مینی مالیسم تجلی روح صورت در ساخت اثر هنری

مینی مالیسم تجلی روح صورت در ساخت اثر هنری

علی رزم‌آرای
گروه فرهنگی : نویسنده این نوشتار به اعتبار فعالیت تخصصی در حوزه ادبیات داستانی و شعر ، در جلسات هفتگی یا ماهیانه و یا کارگاه¬های تخصصیی ادبیات داستانی و شعر، نقد ادبی و تئوری ادبیات و… حضور مستمر دارد. این حضور مستمر اشکال مختلفی دارد: به عنوان عضو انجمن و یا کانون شعر و داستان و یا به عنوان منتقد و میهمان و … به همین اعتبار در یکی از جلسات کانون داستان نویسی حوزه هنری ارومیه پیرامون داستان¬های بسیار بسیار کوتاه یا داستانک و با نام ویژه خود مینیمال اپیگرام و صورت¬های گوناگون چون فلش فیکشن و…. سؤالاتی مطرح شد که من نویسنده این نوشتار در یک ارائه ساده در همان جلسه به نکاتی در این باب پرداختم. در صفحه فرهنگ و هنر روزنامه آراز آذربایجان نیز ستونی به نام داستانک در چهارچوب صفحه وجود دارد که در این بین در اغلب اوقات داستان¬های کوتاهِ کوتاهی تحت عنوان داستانک در قالب این ستون به مخاطبان روزنامه و صفحه فرهنگ و هنر آن عرضه می شود. پیامد عرضه چنین متون کوتاه و بسیار کوتاه پرسش دوستانی بوده است که مخاطبان این صفحه بوده و هستند در باب چند و چون نظری و ادبی چنین متون کوتاهی. نوشتار زیر در همین مسیر جهت آشنایی و معرفی بیشتر این قالب رایج داستانی به قلم سپرده می¬شود. همچنین لازم به یادآوری است که متن زیر حاصل برداشت آزادی است از چند منبع گوناگون که اغلب از سلیقه های بغرنج ترجمه¬ای و مفهومی آکنده بوده¬اند. ریخت شناسی داستان‏های مینی‏ مالیستی:در نیم قرن اخیر، جهان داستان کوتاه آبستن شکل‏های نوینی از روایت داستانی بوده است. گونه‏ای که هر روز کوتاه و کوتاهتر می‏شود. این خوش‏اقبال‏ترین نوع ادبی مدرن، در طول این سال‏ها دستخوش تغییرات مهمی بوده است. در مغرب زمین، که موطن اصلی این گونه ادبی‏ست، شکل‏های تعریف شده‏ای از آن ثبت شده است.جنبش فرمالیست که در دهه ۱۹۲۰ شکوفا شد، به نوعی موجد اصلی پدید آمدن نظریات تئوریک درباره داستان کوتاه بود. نظریه پردازانی چون ویکتور اشکلوفسکی و حتی روایت‏شناسانی چون تسوتان تودورف و… در بسط و گسترش آن تأثیر داشتند.مینی‏مالیست‏ها را می‏باید فرزند خلف جنبش فرمالیست‏ها به حساب آورد. گرچه در پدید آمدن آن خیزش‏های فلسفی و سیاسی سال‏های پس از جنگ جهانی دوم نیز بی‏تأثیر نبود.فرمالیست تجلی روح صورت در ساخت اثر هنری بود که در حوزه‏های مختلف هنر از جمله موسیقی، نقاشی، شعر، داستان و … نفوذ کرد.مینی‏مالیسم تجلی و بروز تلاش فرمالیست‏ها در ایجاد شکل¬های جدید بود. تلاشی در جهت تجربه‏های نو در پدید آوردن شیوه‏های تازه که شعار اصلی فرمالیست‏ها بود.در فرهنگ بریتانیکا درباره واژه مینی‏مالیسم چنین آمده است:جنبشی که در اواخر دهه ۱۹۶۰ در عرصه هنرها، به ویژه نقاشی و موسیقی در امریکا پا گرفت و بارزترین مشخصه آن تأکید بر سادگی بیش از حد به صورت و توجه به نگاه عینی و خشک بود. آثار این هنرمندان گاهی کاملاً از روی تصادف پدید می‏آمد و گاه زاده شکل‏های هندسی ساده و مکرر بود. مینی‏مالیسم در ادبیات سبک یا اصلی ادبی‏ست که بر پایه فشردگی افراطی و ایجاز بیش از حدِ محتوای اثر بنا شده است. آنها در فشردگی و ایجاز تا آنجا پیش می‏روند که فقط عناصر ضروری اثر، آن هم در کمترین و کوتاهترین شکل باقی بماند. به همین دلیل برهنگی واژگانی و کم حرفی از محرزترین ویژگی‏های این