گزارش اختصاصي آراز آذربايجان غربي
وقتی تار و پود فرش دست باف نفسهای خاکآلودش را میکشد!
گروه گزارش: قالی بافی یکی از هزاران هنر کهن ایرانیان است که در آن هزاران گره بر رجهای موازی زده میشود و طرحهای ماندگاری را از خود به یادگار میگذارد. جوشقانی، کاج، گل و بلبل، گل بوته هندسی، هراتی، بوته ای، خرچنگی، لچک ترنجی، مینا خانی، گل ماهی، سردار جنگل، شاه عباسی، گل حنایی و بید مجنون از جمله طرحهای به کار رفته در قالیهای ایرانی و شانه، کارد، قیچی، قلاب و دار از جمله ابزارهای اصلی کار در قالی بافی است.
استانها و شهرهای بسیاری در کشور با رونق این هنر و حفظ آن به عنوان یک ارزش دیرین در ماندگاری این مهم نقش موثری داشتهاند. در این میان، قالی بافی در آذربایجان غربی یکی از هنرهای دستی مردمان سخت کوش و زحمتکش این دیار است که در برخی شهرهای آن مانند خوی و تکاب، این هنر نام و نشانی جهانی دارد.
با وجود چنان دیرینه ای در آذربایجان غربی در بافت فرشهای دست باف، اما این صنعت همچنان در انتظار داشتن برند جهانی و ثبت آن است، اگرچه این افتخار در فرش ریز ماهی خوی در ماههای جاری امکان پذیر شده است اما شایسته بود به دلیل جایگاه ویژه فرش بافی و محسوب شدن آن به عنوان یکی از صنایع دستی استان، این نور امید از سالهای بسیار طولانی اتفاق میافتاد. با این وجود به پای سخنان مسئولان و متولیان امر، و فعالان این بخش میپردازیم تا از وضعیت فرش دست باف در آن مطلع شویم.
عباداله اکبری رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی در گفت و گو با آراز آذربایجان میگوید: فرش دستباف آذربایجان غربی از شهرت جهانی برخوردار است چون هنری است که در منطقه بیش از ۱۰۰۰ سال قدمت دارد.
وی میافزاید: در شهرستانهای استان به خصوص ارومیه، خوی، تکاب، میاندوآب، بوکان، شاهیندژ و مهاباد فرشبافی به طور گسترده رواج دارد به طوری که طرحهای ریز ماهی خوی و افشار تکاب از شهرت جهانی برخوردار است.
این استان همچنین مقام هفتم کشوری را از نظر حجم تولید و رتبه چهارم کشوری را در بخش کیفیت فرشهای تولیدی به خود اختصاص داده است.
طبق گفته مسئولان هم اکنون ۱۰۵ هزار قالی باف در صنعت فرش آذربایجان غربی با تولید سالانه بیش از ۴۲۴ هزار متر مربع فرش اشتغال دارند که ۶۰ تا ۸۰ درصد تولیدات آنها جنبه صادراتی دارد.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی ادامه میدهد: فرشهای تولیدی آذربایجان غربی به دلیل برخورداری از ظرافت و کیفیت بالا توانسته است مشتریان زیادی را از کشورهای خارجی به سوی خود جذب کند به طوری که از مجموع ۵۶۰ میلیون دلار صادرات کل کشور در صنعت فرش بافی ۳۲ میلیون دلار آن به این استان اختصاص دارد و اغلب این صادرات به کشورهای اروپایی، آمریکایی، عربی و حاشیه خلیج فارس بوده است.
اکبری میافزاید: در راستای شناسایی سلایق مشتریان در بازارهای هدف همچنین زمینه اعزام تولید کنندگان و صادر کنندگان بزرگ استان به کشورهای آفریقای جنوبی، آلمان، چین، ترکیه، دبی، عراق، کویت و روسیه فراهم شده است.
وی در ادامه سخنان خود از ایجاد نور امید در دل فرش بافان شهرستان خوی خبر میدهد و اظهار میدارد: برای صیانت از اصالت فرش دستباف استان و جلوگیری از سوء استفاده از نقشه ریز ماهی خوی این طرح در سازمان جهانی مالکیت فکری وایپو (WIPO) مستقر در ژنو به ثبت جهانی رسید.
وی بیان میکند: فرش ریز ماهی به همراه فرشهای تولیدی مناطق اصفهان، تبریز، قم و هریس به ثبت جهانی رسیده است و هم اینک ثبت جهانی برند طرح افشار تکاب نیز به همراه ۹ طرح دیگر از سایر استانها در مراحل بررسی و کارشناسی است.
اکبری توسعه صادرات غیر نفتی و استفاده از مزیتهای صادراتی برند جهانی را از مزایای این اقدام اعلام میکند و میگوید: با ثبت جهانی دیگر امکان کپی برداری و سوء استفاده برخی رقبای ایرانی فرش دستباف ایرانی از بین خواهد رفت.
وی با بیان اینکه ثبت جهانی یک برند باعث ارتقای ارزش آن و ارزآوری افزونتر میشود، خاطر نشان میکند: برای تثبیت تقاضا در بازارها باید به مبحث برند بیشتر توجه شود زیرا برند با تثبیت تقاضا صرفه اقتصادی ایجاد میکند و آن گونه که بر همه روشن است محصولات برنددار نسبت به محصولات بدون برند با قیمتهای بالاتری به فروش میرسند.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر ۳۷ هزار و ۵۰۰ بافنده فرش ریز ماهی در استان فعالیت میکنند، تصریح میکند: سالانه ۱۵۰ هزار متر مربع فرش دستباف با نقشه ریز ماهی خوی در آذربایجان غربی تولید که بخش عمده آن به خارج از کشور صادر میشود.
