نقاشی دیواری عرصه هویت شهری
علی رزم‌آرای
گروه فرهنگی: از چشم امروز: پهنه جغرافیایی شهر ارومیه با توجه به اینکه در مناطق مختلف آن قومیت¬های متنوعی سکونت دارند با ویژگی‌های فرهنگی- قومی گره خورده است که می‌توان از این ظرفیت برای جذاب کردن شهر ارومیه استفاده کنیم. تنوع فرهنگی و قومی خود زمینه‌ای است برای داشتن منظر شهری متفاوت و در عین حال زیبا که می‌تواند تلطیف دهنده و آرامش دهنده روحیه شهروندانی باشد که دائماً با آلودگی و استرس سر و کار دارند.
برای اینکه منظر شهری را برای شهروندان دلپسند کنیم بهتر است در برخی از مناطق به خصوص مناطقی که رویکرد محله ای دارند و عبور منطقه ای و فرا منطقه ای در آنجا صورت نمی‌گیرد از نگاه های محلی مردم استفاده شود یعنی نقطه نظرات و ایده و فرهنگ ساکنان منطقه استفاده شود و طرحی متناسب با این ویژگی‌ها در منظر و گرافیک شهری استفاده شود.
اما در مکان‌هایی که رویکرد عمومی دارند و محل عبور عام شهروندان است، نگاه مدیریت شهری به گرافیک و فضای شهری باید فراتر از نگاه محله ای باشد و هنرمند و مدیریت شهری طرح و ایده خود را به سمت ملی گرایی ببرد. البته در این مقوله باید از نمادهای فرهنگ ایرانی اسلامی استفاده شود.
خوشبختانه در سال‌های اخیر به ویژه یک سال گذشته این سبک در برخی مکان‌ها از جمله پل‌های زیرگذر و دیواره های معابر به خوبی دیده می‌شود. اگرچه شهرداری ارومیه در این مسیر گام مثبتی برداشته است و ورود جدی به مقوله منظر شهری در برنامه‌ها و اولویت‌های ان دیده می‌شود؛ اما بدون شک برگزاری دوسالانه گرافیک و منظر شهری جهش خوبی است تا به نقطه نظر مطلوب در این خصوص دست یابیم.
نقاشی دیواری از جمله هنرهایی است که اگر به درستی در سطح شهر اجرا شود، منجر به تلطیف روحیه شهروندان شده و کشیدن تصاویری همچون مزرعه، منظر و برگشت به زندگی گذشته موجب می‌شود که شهروندان برای دقایقی زندگی پرمشقت و پر از تلاطم خود را به فراموشی بسپارند.
اما متأسفانه بسیاری از هنرمندان متأسفانه آشنایی چندانی با روانشناسی محیط ندارند و نمی‌دانند که چه چیزهایی را در ناخودآگاه جمعی مردم زنده کنند تا شهر از این آشفته بازار منظر دربیاید. برگزاری کارگاه‌هایی در بحث‌های روانشناسی محیط برای نقاشان و از سوی دیگر اگر موضوعات خاص هنری با نقطه نظرات عموم بررسی و تحلیل شود، علاوه بر توجه به جنبه های فرهنگی و اجتماعی آن قطعا دستاورد خوبی به خصوص در زمینه نقاشی که در مقایسه با سایر هنرها پیچیدگی خاصی دارد، به همراه خواهد داشت.
زمانی که یک گروه متخصص به یک موضوع توجه می‌کنند، نگاه موجود در کار ثابت، ملال آور بوده و با خستگی همراه است، به ویژه در سبک هنری هنرمندانی که از سبک و سیاق خاصی برخوردارند و نگاه ثابتی در استفاده از رنگ‌ها و طرح‌ها دارند؛ اما این مستلزم فرصتی است که مدیریت شهری در جهت ایجاد آن باید تلاش کند تا در کنار تعامل با هنرمندان و متخصصان هنر لحاظ کردن دیدگاه¬های عام‌تر نیز بر جاذبه¬های شهر ارومیه بیفزایند.
