ناقوس کم‌آبی در آذربایجان غربی به صدا درآمد استان پرآبی اسیر مشکل آب شده است

الناز ملک‌زاده
گروه گزارش: آذربایجان غربی دومین استان پرآب کشور به دنبال کاهش نزولات جوی و مصرف بی رویه آب در بخش کشاورزی و تامین آب آذربایجان غربی هم اکنون خود دچار بحران شدید آب شده و ناقوس کم آبی در استان به صدا در آمده است.
کمبود آب شرب در مناطق شهری و روستایی، از دست دادن آب‌ها به دلیل عدم تکمیل سدهای در دست احداث، نبود مدیریت صحیح برای استفاده از حق آبه های مرزی، وجود چاه‌های کشاورزی غیر مجاز، فرسوده بودن شبکه های آب‌رسانی شهری و روستایی بخشی از مشکلات حوزه آب در آذربایجان غربی به گفته نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی هستند.
عدم تحقق وعده واگذاری مدیریت ارس به آذربایجان غربی، اجرایی نشدن طرح‌های آبی استان بر عکس سایر استان‌های کشور، تخصیص حق آبه از زرینه و سیمینه رود به آذربایجان شرقی و نبود آب در روستاهای اطراف این دو رود، نبود اعتبار برای اجرای طرح‌های پایاب سدها و عدم تامین آب و فاضلاب طرح‌های مسکن مهر از دیگر مشکلات حوزه آب کشور بوده که نمایندگان طی ۳ روز سفر وزیر نیرو به آذربایجان غربی مطرح کردند.
هم اکنون به دلیل سوء مدیریت منابع آبی، هدررفت آب در پی استفاده بی رویه در بخش‌های مختلف، راندمان پایین آبیاری در بخش کشاورزی، کمبود میزان نزولات آسمانی به همراه استفاده غیراصولی از منابع آب‌های زیرزمینی نه تنها آذربایجان غربی بلکه کشور را با مشکل اساسی کمبود مواجه کرده که ادامه این روند غیرقابل جبران خواهد بود.
*حسینی صدر: معاونت برنامه ریزی اعتبارات ماده ۱۸۰ در حوزه آب خوی را حذف کرد
نماینده مردم خوی و چایپاره در مجلس شورای اسلامی طی ۳ روز بازدید وزیر نیرو از طرح‌های آبی آذربایجان غربی با اعلام اینکه کم آبی مشکل اصلی روستاها و برخی مناطق شهری خوی محسوب می‌شود، افزود: هم اکنون ۵۰ روستا از ۲۹۰ روستای این شهرستان با بحران کم آبی مواجه هستند.
موید حسینی صدر اظهار داشت: این در حالی است که عمق ۳۰ حلقه چاه آب تامین کننده آب شرب به طور میانگین به ۱۶۰ متر کاهش یافته و شاهد افزایش میزان نیترات آب هستیم که این امر نیز یکی از بحران‌های جدی در این حوزه بوده که نیازمند توجه ویژه وزارت نیرو است.
وی از وجود مشکل کم آبی در شهر قطور نیز خبر داد و گفت: خانه های محله ای در قره ضیاءالدین به علت احداث سد آغ چای پر از آب شده که اعتبار رفع این مشکل از محل ماده ۱۸۰ از سوی معاونت برنامه ریزی استانداری آذربایجان غربی حذف شده که این مشکل در بسیاری از پروژه های آب روستایی مشاهده می‌شود.
*قاضی پور: مدیریت مجموعه سد ارس کی به آذربایجان غربی واگذار می‌شود؟
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی نیز در جریان بازدیدهای ۳ روزه وزیر نیرو از طرح‌های زیر حوزه این وزارتخانه در آذربایجان غربی ضمن یادآوری این موضوع که مقرر بود مدیریت مجموعه سد ارس از آذربایجان شرقی به آذربایجان غربی واگذار شود، گفت: پی کی این واگذاری انجام خواهد شد.
نادر قاضی پور با اشاره به اینکه بودجه وزارت نیرو ۵ میلیارد دلار در سال است، اظهار داشت: این در حالی است که از سهم ۶۳۰ هزار میلیارد ریالی آذربایجان غربی با دارا بودن ۴٫۲ درصد جمعیت کشور تنها ۲٫۲۱ درصد به استان تخصیص می‌یابد که عادلانه نیست.
وی ضمن انتقاد از توقف ادامه احداث سدهای باراندوز و نلزلو در ارومیه ولی ادامه عملیات اجرایی سد شهید مدنی در آذربایجان شرقی، گفت: این در حالی است که متأسفانه احداث کانال دلمه ارخی در منطقه نازلو نیز تعطیل شده که باید تا روستای قره‌باغ امتداد پیدا می‌کرد.
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: هم اکنون تعدادی از روستاهای ما تانکر نیاز دارند و این در حالی است که شرکت آب و فاضلاب روستایی آذربایجان غربی مستاجر یک غذاخوری است و باید یکی از ساختمان‌های مازاد آب منطقه ای به این دستگاه داده شود.
