وزن محیط زیست در نگاه نامزدهای ریاست جمهوری، تقریباً هیچ!

گروه اجتماعی: یک کارشناس محیط زیست معتقد است با مروری بر برنامه‌ها، نظرها و موضع‌گیری‌های نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، با این واقعیت تلخ مواجه می‌شویم که وزن محیط زیست در نگاه آنان تقریباً هیچ است. روح‌الله باقری کارشناس و متخصص حوزه محیط زیست در خصوص دیدگاه زیست‌محیطی در فضای انتخابات ریاست جمهوری گفت: جدا از فضای اجتماعی و دیدگاه‌های متفاوت نسبت به انتخابات سال ۱۴۰۰ در بین مردم، با مرور اخبار و رصد افراد شاخص وابسته به جریان‌های سیاسی مختلف، در سه دوره زمانی پیش از ثبت‌نام‌ها، دوره زمانی تائید صلاحیت‌ها و زمان آغاز تبلیغات رسمی انتخاباتی، چه آنهایی که مدت‌ها بود برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری برنامه‌ریزی داشتند و به صورت غیرعلنی فعالیت‌هایشان را در راستای معرفی، تبیین و جریان‌سازی و به نوعی تبلیغات غیررسمی آغاز کرده بودند و چه آنهایی که ابراز رسانه‌ای کمتری داشتند و همه افرادی که به عنوان داوطلب واجد شرایط وارد این فضا شدند و در ادامه ثبت‌نام کرده‌اند و در نهایت تائید صلاحیت شدند و به نوعی چهره‌های شاخص و دارای دسترسی رسانه‌ای شناخته می‌شوند، هیچ نشانی از دغدغه محیط زیست نمی‌توان یافت.
وی ادامه داد: در میان افرادی که نامشان به عنوان چهره‌های بالقوه در گمانه‌زنی‌ها مطرح‌ شد و افرادی که در نهایت وارد عرصه رقابت شدند نیز، شخصیتی که دارای دیدگاه‌های مطرح‌شده زیست‌محیطی باشد وجود ندارد و حتی نشانی از دغدغه‌هایی از جنس محیط‌زیست نیز در اظهارنظرها، تیزرها، مصاحبه‌ها نشست‌ها و دیدارهای جمعی و خصوصی نمی‌توان یافت. این امر برای کشوری که چالش‌های اساسی محیط زیستی محلی و منطقه‌ای دارد یک زنگ خطر و هشدار جدی محسوب می‌شود.
باور به اولویت محیط‌زیست هنوز وجود ندارد
باقری در تحلیل چرایی بی‌توجهی به موضوع محیط زیست در میان داوطلبان ابتدایی و افراد تائید صلاحیت شده در انتخابات ریاست جمهوری اظهار داشت: این که اصولاً محیط‌زیست در میان تفکرات حاکمیتی ما دارای اولویت نیست یک حقیقت تلخ و انکارناپذیر است و آن را نه در حرف، که در عمل شاهد هستیم.وی ادامه داد: به عنوان مثال درحالی‌که کشور ما از نظر جغرافیایی در اقلیمی با محدودیت آبی قرار دارد، ما هنوز وقوع یک پدیده طبیعی مانند سیل را یک بحران می‌دانیم تا یک فرصت! برنامه‌های ما حول محور رفع بحران، امدادرسانی و بازسازی و باز توانی است نه پیشگیری از وقوع و استفاده از آن.برنامه‌ریزی‌های ما هم در سدسازی و پروژه‌های انتقال آب و استحصال آب‌های غیرمتعارف خلاصه‌شده، بدون آنکه توجه داشته باشیم مدیریت حوزه آبخیز در اولویت است و نگاه ما به موضوع آبخیزداری، جلوگیری از فرسایش خاک، آبخوان‌داری، اجرای طرح‌های تغذیه آب‌های زیرزمینی نیز عملاً پروژه محور و موردی است نه سیاستی اثربخش، کلان و در سطح ملی.
این کارشناس محیط‌زیست با تاکید بر اولویت موضوع محیط‌زیست در نگاه توسعه محور در مدیریت پیشرفته امروز دنیا، افزود: متأسفانه باید گفت که در اذهان بیشتر تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان ما باور به محیط‌زیست و اولویت داشتن آن در توسعه هنوز وجود ندارد و نهادینه نشده است.
محیط زیست در مناظره‌ها گم نشود
این کارشناس زیست‌محیطی با طرح یک پرسش درباره چرایی بی‌توجهی به نقش محیط‌زیست در میان داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری گفت: اینکه یک داوطلب شرکت‌کننده در انتخابات ریاست جمهوری دیدگاه‌های تخصصی در حوزه محیط‌زیست نداشته باشد امری طبیعی است و معمولاً اتاق فکرها و مشاوران این افراد در خصوص نوع ورود و تأثیرگذاری بر افکار عمومی و جلب آرای مردمی به آن‌ها مشورت داده و خط‌مشی‌ها را پیشنهاد می‌دهند اما پرسش اساسی اینجاست که چرا هیچ‌کدام از نامزدها تاکنون موضع‌گیری پررنگی درخصوص موضوع‌های محیط زیستی که کشور با آن درگیر است یا در آینده امکان دارد با آن‌ها روبرو باشد نداشته‌اند؟در پاسخ می‌توان گفت یا این مشاوران نیز اعتقادی به اهمیت محیط‌زیست ندارند یا آن را یک محرک برای جلب نظر رأی‌دهندگان نمی‌دانند.باقری ادامه داد: به طور معمول در زمان مناظره، مباحث محیط‌زیستی نیز مطرح خواهد شد اما نگرانی این است که موضوع محیط‌زیست در میان جنجال‌های رسانه‌ای و کلامی در هنگام مناظره‌ها گم شود.این متخصص حوزه محیط‌زیست افزود: اگر فرض کنیم داوطلبان اولیه و کاندیداهای نهایی، دارای دغدغه‌های جدی زیست محیطی هستند، این احتمال را می‌توان داد که با توجه به ترکیب آنها، برای برخی از آن‌ها موضوع محیط‌زیست اصطلاحاً یک پاشنه آشیل بوده و این امر موجب اجتناب آن‌ها از ورود زودهنگام به این عرصه شده است.