به گفته اکبری، در اغلب شهرستانهای استان به ویژه خوی، ارومیه، سلماس، ماکو، چالدران، شوط، پلدشت و قره ضیاءالدین فرش ریز ماهی خوی تولید میشود.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی یادآور میشود: طرح ریز ماهی در رج شمار های ۲۲ الی ۷۰ با استفاده از مواد اولیه مرغوب، پشم، پنبه، کرک و ابریشم با گره ترکی و رنگ آمیزی های متنوع در ابعاد مختلف تولید میشوند.
در این میان فرش دستباف آذربایجان غربی به دلیل جایگاه ویژه ای که دارد میتواند در جهت تحقق استقلال ارزی و توسعه صادرات نقش مهمی داشته باشد.
با این حال، نبود نظام حمایتی جامع و مناسب برای بافندگان فرش، کمبود نقدینگی، نظام ناکارآمد و سنتی تولید، موجب شده تا صنعت فرش آذربایجان غربی با مشکلاتی روبرو شود. رئیس اتحادیه فرش فروشان آذربایجان غربی میگوید: کمبـود نقدینگی از مهمترین مشکلات تولیدکنندگان فرش است.
وی با بیان اینکه قیمت تمام شده بافت فرش در کشورمان به طور کلی در مقایسه با کشورهای رقیب بیشتر است، خاطر نشان میکند: اگرچه فرش ابریشم آذربایجان غربی دارای اصالت است اما قیمت بالای تمام شده فرش موجب شده است تا فروش آن در خارج از کشور کاهش یابد.
سیدولیلو از مدیران کارگاه های بافت فرش نیز در گفت و گو با آراز آذربایجان میگوید: پایین بودن توان مالی برای تامین مواد اولیه و نبود حمایت از فرشبافان، نبود دستگاه چاپگر شناسنامه برای فرشهای تولیدی استان، بالا بودن تعرفه های گمرکی صادرات فرش از مشکلات پیش روی فرشبافان آذربایجان غربی است.
احمدی کارشناس فرش در ارومیه از دیگر مشکلات صنعت فرش بافی میگوید و اضافه میدارد: استفاده از مواد اولیه نامرغوب، طرحها و نقشه های تکراری و منسوخ شده، بی توجهی به استفاده از علم روز و فناوریهای جدید از جمله مشکلات صنعت فرش دستباف استان است.
هنر فرش بافی با دارا بودن جاذبه و زیباییهای زیاد با دشواریهایی نیز همراه است که علاقه عمیق به این هنر و حمایتهای مادی و معنوی دولت رمز ماندگاری آن است.
خلیل نوری مدیر گروه فرش دستباف سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی میگوید: اداره فرش این سازمان برای توسعه، تجهیز و بهداشتی کردن کارگاه های قالیبافی خانگی و ایجاد مجتمعهای قالیبافی، صنایع جانبی و خدماتی آن به جذب تسهیلات بانکی اقدام کرده است.
وی میافزاید: با همکاری کارگروه اشتغال و سرمایه گذاری استان و بانکهای عامل نسبت به توزیع اعتبارات و معرفی طرحهای مرتبط، از طرحهای اشتغالزایی بهره برداری میشود به طوری که تاکنون ۸ هزار و ۸۹۴ طرح قالیبافی شامل حدود ۹ هزار کارگاه قالیبافی خانگی، ۶۲ کارگاه غیرمتمرکز با تولید غیرمتمرکز و ۱۰ واحد تعاونی فرش دستباف برای اخذ تسهیلات بانکی معرفی شدهاند.
به گزارش آراز آذربایجان کارشناسان معتقدند که تامین مواد اولیه مرغوب، در اختیار گذاشتن این مواد به فرشبافان و کاهش تعرفه های بالای گمرکی برای صادرات فرش از جمله عوامل موثر در افزایش تولید فرش در استان است و با شناسنامه دار شدن فرشهای آذربایجان غربی، از فروش این فرشهای استان با نام شهرهای خارج از آذربایجان غربی جلوگیری کرده و علاوه بر اشتغالزایی برای تولیدکنندگان سبب رونق فروش این محصول ارزشمند و تاریخی میشود.
طرحهای نفیس ابریشم، چله، گل ابریشم، آهنین تکاب و ماهی خوی که تاکنون به نام سایر استانها در بازار های جهانی عرضه میشود، حاصل دسترنج هنرمندان آذربایجان غربی است.
با وجود بی مهری و کم کاری مسئولان در شناسنامه دار کردن محصول فرش استان و داشتن برندی که حداقل تولیدات استان با نام خود استان صادر شوند، قالیبافان آذربایجان غربی هنوز نیز با گذشت سالیان بسیار با دستانی زحمتکش نام این استان را در کشور پر آوازه کردهاند و دسترنجهای آنان نقشهای بسیار زیبایی را در اذهان مردم ایران و کشورهای جهان متصور کرده است.
نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۱۳ شهریور ۱۳۹۲ ساعت ۴:۵۷ ق.ظ