*پرداخت ۶۰۰ میلیارد اعتبار جمع بندی راهکارهای احیای دریاچه ارومیه خیانت به بیت‌المال است
قاضی پور با اشاره به نشست سال گذشته وزیر نیرو و رئیس سازمان محیط زیست در آذربایجان غربی و تصویب نهایی طرح‌های احیایی دریاچه ارومیه، گفت: متاسفانه از سال گذشته تا کنون بالغ بر ۲۴ درصد آب دریاچه ارومیه نیز خشک شده ولی همچنان درجا می‌زنیم و اقدام قابل توجهی صورت نگرفته است.
وی همچنین از استقرار ستاد احیای دریاچه در دانشگاه صنعتی شریف تهران با وجود دانشکده های منابع طبیعی و کشاورزی در دانشگاه ارومیه انتقاد کرد و گفت: این ستاد برای جمع بندی راهکارها ۶۰۰ میلیارد ریال اعتبار درخواست کرده که هزینه کردن این مبلغ برای یک جمع بندی ساده خیانت به بیت‌المال است.
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی در ادامه سخنان خود افزود: ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه ۷۰ برگ راهکاری که ارائه کرده را همه از دستگاه های اجرایی آذربایجان غربی گرفته و عملا کار جدیدی انجام نداده است که باید به این موضوع و نحوه هزینه اعتبارات با توجه به وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه توجه ویژه داشت.
*علیپور: مشکل آب شرب شوط حل شود/ لزوم افزایش تانکرهای حمل آب
نماینده مردم ماکو، چالدران، شوط و پلدشت در مجلس شورای اسلامی نیز در جریان این بازدیدها با اشاره به هزینه ۲۲۰ میلیارد تومانی برای اجرای طرح تامین آب شرب شهر شوط تا کنون، ادامه داد: نیازمند توجه ویژه وزارت نیرو برای تخصیص اعتبار مورد نیاز اتمام طرح بوده تا هفته دولت مردم از آب آشامیدنی سالم و بهداشتی بهره‌مند شوند.
محمد علیپور با اشاره به اینکه شهر شوط در فاصله کمتر از هزار متری از آب با مشکل کمبود آب مواجه است و از رئیس جمهور درخواست صدور دستورات لازم جهت ایجاد مخزن آب برای شوط شده است، اظهار داشت: با توجه به آبرسانی به تانکر بیش از ??? روستای منطقه آزاد ماکو، وزارت نیرو باید با فوریت در صدد حل مشکل آب شرب اهالی این روستاها باشد.
وی ضمن انتقاد از نیمه تمام ماندن پروژه سد کرم آباد که با هدف انتقال آب به دریاچه ارومیه و تامین آب زراعی پلدشت طراحی شده، گفت: تا کنون چندین ایستگاه انتقال و حوضچه آب در راستای این پروژه به اتمام رسیده که اقداماتی ناچیز باقی مانده و باید با توجه به نیازهای آبی منطقه هر چه سریع‌تر به اتمام برسد.
نماینده مردم ماکو، چالدران، شوط و پلدشت در مجلس شورای گفت: متاسفانه هیچ توجیهی برای مردم منطقه نشده چرا که آب از کنار اراضی مردم جاری و به دریای مازندران سر ریز می‌شود که برای تکمیل پروژه به منظور تامین آب زراعی مردم منطقه در بودجه سال آتی و یا با واگذاری به بخش خصوصی تامین اعتبار شود.
علیپور با اشاره به اینکه طی سال‌های گذشته ۳۰ تا ۴۰ روستا در شهرهای شوط، پلدشت و ماکو و چالدران با تانکر آب آبرسانی می‌شدند در صورتی که امسال تعداد این روستاها چندین برابر شده و نیازمند هستیم تعدادی تانکر برای حمل آب تامین شود، ادامه داد: در برخی مناطق در تامین آب صنعتی مشکل داریم و نیازمند رسیدگی است.
*عثمانی: الگوی بی سر و سامان کشت در بخش کشاورزی ساماندهی شود
نماینده مردم بوکان در مجلس شورای اسلامی هم در جریان بازدید وزیر نیرو از طرح‌های آب بوکان با اشاره به محدودیت منابع تامین آب در سطح کشور و لزوم تعریف الگوی توسعه با توجه به این محدودیت‌ها، گفت: منابع کم یاب گران هستند ولی متأسفانه این منبع کمیاب در ایران بسیار ارزان است.
محمد قسیم عثمانی با اشاره به شرایط بحرانی دریاچه ارومیه و توسعه کشاورزی در منطقه، خواستار طراحی الگوی کشت مناسب غیر از الگوی کشت بی سر و سامان فعلی شد و ادامه داد: در این راستا با توجه به راندمان پائین مصرف آب در بخش کشاورزی باید بر اساس نوع محصول و میزان کشت برای هر هکتار زمین الگوی مصرف آب تعریف شود.
