مهدی قلی پور
گروه اقتصادی: با توجه به رقم بالای حدود ۳۰ درصد ضایعات محصولات کشاورزی و همچنین اهمیت صنایع تبدیلی در کاهش ضایعات و ایجاد ارزش افزوده، درآمدهای ارزی و اشتغال بررسی وضعیت این صنایع و ارائه راهکارهایی جهت حضور موفق در بازارهای بین المللی از اهمیت خاصی برخوردار است.
شناخت نقاط قوت، فرصت‌ها و نیز مشکلات و تنگناهای تولید و عرضه محصولات کشاورزی می‌تواند استان آذربایجان غربی را به چشم اندازهای روشن‌تر در توسعه صنایع وابسته تبدیلی به آن سوق دهد.پیشرفته ترین کشورهای صنعتی، علی رغم تمام تحولات تکنولوژیکی توسعه بخش کشاورزی را نه تنها مکمل بخش صنعت می دانند بلکه اهمیت تولید غذا را در پیوند با امنیت مل ی خود نیز ارزیابی می نمایند.
در کشور ما علاوه بر اینکه توسعه صنعتی نسبتی با روندی که در دنیا صورت می گیرد ندارد از ارتباط آن با بخش کشاورزی نیز غفلت شده است. با توجه به امکانات وسیع ایران برخورداری از تنوع شرایط آب و هوایی و امکان تولید تقریبًا تمامی انواع محصولات مناطق معتدل، نیمه گرمسیری و گرمسیری و همچنین کیفیت بالای محصولات تولیدی آن موجب شده است تا ایران یکی از پنج کشور جهان باشد که در تولید حدود ۲۰ محصول کشاورزی جزء تولیدکنندگان عمده باشد.
این در حالی است که از تمامی امکانات اراضی قابل کشت و آب قابل استحصال نیز استفاده نمی شود. با توجه به رقم بالای حدود ۳۰ درصد ضایعات محصولات کشاورزی و همچنین اهمیت صنایع تبدیلی در کاهش ضایعات و ایجاد ارزش افزوده، درآمدهای ارزی و اشتغال بررسی وضعیت این صنایع و ارائه راهکارهایی جهت حضور موفق در بازارهای بین المللی از اهمیت خاصی برخوردار است.این در شرایطی است که در تعیین راهبردهای توسعه اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم عمده کشورها.راهبرد صنعتی شدن را برگزیدند و علت آن را ارزش افزوده این بخش ذکر کردند. یعنی تحول تکنولوژی مبتنی بر دانش و دانایی, صنعتی شدن امروزی و توسعه اقتصادی کشورها را تعریف می نماید نه صنایع سنتی. علی رغم تمام تحولات تکنولوژیکی، پیشرفته ترین کشورهای صنعتی توسعه بخش کشاورزی را نه تنها مکمل بخش صنعت و کاربرد صنعت در کشاورزی موجب افزایش بهره وری در بخش می دانند بلکه اهمیت تولید غذا را بیشتر مربوط با امنیت ملی خود ارزیابی می نمایند. توسعه صنعتی در ایران نه تنها هیچ نسبتی با روندی که در دنیا صورت می گیرد؛ ندارد بلکه موجب غفلت از ارتباط آن با بخش کشاورزی نیز شده است. این غفلت علاوه بر آثار سوء اقتصادی – اجتماعی که در پی داشته امنیت اجتماعی و اقتصادی را نیز به مخاطره انداخته است.
