مولا عشقین ترک ائتمه ریک نه قدر جان بیزده دی

(آشیق حسن گیجلارلی ایله دانیشیق)
دانیشیق آپاران: احمد اسدی
آشیق حسن گیجلارلی آدی ایله تانینان حسن حیدرزاده محمدقولو اوغلو ۱۳۰۶-جی ایلده اورمونون نازلی چای ماحالی نین گیجلار کندینده دونیایا گؤز آچیبدیر.اوشاقلیق ایللریندن آشیقلیغا علاقه یئتیریب، سازی بیر مقدس وارلیق کیمی دؤشونده دوتوب، باغرینا باسیبدیر. بو دگرلی ائل صنعتکاری اورمو، ماکی، خوی، سالماس کیمی شهرلرده و ها بئله بو شهرلرین کندلرینده سارسیلمایان عشق ایله آشیقلیق ائدیب توی مراسملرینی یولا سالیبدیر. اونون بو یولدا اوستادی آشیق مهدی گیجلارلی و یولداشی آشیق همت گیجلارلی اولوبدو. آشیق حسن اوخودوغو هاوالاردا همیشه آللاهدان، پیغمبردن اماملاردان و دین ارکانلاریندان سؤز آچیبدیر. نمونه اولاراق، اونون کاسئتلرده ال به ال گزدیگی و اوخودوغو معراجنامه سی دیر. اهل حق آشیقلاریمیزدان اولان حسن گیجلارلی، ایندی لیکده اورمودا یاشاماقدادیر.
اوستاد آشیقلیقدان بویورون، نه زماندان بو صنعته علاقه یئتیریبسینیز؟ اوشاقلیق ایللرینیزه قاییدیرساق، او دؤورلردن هانسی آشیق سیزین خاطرینیزده دیر و بیرینجی دفعه هانسی آشیغی گؤروبسینیز؟
منیم اوشاقلیق ایللریمده گیجلر کندینده اوستاد آشیق مهدی وارایدی. او آذربایجانین چوخ بیلگین اوستادلاریندان ساییلیردی و ۶۴ صحبت(داستان) بیلردی. آذربایجاندا منجه تک ایدی. آلتی یئددی یاشلاریمدان او بؤیوک اوستادین مجلسلرینده اولاردیم. حتی منی اوخوداردیلار. توی مجلسلرینده ده کمان(کمانچا) آیاغیندا اوخویاردیم. چوخ ماراقلی احوالاتیم وارایدی. منیم تای-توشلاریم کوچه باجادا اوینارکن، منده مجلسلرده اشیق مهدی نین نه دئدیگینه دقت وئریب، اونون آغزیندان گؤزومو گؤتورمز ایدیم.
آشیق مهدی دن سؤز آچدینیز سؤزلرینیزدنده بللی بؤیوک اوستاد ایمیش. بو اوستاد آشیق حاقدا دئدیجه گینیز داها نه لر وار؟
مشه مهدی اصالتده ائله گیجلر کندیندن ایدی. قوجالیقدی دا دقیق دئیه بیلمه ییرم، آما فکریمجه ۶۰-۶۵ ایل بوندان اؤنجه وفات ائدیبدیر. آشیق مهدی چوخ قوجالمیشدی، دئیه بیلرم اؤلنده بلکه ۱۱۰ یاشی اولاردی.
بو اوستاد آشیغین صنعت بیلگی سیده کئچمیش عارف آشیقلاری گؤردوگونه گؤره ماراقلی اولار منجه! مجلسلرده نه لر اوخویاردی؟
معراجنامه، جسدنامه، جهان نامه اوستادنامه،یئر ایله گؤیو باغلاشدیرماق، عقل ایله عشقی باغلاشدیرماق و … . خسته قاسما علاقه سی چوخ چوخ ایدی. بوتون مجلسلرینده خسته قاسما آیری یئر آییراردی و اونا خاص ارادتی وار ایدی. خسته قاسمین احوالاتینی ائله تعریفله یردی، ائله بیل اونونلا آددیم آددیم دولانمیشدی. خسته قاسمین شعرلرینین بوتونونو بیلردی.