وی با اشاره به آبگیری سد خراسانه بوکان و عدم اجرای شبکه های پایاب این سد به عنوان یکی از مطالبات اصلی مردم منطقه و کشاورزان، گفت: متاسفانه به نام آب شرب از سد بوکان آب برداشت می‌شود که با وجود کمبود آب شرب، کشاورزی و حتی آب صنعتی گناه نابخشودنی است.
نماینده مردم بوکان در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: برداشت ماسه از بستر رودخانه سیمینه سبب شده تا آبی از این رود به دریاچه ارومیه جاری نشده و در اثر برداشت‌های غیرمجاز عمق‌های ۶ متری در بستر رودخانه ایجاد شود که این کار توسط رانت خوارانی که ماسه شویی دارند و ماسه‌ها را به قیمت‌های گزاف بدون دانه بندی به مردم می‌فروشند انجام می‌شود.
*حجت الاسلام بیگی: آب سیمینه رود و زرینه رود در آذربایجان شرقی مصرف می‌شود
نماینده مردم میاندوآب، تکاب و شاهین دژ در مجلس شورای اسلامی نیز در این بازدیدها با بیان اینکه مردم بسیاری از روستاهای میان دو آب زرینه و سیمینه رود که در صد متری این رودخانه‌ها واقع شده‌اند از نبود آب کشاورزی رنج می‌برند، افزود: پذیرش این که آب از میاندوآب به تبریز انتقال در صورتی که مردم این روستا حق استفاده از این آب را برای شرب نداشته باشند سخت است.
حجت الاسلام روح الله بیگی با انتقاد از اینکه متأسفانه کانال انتقال آب حفاظ نداشته و سالانه تعداد زیادی از مردم روستاهای اطراف در این کانال غرق شده و جان خود را از دست می‌دهند، ادامه داد: رودخانه های پر آب زرینه و سیمینه رود برای مردم منطقه هیچ نفعی نداشته و حتی در برخی موارد نیز منجر به بروز مشکلاتی برای مردم شده است.
*انتقال آب از ارس به دریاچه ارومیه منطقی نیست
وی با اعلام اینکه نمی‌خواهیم آب شرب مردم تبریز را قطع کنیم، ادامه داد: ولی این منطقی نیست که با نبود آب در آذربایجان غربی، علاوه بر تامین آب شرب تبریز، آب مورد نیاز مصارف صنعتی و پارک‌های این استان نیز از محل منابع آبی آذربایجان غربی تامین شود.
نماینده مردم میاندوآب، تکاب و شاهین دژ در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه انتقال آب از ارس به دریاچه ارومیه به سبب ارتفاع زمین و مصارف بالای کشاورزی در مجاورت خط انتقال توجیه فنی ندارد، گفت: یک قطره آب هم از ارس به دریاچه ارومیه نمی‌رسد چرا که کشاورزان محترم آذربایجان شرقی همانند گوشت قربانی این آب را به مصارف کشاورزی در آورده و این آب به نام دریاچه ارومیه و به کام کشاورزان آذربایجان شرقی تمام می‌شود.
*خضری: تا سال ۲۰۱۵ آب‌های مرزی ایران باید مهر شوند
نماینده مردم پیرانشهر و سردشت در مجلس‌ شورای اسلامی هم در جریان بازدید وزیر نیرو از طرح‌های این وزارتخانه در سردشت گفت: چنانچه تا سال ???? نتوانیم آب‌های مرزی خود را مهار کنیم کشورهای همسایه ?? درصد از حق آبه را به خود اختصاص می‌دهند.
رسول خضری با بیان اینکه قدم‌های بسیار ناچیزی برای مهار آب‌های مرزی برداشته شده و این بسیار دردآور است که در کشوری که با کمبود آب مواجه هستیم به سبب برخی دلایل سهم عظیمی از آب کشور را به کشورهای همسایه بدهیم، اظهار داشت: مازاد آب سدهای منطقه پیرانشهر به دیگر مناطق منتقل می‌شود.
وی با بیان اینکه اگر به آذربایجان غربی که انبار آبی ایران است نگاهی اجمالی داشته باشیم می‌بینیم با این همه نعمات خدادادی دچار مشکل و کمبود هستیم، گفت: دو سد در سردشت و ۵ مورد در پیرانشهر واقع شده است با این حال مشکلاتی در حوزه آب در این دو شهرستان وجود دارد.
وی تملک اراضی، باغات و مراتع مردم از مهم‌ترین و حادترین مشکلات مردم در حوزه سد سیلوه است که در دوره گذشته نیز در سفر استانی پرداخت حق‌الناس کشاورزان در اولویت قرار گرفت در صورتی که مردم این منطقه که در مسیر سیل و برخی از خطرات هستند حتی امکان بازسازی منازل خود را ندارند.
نماینده مردم پیرانشهر و سردشت در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: مسئله مهم دیگر زهکشی و کانال کشی در این منطقه است، مدیریت منابع آب در این بحران بی آبی از شعارهای اصلی دولت است بنابراین نیاز است در افزایش راندمان کشاورزی که از برنامه های توسعه پنجم نیز بوده است در زهکشی، کانال کشی و آبیاری تحت فشار اقدامات لازم را در مورد اراضی اطراف سدها انجام شود.