بار الها سپاس بیکران تو را، که به ما توفیق خدمت‌گزاری در راه کتاب و کتاب‌خوانی عطا فرمودی تا بتوانیم با ارائه خدمات کتاب و کتاب‌خوانی برای جوانان و نسل‌های آینده کشور سهمی در جهت گسترش توسعه فرهنگی کشور داشته باشیم. در این مقاله با اشاره بر نظرات ائمه معصومین و سخنان بزرگان در مورد اهمیت کتاب و کتاب‌خوانی، سعی بر آن داشتیم تا بر نقش و اهمیت کتاب و کتابخوانی در توسعه فرهنگی جامعه و ضرورت آن بپردازیم
*اهمیت کتاب از دیدگاه قرآن و بزرگان
معجزه جاودانه خدای متعال قرآن است که کتاب است و یکی از دو ثقلین است که تمسک به آن نگه دارنده بشر از گمراهی و کج راهی است. می‌توان گفت که معجزه بشر هم، در کتاب است که جامع همه آفرینش انسانی است و آیینه تمام نمای انسان در این جهان است که هر کس بخواهد بداند که در این قرون متعددی که بر بشر گذشته انسان‌ها چگونه زیسته و چگونه کار کرده‌اند و چه تفکری و احساساتی داشته‌اند و بر آن‌ها چه گذشته است و چه امید و آرزوها و آمالی داشته‌اند آن‌را در کتاب باید جستجو نمایند. اسلام که دین خرد و فهم و دانش و وحی است و خدای را خیر مطلق می‌داند و مردمان را به مسابقه در خیرات دعوت کرده است، خیر مستمر و مداوم را در برخی احادیث در سه چیز می‌داند:
۱- چشمه¬ای زلال که تشنگان بشری و نباتی و حیوانی را مدام سیراب سازد. ۲- فرزند صالح که با شایستگی، اهل خدمت و امور خیریه باشد و دعای مردمان و به ویژه اهل ایمان و ثواب مستمر الهی را به ارمغان بیاورد. ۳- کتابی که نسل‌ها را به دانش، خوبی، بدی و شرّ و خیر آشنا سازد. با توجه به ارزش فراوانی که دین اسلام برای خواندن در جهت تعلیم و تربیت برای تکامل و سعادت بشر قائل شده است، قرآن را به عنوان کتاب آسمانی معرفی کرده و انسان‌ها را به خواندن و نوشتن و تحصیل علم تشویق نموده است که این امر با نزول قرآن بر پیامبر اسلام و با کلمه قرائت مسلم گردیده است:
»اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَق. خَلَقَ الْإِنسَانَ مِنْ عَلَق. اقْرَأْ وَرَبُّکَ الْأَکْرَم«
»ای پیامبر بخوان به نام پروردگارت که آفرید پروردگاری که انسان را از خون بسته و لخته شده آفریده است، بخوان ای پیامبر، پروردگار تو کرامتش نا محدود است«
پیامبر اکرم (ص) خود چنان به کتاب و علم و دانش اهمیت می‌داد که می‌فرمود: علم را باید با نوشتن به بند کشید. رسول اکرم (ص) با توجه به اهمیت علم و دانش، علماء را وارثان پیامبران دانسته است و در این مورد فرموده است: هر که راهی رود که در آن دانشی جوید، خدا او را به راه بهشت برد و به راستی فرشتگان برای طالب علم پرهای خود را فرو نهند به نشانه‎ی رضایت از او و این محقق است که برای طالب علم، هر که در آسمان و زمین است آمرزش خواهد تا برسد به ماهیان دریا، فضیلت عالم بر عابد چون فضیلت ماه است بر ستارگان در شب چهارده و به راستی علما وارث پیغمبرانند زیرا پیامبران دینار و درهمی به ارث نگذاشتند ولی ارث آن‌ها علم بود و هر که از آن برگرفت بهره‌ی فراوانی برد (اصول کافی، جلد ۱، ص ۹۷). حضرت علی (ع) با توجه به اهمیت کتاب آن را غذای روح بشر دانسته و در این مورد فرمودند: مردم هنگام غذا خوردن در شب چراغ روشن می‎کنند تا با چشم خود ببینند چه طعامی می‎خورند ولی در تغذیه‎ی روانی خود همت ندارند تا چراغ عقل را