این در حالی است که نبود صنایع تبدیلی یکی از بزرگترین مشکلات استان آذربایجان غربی است و احداث کارخانه‌های فرآوری مواد معدنی و تبدیل مواد اولیه و خام به کالاهای با ارزش افزوده بالاتر با اندکی حمایت دولت و سرمایه گذاری بخش خصوصی در کوتاه مدت امکان پذیر است و می تواند ثروت ملی را نیز افزایش دهد.صنایع وابسته به کشاورزی در منطقه به دلیل داشتن موقعیت منحصر به فرد،اهمیت و نقش مهمی در توسعه فعالیت‌های زراعی، باغی، آبزی پروری دامداری و توسعه اقتصاد کشاورزی داشته و با توجه به تنوع شرایط آب و هوایی و امکان تولید انواع محصولات کشاورزی، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان، جذابیت اقتصادی ویژه ای را در پی دارد.با بررسی پتانسیل‌های موجود در کشاورزی استان و پیشرفت فناوری و صنایع، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی در زمینه کشاورزی، با توجه به آثار مستقیم و غیر مستقیمی که در بخش کشاورزی بر جای می‌گذارد، از اهمیت زیادی در رشد اقتصاد کشاورزی برخوردار می سازد. از سوی دیگر مزیت‌های سرمایه گذاری در بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی استان بسیار بالاست و منابع طبیعی، اقلیم مستعد و خاک نسبتاً حاصل خیز کشاورزی، موقعیت ویژه ژئواکونومیک و قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم و محل اتصال خاورمیانه آسیا و اروپا از ویژگی‌های آذربایجان‌غربی است.
این استان به دلیل زیرساخت‌های توسعه یافته در حوزه های مخابرات، برق، جاده، راه آهن فرودگاه، بازارگسترده داخلی با جمعیت ۷۵ میلیون نفری و دسترسی سریع به کشورهای منطقه با جمعیت ۳۰۰میلیون نفری، وجود نیروی انسانی آموزش دیده، کارآ و با صرفه اقتصادی، هزینه های پایین تولید وخدمات عمومی شامل نهاده‌ها، مواد اولیه، انرژی، حمل‌ونقل، ارتباطات و دستمزد، وجود دانشگاه‌ها ومراکز آموزشی تحقیقات کشاورزی به عنوان تأمین کننده نیروی متخصص این بخش دارای شرایط ویژه ای برای گسترش صنایع تبدیلی از قبیل کنسانتره، آب میوه، سبزه پاک کنی، سردخانه میوه و صنایع غذایی است.احداث سدهای بزرگ و کوچک و سیل بندها در مسیر آب‌های روان و رودخانه‌ها و اجرای روش‌های نوین آبیاری در اراضی پایاب سدهای استان، احداث شبکه های فرعی طرح‌های آبیاری تحت فشار و تجهیز و نوسازی مزارع، وجود بستر مناسب جهت ایجاد کشت و صنعت درپایاب سدها به دلیل وسعت اراضی قابل کشت و تنوع اقلیم از دیگر مزیت‌های آذربایجان غربی در حوزه کشاورزی است.
وجود مراکز تحقیقاتی کشاورزی و منابع طبیعی، وجود سیلوها و سردخانه‌ها برای نگهداری بلند مدت محصولات کشاورزی، از جمله جذابیت‌های سرمایه گذاری در بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی، تکمیلی، فرآوری و بسته بندی محصولات این بخش از قبیل کنسانتره، آب میوه، سبزه پاک کنی، سردخانه میوه و صنایع غذایی در آذربایجان غربی محسوب می‌شود.کارشناسان اقتصادی بر این باورند که کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش مهم‌ترین مشکلات بخش صنعت استان آذربایجان غربی است و با پایین آمدن نرخ بهره بانکی و تامین سرمایه در گردش واحد های تولیدی شاهد رونق اشتغال‌زایی و توسعه عرصه اقتصادی استان خواهیم بود.
شناخت نقاط قوت، فرصت‌ها و نیز مشکلات و تنگناهای بخش صنعت می‌تواند استان آذربایجان غربی را به چشم اندازهای روشن‌تر در صنعت و صنایع وابسته تبدیلی به آن سوق دهد، چرا که صنایع وابسته به صنعت در منطقه به دلیل داشتن موقعیت منحصر به فرد، اهمیت و نقش مهمی در توسعه فعالیت‌های زیر مجموعه صنایع تبدیلی و توسعه اقتصادی داشته و با توجه به تنوع زمینه های مختلف تولید و امکان تولید انواع محصولات صنعتی، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان، جذابیت اقتصادی ویژه ای را در پی دارد.