از چشم دیروز: زمانی دیوارهای یک شهر مانند ارومیه محل مناسبی برای شعارنویسی و … بود. که هنوز هم گوشه و کنار شهر ارومیه بعضا ً به یادگار این شعارها را از دوران انقلاب با خود دارند. زمانی دیوارهای شهر (ارومیه) محل مناسبی برای تبلیغات محیطی به شکل سنتی بودند که هم برای نوشتن و هم برای چسباندن اعلامیه‌ها و … مناسب جلوه می‌کردند. هنوز هم گوشه و کنار شهر ارومیه کم و بیش این نوع روش تبلیغ را به خود می‌بیند و یا از گذشته به یادگار دارد.
اما امروز با پیشرفت شیوه¬ها و روش¬های تبلیغی و صنعتی شدن و گستره شدن آن، روش محیطی این گونه اطلاع رسانی نیز تغییر کرده و به تنوع رسیده است. برای مثال انواع بیل بوردها بنرها، فلکس فیس¬ها، تابلوهای دیجیتالی و…
زمانی دیوارهای شهر (ارومیه) محل مناسبی برای تبلیغات انتخاباتی بود که هنوز هم هست. در انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی در سال گذشته دیوار های شهر ارومیه میزبان انواع شعارها له یا علیه کاندیداهای شرکت کننده در این مارتن مردمی بودند. زمانی دیوارهای شهر به میهمانی نقاشی¬های شخصی و دل نوشته¬ها و بعضا ً اراجیف و مزخرفات غیراخلاقی و … می¬رفتند. اما امروز می¬توان با تغییر و ساماندهی فضای شهری و عبور از تک تک موارد فوق و زمینه سازی برای زیرساخت¬های فرهنگی فرهنگ و تفکر شهروندی و رسیدن به مجموعه تفکر هنری دارای بعد و ظرفیت¬های کلان یعنی هنر شهری نقاشی دیواری را دارای هویت دید و واقعیت‌های روان-شناختی جامعه شناختی، زیبا شناختی و توسعه نگر مربوط به این مجموعه هنری وابسته به معماری شهرسازی، زیباسازی و فرهنگ جامع شهرنشینی را شناخت و در جهت مدیریت بهینه و جامع کلان شهری و بزرگ شهری به کار بست.
از چشم نقاشی دیواری: نقاشی دیواری هنری عمومی است که در ارتباط با فضای شهری، معماری و زندگی شهروندی قرار می‌گیرد. نقاشی‌های دیواری می‌توانند دلبستگی ایجاد کنند و تبدیل به بخشی از خاطرات زندگی شهری برای مردمانی شوند که به واسطه دوری از دامان طبیعت، امکان مرور هر روزه صحنه‌ها و مناظر طبیعی را ندارند.
چنان که آیدین آغداشلو در تعریف نقاشی دیواری می‌گوید: شروع هنر دیوارنگاری یا همان نقاشی دیواری را می‌توان به کنده‌کاری‌های انسان‌های نخستین روی دیواره غارها نسبت داد به زمانی که بشر تمایل داشت روی درخت‌ها سنگ‌ها و دیوارها، علامت بگذارد. البته در آن زمان همه چیز به یک امضای ساده ختم می‌شد اما امروزه دیوارنگاری با رنگ و قلم‌مو و سطوح وسیع سیمانی تعریف می‌شود و ضمنا طرح‌ها هم دیگر آن دیوار نوشته‌های ساده پیشین نیستند بلکه به طرح‌ها و تصویرهای انتزاعی خاص دوران معاصر بدل شده‌اند. نقاشی دیواری یا دیوارنگاری برای ایرانی‌ها پدیده ناآشنایی نیست و در گذشته در ساختمان‌های ایرانی کاربرد فراوان داشته است. نمونه‌های بسیاری از این هنر را می‌توان در ابنیه تاریخی مشاهده کرد. دیوارنگاره‌های کاخ چهل‌ستون یا عمارت عالی‌قاپو نمونه‌ای از این هنر در بناهای قدیمی ایران هستند.
بر اساس تعاریف آکادمیک، نقاشی دیواری ایرانی، نوعی دیوار نگاری به شمار می‌رود که از طریق رنگ‌آمیزی گچ و آهک مرطوب با رنگ‌های محلول در آب، ایجاد می‌شود. این نقاشی‌های دیواری »فرسک« نام دارند؛ البته قدیمی‌ترین دیوارنگاره‌های ایران از دوره غارنشینان و از غاری در لرستان به دست آمده است که در واقع حکاکی روی سنگ هستند.
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۱۳ مهر ۱۳۹۲ ساعت ۶:۵۳ ق.ظ