با شعله‎ی علم روشن کنند که از غذای آلوده مصون بمانند و دچار عوارض نادانی و گناه در عقاید و اعمال خود نشوند (سفینه، ص ۸۴). امام صادق (ع) مطالعه‎ی بسیار و پی‎گیر در مسائل علمی را باعث شگفتی عقل و تقویت نیروی فکر؛ و فهم و طلب دانش را یک فریضه دانستند و در خصوص اهمیت علم و دانش فرمودند: هر که دانشی آموزد و به کار بندد و آن را برای خدای تعالی تعلیم دهد در ملکوت آسمان‎ها بزرگش خوانند و گویند برای خدا یاد گرفت، برای خدا عمل کرد، و برای خدا تعلیم داد.حضرت امام خمینی (ره) بنیان‌گذار انقلاب اسلامی که خود یکی از نویسندگان و اندیشمندان بزرگ تاریخ هستند به کتاب و کتاب‌خوانی اهمیت خاصی می‌دادند و همیشه جوانان را برای کسب علم و دانش تشویق نموده و در این مورد فرموده¬¬اند: (با اراده و عزم راسخ خود به طرف علم و عمل و کسب دانش و بینش حرکت نمایید که زندگی زیر چتر علم و آگاهی آن قدر شیرین و انس با کتاب و قلم و اندوخته‌ها، آن قدر خاطره آفرین و پایدار است که همه تلخی‌ها و ناکامی‌های دیگر را از یاد می‌برد).
حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی با توجه به اهمیت کتاب، طی سالیان متمادی همیشه از نمایشگاه‌های کتاب بازدید دارند و در دیدار های متفاوت همیشه از اهمیت مقوله کتاب و کتاب‌خوانی گفته‌اند که در ذیل به نمونه ای از بیانات ایشان در خصوص اهمیت کتاب و کتاب‌خوانی می‌پردازیم.
کتاب، دروازه‌اى به سوى گستره‌ى دانش و معرفت است و کتاب خوب، یکى از بهترین ابزارهاى کمال بشرى است. همه‌ دستاوردهاى بشر در سراسر عمر جهان، تا آن‌جا که قابل کتابت بوده است، در میان نوشته‌هایى است که انسان‌ها پدید آورده‌اند و مى‌آورند. در این مجموعه‌ى بى‌نظیر، آموزش‌هاى آسمانى درس‌هاى پیامبران به بشر و دانش‌ها و شناخت‌هایى است که سعادت بشر بدون آگاهى از آن امکان پذیر نیست.
کسى که با این دنیاى زیبا و زندگى‌بخش دنیاى کتاب- ارتباط ندارد بى‌شک از مهم‌ترین دستاورد انسانى و نیز از بیشترین معارف الهى و بشرى محروم است. براى یک ملت، خسارتى بزرگ است که افراد آن، با کتاب سر و کارى نداشته باشند و براى یک فرد، توفیق عظیمى است که با کتاب، مأنوس و همواره در حال بهره‌گیرى از آن یعنى آموختن چیزهاى تازه باشد. با این دیدگاه، به روشنى مى‌توان ارزش و مفهوم رمزى عمیق این حقیقت تاریخى را دریافت که اولین خطاب خداوند متعال به پیامبر گرامى اسلام (ص) این است که: »بخوان!« و در اولین سوره‌اى که بر آن فرستاده‌ى عظیم‌الشأن خداوند فرود آمده، نام قلم به تجلیل یاد شده است: »اقرأ و ربّک‌الأکرم، الذى علّم بالقلم«
*کتاب، رسانه جمعی و ارتباطی
با پیدایش عنصر ارتباطات و پیشرفت حیرت انگیز ابزارهای اطلاع رسانی ماهواره ای، گمان می‌رفت که این اطلاعات و و یافته های جدید و به روز علمی به جایگاه کتاب لطمه بزند اما چنین نشد و چنین نیز نخواهد شد؛ زیرا کتاب یک رسانه ارتباطی است که بر خلاف سایر رسانه‌ها از حیث عامل زمان به کلی مستقل است و خواننده می‌تواند آزادانه هر زمان که بخواهد از آن استفاده کند. از این نظر کتاب با سایر رسانه‌ها تفاوت عمده ای داشته و نقش موثری را در جهت توسعه فرهنگ جامعه بر عهده دارد. این رسانه ارتباطی زمانی می‌تواند نقش خودش را در جامعه ایفا کند که ما فرهنگ کتاب‌خوانی را در جامعه گسترش دهیم.