اوشاقلیق ایللرینده قاتیلدیغینیز مجلسلری خاطرلایاراق، او فضادا اولدوغونوز آنلاردا اؤیره ندیگینیز شعرلردن بیریسینی عزیز اوخوجولاریمیزا، سؤیله یرمیسینیز؟
یادیما گلدیگی قدر حتماً اوخویارام.
آدم خاتم مقامدا ملک میدان بیزده دیر
ماه مهریم جیم کواکب چرخ کیوان بیزده دیر
آجی بیزده ناجی بیزده تاج ایمان بیزده دیر
اول یوسف ناطق-ی قورآن به حق فرقان بیزده دیر
بیر خدا ایکی محمد اوچ کلمه اعتقاد
دؤرد عناصر بئش تناسر آلتی دا هشت حیات
یئددی دریا یئددی اعضاء یئددی ارکان الصفات
دوققوز افلاک دوققوز دیرک دوققوز عمان بیزده دیر

حکماتی حق سیزلره معلوم اولار نیک و بد
مستقط شود خسته قاسم ائت منی اهل خرد
عاشقم دیوانه یم جرم له گوناهیم بی عدد
مولا عشقین ترک ائتمه¬ریک نه قدر جان بیزده دی
البته شعر بئش بنددی، ایندی بیر آز خسته احوال اولدوغوما گؤره بیر آز ایرادلی اولسالاردا بونلار یادیما گلدی. بونلاری من اوشاقلیق ایللریندن اؤیره نمیشدیم، رحمتلیک آشیق مهدی مجلسلرینده بئله شعرلر اوخویاردی. هله بیر سؤزده سیزه دئییم مشه مهدی دده علعسگره ده قوناق اولموشدو، بیر زمانلار.
نه گؤزل! آشیق علعسگردن سیزه خاطره و یا سؤز-صحبت سؤیله میشدی می؟
بله دئمیشدی. دئیه¬ردی بورادان گؤیچه یه گئتمیشدیم. اورادا بیر ائوه قوناق اولدوم. ائو صاحابی اوچ گون منه اولمایان خدمتی ائله دی و الیندن گلنی اسیرگه مه¬دی. حتی بو اوچ گونده منیم باشماقلاریمی جوتلردی و من ائشیگه چیخیب گیردیگیمده آیاغا قالخیب و آرخالیغیمی چیگنیمدن چیخادیردی. ائله بیل یوز ایللیک نوکریم ایدی. رحمتلیک مشه مهدی دئییردی،اوچ گوندن سونرا اونونلا آیریلمالی ایدیم. اؤز اؤزومه فکرلشیردیم بو حتما منه بو قدر خدمت ائتدیگینه گؤره مندن سؤز-صحبت ایسته یه جک. بیله سینه دئدیم، هانسی داستانی ایسته سن سنه اؤیره دیم. آشیق علعسگرده دؤنوب دئمیشدی: اوستاد منیم سؤز-صحبته احتیاجیم یوخ. اوستاد دئییردی، علعسگر سؤز دوکانینین آغزینی آچدی، بورادا ایدی دئدیم غافل مهدی سن بونون الینه سو تؤکمگه ده یارانماییبسان. سونرادا ایکی آشیق قوجاقلاشیب آیریلمیشدیلار.
