراق قیچ‌لاری آراسیندا ساخلادی. دیرناقلاری ایله اوشاغین گؤزلرینی برکدن سیخدی. اوشاق آغریدان ناله ائتدی و خانیم »فارکار« اعتیراض ائده‌رک سس‌لندی: »جیدون« »جیدونن. لاکین »جیدون« ائشیتمیردی. اوشاق درد و آغری‌دان قیوریلیردی. »جیدون« اوشاغین اوز به اوزونده دیزلرینی یئره دایاق ائده‌رک گؤزونون شیشمیش قاپاغینی او قده‌ر آچدی کی ایچی گؤروندو. نئچه دفه چوخ شیددتله گؤزلرینه توپوردو. سونرا »تئدی«نی قالدیریب یاواشجاسینا آنانین الینه تاپشیردی- گؤزلری یقین کی، یاخشی اولاجاق- دئدی:آمما خانیم »فارکار« قورخموشدو و آغلاییردی، حتّا اونا ساغ اول دییه بیلمه‌دی. قبول ائده‌بیلمیردی »تئدی« گؤزلری‌نین ایشیغی‌نی یئنه ال گتیره بیله‌جک‌دیر. بیر ایکی ساعات کئچدی، گؤزلرین ورمی آزالدی و قیرمیزی و ایلتیهاب‌لی اولمالارینا باخمایاراق «تئدی» گوروردو.
«فارکار»لار، خانیم، آغا، مطبخه گئده‌رک »جیدون«دان دؤنه- دؤنه تشککور ائتدیلر. اونلار بیلمیردیلر نه سایاق اؤز ممنونیت‌لرینی بیلدیرسینلر. سانکی بیلمیردیلر نه ائتسین‌لر. اونلار »جیدون«ون حیات یولداشی و اوشاقلارینا هدیه‌لر وئردیلر. موزدونو آرتیردیلار. بونلار‌هامیسی آمما »تئدی«نین سالیم گؤزلرینه موکافات اولا بیلمزدیلر.
– تانری سنی وسیله یارادیب، «جیدون» تا اؤز یاخشی‌لیق‌لارینی باغیشلاسین- خانیم »فارکار« دئییردی. »جیدون« اونون جاوابیندا: بلی خانیم چوخ مهریبان‌دیر تانری، ‌سویله‌ییردی.
معلوم‌دور، بئله‌بیر ماجرا کی، ارباب‌لیق‌دا اوز وئردی آز زامان‌دا‌هامینین قولاغینا چاتاردی. »فارکار«لار حادیثه‌نی قونشولارا سؤیله‌دیلر و بوتون ویلایت‌ده ماجرا‌ دیل‌لره دوشدو. »مئشه‌ بوسبوتون سیر و رمزدیر«. اگر اینسان تئز باشا دوشمه‌یه کی، آفریقادا، یارپاق، تورپاق و فصیل‌لر واردیر کی، اونلارین حیکمتی قدیم‌لردن قارلارا ایرث یئتیشیب‌دیر، هئچ واخت اورادا یا اقللن گونئی چمن‌لرین‌ده یاشایا بیلمز… (و اولا بیلر اورادا بیر یئرلر واردیر کی، اینسانین فیکریندن یوخاری و آرتیق رمزلی و سیرلی‌دیرلر).
یوخاری و آشاغی محلله‌لرده جماعت حیکایه‌لرینی نقل ائده‌رک، باشلارینا گلن ماجرالاری بیر- بیرلری‌نین یادینا سالیردیلار»… لاکین من اؤزوم اونو گؤردوم. افعی دیشی‌نین یئری ایدی کی، ورم ائتمیشدی! اوغلومون قولو دیرسه‌یه کیمی شیشمیشدی. قارا، پارلاق بیر قوووق کیمی. آز سونرا او دیوار بو دیوار دایاناراق اؤلوم حالینا دوشدو. آنجاق بیر یئرلی قارا الینده بیر دسته گؤم – گؤی علف یئتیشدی. او، افعی دیشی‌نین یئرینه بیر زاد سورتدو و او گونون صاباحی اوغلان ایش باشیندا ایدی. دریسینده یئر ائتمیش ایکی دیش نیشانه‌لری هله‌‌ ده قالیر.‌هامینـیز گوره‌ بیلرسینیز….«.
بئله روایت‌لر همیشه اوره‌ک دؤیونمه‌سی و هول و ولا ایله دئییلردی چون عئینی حال‌دا کی،‌هامی بیلیردی آفریقا جنگل‌لرینده آغاجلارین قابیغی، ساده یارپاقلاری و کؤک‌لرینده داوا – درمان گیزلنیب و اونلارین یولونو گؤزله‌ییر، لاکین اونلارین باره‌سینده حقیقتی تاپماق حتّا یئرلی‌لردن ده محال نظره گلیردی.هر حالدا، ماجرا شهره چاتدی، اولا بیلر بیر گئجه قوناق‌لیقدا، و یا اونا بنزه‌ر بیر مجلیس‌ده، بیر حکیم کی، تصادوفن اورادا ایمیش، ماجرانین دوزگون اولماسیندا شک ائده‌رک دئییر: معناسیزدیر، بو ماجرالاری نقل ائدنده بؤیودورولر. بیز بو سایاق داستانلار حاققیندا تدقیقات آپاریریق و چوخو یالان اولور.
بئله‌لیک‌له، بیر گون سحر یاد بیر ماشین »فارکار«لارین مولکونه‌ داخیل اولدو. شهر لابراتوآر ایشچی‌لریندن بیری چمدان‌لارلا اوتوموبیل‌دن ائندی. چمدانلار شیمییایی داوالار و آزماییش لوله‌لری ایله دولو ایدی.
ایشیغین یایدیغی معلومات اساسیندا آرازآذربایجان راپورونا گوره ،آغا و خانیم »فارکار« ال- آیاق‌لارینی ایتیره‌رک، شادلیق‌لارینی گؤستریب عالیم‌دن ریجا ائتدیلر ناهارا قوناق اولسون و یوزونجو دفه اولاراق داستانی نقل ائتدیلر. بالاجا »تئدی« اونلارین یانیندا اولماقلا اونون گؤی و سالیم گؤزلری ماجرانی ایثبات ائتمک اوچون پارلایـیردی.
EMAIL.agazadeh1@gmail.com