نوروز بایرامی

نوروز بایرامی

فریده سلیمانی
نوروز بایرامی اؤزونه مخصوص خصوصیت‌لری ایله فرقلنیر. بو بایرام خالقیمیزین تاریخی کؤکو ایله باغلی اولدوغوندان عادت-عنعنه‌لرله زنگیندیر. نوروزون سوفره‌سی ده فرقلی‌دیر. بئله کی ایستر سوفره‌ده، چرشنبه‌لرده، ایسترسه ده نوروز آخشامیندا ملی خؤرکلریمیز اولما‌لی‌دیر. مختلف شیرنیاتلار، کیشمیش، پوسته، بادام بویانمیش یومورتا‌لار سوفره‌لریمیزی بزه¬ییر. بو بایرامدا کیمسه‌سیزلره، احتیاجی اولانلارا یاشلی انسانلارا باش چکمک، اونلارا بایرام پایی وئرمک ثواب حساب ائدیلیر.عصرلرین یاشیدی اولان نوروز بایرامی عادت-عنعنه‌لرله زنگیندیر. بو عادت-عنعنه‌لری خالقیمیز اونوتمور و هر ایل قئید ائدیر. آغ ساققاللاریمیز، ننه-بابا‌لاریمیز اؤز بیلدیکلرینی دانیشدیقجا یئنی-یئنی معلوماتلار الده ائدیریک. نوروز یا دوغرو تعبیرله دئسه ک اوغوز، ائللریمیزین طرفیندن ان اهمیتلی و اؤنملی بایرام ساییلیر و بو بایرامین یازین گلیشی ایله باشلاماسی و یازدا طبیعتین نفس آلدیغی فصیل اولدوغونا گؤره و بونلارلا برابر یوردوموزدا انسانلارین چوخونون اکین بیچین ایشلری ایله مشغول اولدوقلارینا گؤره اهمیتی داهادا آرتیر و یوکسک درجه یه چاتیر.نوروزا نئچه هفته قالان، یوردوموزدا قادینلار و قیزلار قوللارین چیرمالاییب ائو-ائشیکلرینی تمیزله ییب و بو بایرامدا قوناقلاریندان استقبال ائتمگه حاضرلانیرلار.ایلین سون چرشنبه سینده، گلین و نشانلی قیزلارا بایرام پایی دئنیلن و مختلف یئمک و گئییملردن و …. عبارت اولان هدیه لر آپارارلار. ها بئله ایلین سونونجو جمعه آخشامیندا خالقیمیز قبرستانلارا اوز توتوب و حق دونیاسینا کؤچنلرین زیارتینه گئدیب فاتحه و دعالار اوخوماقلا، وفات ائتمیشلره رحمت و ابدی یوردلاریندا باغیش ایسترلر. بو عنعنه یه اؤلولر بایرامی و یا عرفه دئیه رلر. عرفه شهرلریمیزده و کندلریمیزده ، مختلف گونلرده قئید اولونور و هرکندین و یا شهرینده اؤزونه مخصوص عنعنه و دبی واردی. آما بونلارا باخمایاراق، عمومیتده بیردیلر و آیرینتیلاردا آیریلیرلار.بعضی قدیم اینانجلارا گؤره کاینات دؤرد عنصردن – سو اود، تورپاق و کولکدن یارانیب. بونا اویغون اولا‌راق دا نوروز بایرامی عرفه‌سینده دؤرد چرشنبه قئید اولونور. بیرینجی چرشنبه سو چرشنبه‌سی آدلاندیریلیر. یعنی باهارا دوغرو چایلارین آزاجیق بوز باغلایان یئرلری اریییب چایلارا تؤکولور. تورپاق یاواش-یاواش ایسلانماغا باشلاییر.