نقش فعالان رسانه‌ای متعهد
این کارشناس حوزه محیط‌زیست، با دعوت از فعالان رسانه‌ای دارای دغدغه‌های زیست‌محیطی، به فعالیت بیشتر در این حوزه، خاطرنشان کرد: پیش‌بینی می‌کنم فعالان متعهد رسانه‌ای که نگرانی‌های زیست‌محیطی دارند و به اهمیت این حوزه آگاهی دارند، نقش خود را در این دوره زمانی به خوبی ایفا خواهند کرد و نخواهند گذاشت کاندیداها در میان هیاهوهای تبلیغاتی مرسوم این بازه زمانی، بدون اعلام مواضع شفاف که در آینده قابل پیگیری باشد، از این مرحله گذر کنند.وی افزود: رسانه‌ها باید به رسالت خود در زمینه افزایش آگاهی‌های عمومی عمل کنند تا مردم بدانند در آینده چه چیزی را در حوزه محیط‌زیست باید از کاندیدای پیروز مطالبه کنند.
کارشناسان و متخصصان مستقل، جامعه را بیدار کنند
باقری همچنین با یادآوری مسئولیت اجتماعی متخصصان و کارشناسان حوزه محیط‌زیست بیان کرد: این روزها کمتر شاهد اظهارنظرها و فعالیت‌های متمرکز در حوزه محیط‌زیست از سوی کارشناسان و متخصصان هستیم که این امر دلایل آشکار و پنهان متعددی دارد که طرح آن در زمان کنونی چاره‌ساز نیست.اما این موضوع چیزی از وظیفه کارشناسان مستقل نسبت به این آب و خاک نمی‌کاهد؛ این دسته از کارشناسان، شایسته است به دور از تعلقات خاطر احتمالی سیاسی، فقط با تعهد به زمینه تخصصی‌شان نسبت به ایجاد حساسیت افکار عمومی در زمینه مباحث محیط زیستی اقدام کرده و با تشریح شرایط موجود و چشم‌انداز پیش رو شرایط زیستی که با آن روبرو هستیم، به نوعی بیداری اجتماعی را ایجاد کنند.
انتخابات فرصتی برای ایجاد مطالبه‌گری در حوزه محیط‌ زیست
باقری افزود: بدون تردید تنها راه اصلاح وضعیت موجود محیط‌زیست و امید به تغییر شرایط کنونی در آینده، گذر به دوره مطالبه‌گری اجتماعی است و فضای رسانه‌ای ایجاد شده در این شرایط، فرصتی پیش روی اهالی رسانه، کارشناسان و متخصصان محیط‌زیست قرار داده است که با طرح موضوع‌ها و مشکلات زیست‌محیطی، کاندیداهای انتخابات و برنامه‌هایشان را نقد کرده و مردم را نسبت به رخدادهای پیرامونی‌شان حساس‌تر کنند و در این راه استفاده حداکثری از زیرساختی مانند فضای مجازی، برای شروع این مطالبه‌گری، به طور حتم راهگشاست و باید از این فضا و فرصت پیش‌آمده نهایت بهره را برد.
ضرورت پایبندی به اصل پنجاهم قانون اساسی
باقری یادآورشد: با وجود اینکه در حال حاضر دارای اسناد بالادستی و برنامه‌های توسعه در حوزه محیط‌زیست هستیم اما همچنان از نبود راهبردهای منسجم و هدفمند در این بخش رنج می‌بریم.
تجربه نیز نشان داده که دیدگاه غالب مدیریتی مبتنی بر حل چالش در هنگام رخداد بوده و آینده‌نگری یا جایی در برنامه‌های ما ندارد یا در عمل ساختارهای موجود و فضای کنونی اجازه حرکت در این مسیر را به ما نمی‌دهد؛ اما باید آگاه باشیم که آینده فرا می‌رسد و ما در مقابل تاریخ و نسل‌های بعدی باید پاسخگوی عملکرد امروزمان باشیم.به گزارش آرزا آذربایجان به نقل از ایسنا، وی افزود: همچنین با توجه به شرایط ویژه اقتصادی و اجتماعی که در حال حاضر با آن روبرو هستیم، بدون شک مباحث اقتصادی بیش‌ترین حجم از فعالیت‌های تبلیغی از سوی نامزدهای ریاست‌جمهوری را به خود اختصاص خواهد داد، اما نکته‌ای که نباید در این میان از آن غافل شد اینکه اصل پنجاهم قانون اساسی و ممنوعیت هرگونه فعالیت مخاطره‌آمیز برای محیط‌زیست، به دلیل اینکه اشاره به نسل‌های بعد دارد باید یک خط قرمز همیشگی محسوب و پایبندی به آن یک معیار برای شناخت مردم از نامزدها معرفی شود.
Arazazarbaijan.ejtemai@gmail.com