آثار به شمار می‏رود. فردریک بارتلمی که خود از نویسندگان مینی‏مالیست محسوب می‏شود؛ اتهام‏هایی را که به مینی‏مالیست‏ها می‏زنند می‏شمارد و بعد اضافه می‏کند: که خیلی عجیب است اگر داستانی همه این چیزها را نداشته باشد و به این خوبی باشد که اینها می‏گویند، پس این داد و فریادها برای چیست! تفاوت داستان کوتاه با داستان مینی مال را نباید تنها در اندازه حجم آن جستجو کرد. چرا که ویژگی‏های دیگری جز کوتاهی حجم در این آثار به چشم می‏خورد. تفاوت عمده این دو بیش از آنکه کمی باشد کیفی است.از خصیصه‏های مهم اغلب داستان‏های مینی‏مالیستی داشتن طرح ) ساده و سرراست است. در این نوع داستان‏ها طرح چندان پیچیده و تو در تو نیست. تمرکز روی یک حادثه اصلی است که عمدتاً رویداد شگرفی هم به حساب نمی‏آید. در بعضی داستان‏ها طرح چنان ساده می‏شود که به نظر می‏رسد اصلاً حادثه‏ای رخ نمی‏دهد، که البته عدم پیچیدگی طرح را نباید به بی‏طرحی تعبیر کرد.از خصوصیت‏های دیگر داستان‏های مینی‏مالیستی محدودیت زمان و مکان است. به دلیل کوتاهی حجم روایت داستان، زمان رویداد و حوادث بسیار کوتاه است. اغلب داستان‏های مینی‏مالیستی در زمانی کمتر از یک روز، چند ساعت و گاهی چند لحظه، اتفاق می‏افتد. چون زمینه داستان‏ها ثابت است و گذشت زمان بسیار کم است. تغییرات مکانی هم بسیار ناچیز و به ندرت رخ می‏دهد. به همین دلیل اغلب یک موقعیت کوتاه و برشی از زندگی برای روایت داستانی انتخاب می‏شود. این اصل مسئله انتخاب طرح و روایت را در این گونه داستانی پر اهمیت می‏کند. کانون طرح در داستان‏های مینی‏مالیستی یک شخصیت واحد یا یک واقعه خاص است و نویسنده به عوض دنبال کردن سیر تحول شخصیت، یک لحظه خاص از زندگی او را به نمایش می‏گذارد و این همان زمان مناسب برای تغییر و تحول است.در اغلب داستان‏های مینی‏مالیستی هدف نویسنده نشان دادن یک واقعه بیرونی است. چنانکه خواننده احساس کند حوادث پیش رویش رخ می‏دهد. به همین دلیل واسطه‏ای میان ما و حوادث وجود ندارد.آنچه در طرح این گونه داستان‏ها مهم است انتخاب لحظه وقوع حادثه است. چون هر برشی از زندگی نمی‏تواند تمامی اطلاعات طرح را منتقل کند. درونمایه داستان‏های مینی‏مالیستی اغلب دغدغه‏های کلی انسان است: مرگ، عشق، تنهایی و… و کمتر به روایت رویدادهای اقلیمی می‏پردازد.اندیشه‏های سیاسی و فلسفی و اعتقادی راهی به دنیای این داستان‏ها ندارد. چرا که کوتاهی حجم داستان اجازه پرداختن به این اندیشه‏ها را به نویسنده نمی‏دهد.در داستان‏های مینی‏مالیستی همه عناصر داستان در حداقل خود به کار گرفته می‏شوند. اما در میان این عناصر، گفت‏وگو، تلخیص و روایت یشترین کاربرد را دارد. چرا که این سه عنصر، سرعت بیشتری در انتقال اطلاعات داستانی بر عهده می‏گیرند. در کل ویژگی اصلی این نوع فرم داستانی بسیار بسیار کوتاه در هفت مورد زیر خلاصه می¬شود که در نظرگاه منتقدین مخالف این فرم کوتاه¬نویسی و ایجاز مطلق نقاط ضعف آن به شمار می¬روند: ۱- حذف ایده‏های فلسفی بزرگ ۲- مطرح نکردن مفاهیم تاریخی ۳- عدم موضع‏گیری سیاسی ۴- عمیق نبودن شخصیت‏ها به اندازه کافی ۵- توصیف ساده و پیش پا افتاده ۶- یکنواخت بودن سبک ۷- بی‏توجهی به جنبه‏های اخلاقی منابع فرهنگ نامه بریتانیکا نسخه ۲۰۰۲ کوتاه ترین داستان های جهان- استیو ماس ترجمه گیتا گرگانی

نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۲۸ آبان ۱۳۹۳ ساعت ۵:۴۴ ق.ظ

دیدگاه


+ 5 = سیزده