ایکینجی‌سی اود چرشنبه‌سی آدلانیر. اونا گؤره کی، باهارا دوغرو گونش یاواش-یاواش تورپاغی قیزدیریر، ایسیندیریر، اونو اکین اوچون حاضرلاییر. اود چرشنبه‌سینده تونقاللار قالانیر. هر عائله عضوونون آدینا بیر دنه شام یاندیریلیر، خونچا‌لار حاضرلانیر.اوچونجوسو یئل چرشنبه‌سی‌دیر. بعضی بؤلگه‌لریمیزده بو چرشنبه چوخ عزیز توتولور. یعنی یئل آرتیق آزاجیق اویانمیش تورپاغی، یازا حسرت گوللری ترپه‌دیر، تومورجوقلانان آغاجلاری یئلله‌دیر.آخیرینجی‌سی تورپاق چرشنبه‌سی‌دیر. تورپاغی آنا طبیعت سو ایله ایسلاتدی، گونشله ایسیتدی و اونو اکینه حاضرلادی. اونا گؤره ده ایلک یاز اکینینی خیشلا-کوتانلا محض تورپاق چرشنبه‌سی گونونده باشلاییرلار. قادینلار بو عرفه لرده بوغدا ایسلا‌دیرلار و اونو یازین گلیشینه بیر سیمگه و سیمبول حسابلاییرلار.سون چرشنبه ده آغ ساققاللار و آغ بیرچکلرین ائولرینه گئدیب و اونلارلا اولوب، دئییب گولوب و خوش اوقات کئچیررلر. ها بئله بو گونده کئچمیشلر قدیم ائولرده اولان باجالاردان شال ساللاییب چرشنبه پایی ایسترمیشلر. بؤیوک و داهی شاعریمیز شهریار نه گؤزل بو گونو خاطرلاییر:
باکی چینین سؤزو،سووی کاغیذی
اینکلرین بولاماسی، آغوزو
چرشنبه نین گیردکانی، مویزی
قیزلار دئیه ر : ((آتیل ماتیل چرشنبه
آینا تکین بختیم آچیل چرشنبه))
و یا بایرام ایدی گئجه قوشو اوخوردو
آداقلی قیز بگ جورابین توخوردو
هرکس شالین بیر باجادان سوخوردو
آخ نه گؤزل قایدادی شال ساللاماق
بگ شالینا بایراملیغین باغلاماق
و یا
بایرام اولوب قیزیل پالچیق ازرلر
ناققیش ووروب اوتاقلاری بزرلر
تاقچالاردا دوزمه لری دوزرلر
قیز-گلینین فیندیقجاسی حناسی
هوسله نر آناسی قایناناسی
ایندی لیکده ائولرده باجا اولمادیغینا گؤره داملاری بیر-بیرلرینه آردیجیل اولان یئرلرده پنجره اؤنونه و اودا اولمایاندا قاپیلاری چالاراق و اوندان سونرا قاچیب گیزلنرک چرشنبه پایی و یا دقیق افاده ایله دئسه ک بیللی بیللی پایی ایسترلر.بو گونده آخشام اوستلری ده کوچه لرده و ائولرده اود یاندیراراق، شنلیک ائدرلر:
آتیل باتیل چرشنبه
بختیم آچیل چرشنبه
یئری گلمیشکن اسکی لردن بوگونه دوام تاپان و تاریخین سوزگجلریندن سوزوب گلن بایرامی هامی نیزا مبارک اولسون دئیه رک خوش گونلر و آیدین گله جکلر سیزلره آرزیلاییرام و اوستاد شهریارین حیدربابا منظومه سیندن بیر آیری نمونه گتیره رک، یازیما سون قویورام.
بایرام یئلی چارداقلاری ییخاندا
نوروز گولو قار چیچگی چیخاندا
آغ بولودلار کؤینکلرین سیخاندا
بیزدنده بیر یاد ائلیه ن ساغ اولسون
دردلریمیز قوی دیکلسین داغ اولسون

نوشته شده توسط admin در سه شنبه, ۲۷ اسفند ۱۳۹۲ ساعت ۵:۵۳ ق.ظ

دیدگاه


7 − = چهار