اؤزونوزدن دانیشاق، نه زماندان آشیقلیغا باشلادینیز؟ هارالاردا آشیق عنوانیندا تویلارا گئدیبسینیز؟
آللاه اؤلنلرینیزه رحمت ائیله سین، رحمتلیک آتام دئیه ردی، ((حسن سنه بیر ساز آلاجایام)) آما اجل مهلت وئرمه دی و او اؤلندن سونرا گئدیب بیر ساز آلدیم. هله عسگرلیگه گئتممه میشدیم،۱۲ آشیق داستانی بیلیردیم و عسگر گئتدیگیمده ده اونلاری پادگاندا عسگرلر اوچون ساز ایله اوخویاردیم. تقریبا ۲۰ یاشیم اولاردی رسمی آشیق ایدیم. اورمو، سلماس، خوی، ماکی آراز قیراغی کندلر منیم گئتدیگیم و آشیقلیق ائتدیگیم یئرلردیلر.
کئچمیش آشیقلاریمیزدان دانیشاق، هانسی لاری گؤرموشدونوز؟
اوستاد آشیقلاردان آشیق موسی ، آشیق فرهاد آشیق همت، آشیق علی گابارانلی، آشیق عباد آشیق عزیز، آشیق نصرت. بونلار هامیسی انقلابدان اؤنجه وفات ائدیبلر. آما فرهاد آیری بیر شخصیت ایدی، اونا همیشه حؤرمتیم وار و احتراملا یاد ائده رم.
آشیق فرهاد رحمتلیگی ده یاد ائتدینیز، بو حاقدا سؤز وارینیزسا بویورون؟
اونون کیمین اوستاد گؤرمه میشم. هم سازدا و اوخومادا، همده معرفتده.آشیق فرهاد منه غلام حیدر داستانینی اؤیره تدی. آشیق فرهادین شاگیردی، آشیق عزیز ایدی. منیم اوستادیما قوجالیغیندا چوخ احترام ائدردی.
یئری گلمیشکن، آشیق ناغیللاریمیزدان(_داستانلاردان) دا سؤز آچاق نئچه ناغیل بیلیرسینیز؟ بیر سیرالارینین آدلارینی دئیین؟
من آشیقلیق ائتدیگیم واختلار قیرخ آشیق داستانی بیلردیم و مجلسلریمده اونلاری اوخویاردیم. غلام-حیدر، بابا لئیسان، طاهر میرزه، واله زرنگار، کوراوغلو، شاه اسماعیل جمشیدشاه، عباس توفارقانلی، قول محمود معصوم افروز. آما منیم واله زرنگاردان داستانی خوشوما گئدردی و چوخلو مجلسلریمده بو داستانی اوخوموشام.
آشیق هاوالاریمیزدا، ناغیللاریمیزدان علاوه هانسی شاعرلرین شعرلرینی داها چوخ اوخویاردینیز؟
من دوللو مصطفی، بالوولو مسکین و خسته قاسمدان چوخ شعر اوخویاردیم. اوستادیم خسته قاسمین بوتون شعرلرینی بیلدیگینه گؤره و منه ده او سؤزلردن اؤیره تدیگینه گؤره، منده خسته قاسمدان چوخ اوخویاردیم.
سازینیزدان صحبت آچاق، کئچمیشده یاخشی سازلار کیملرینکی اولاردیلار؟
ان گؤزل ساز ایشونون سازلاری اولاردی. آشیق مهدی نین سازی دا ایشونون سازی ایدی. منیم اؤز سازیمدا اوستا محمودون سازلاریندان ایدی. تبریزده یاشایاردی. ایکی قارداش ایدیلار ایکی سیده سازبندلیک ائدردیلر.
سون سؤال اولاراق، سوروشا بیله رم آشیقلیق نه دیر؟
آشیقلیق هرنه دن اؤنجه معرفتدی. معرفت اولسا انسان هر یئرده باش اوجا اولار و هر بیر یئره حؤرمتی اولار و بودا آشیقلیغا واجب ساییلان بیر ایشدیر. مغرورلوق و کله اولماق آشیقلیقلا اویغون گلمه ییر. سونرالار ساز چالیب اوخوماقدیر. یوخسا یاخشی چالیب اوخوسان و ائل ایچینده حؤرمتین اولمازسا، آشیقلیغی دا بدنام ائدرسن.سایین و حؤرمتلی اوستادیمیز، دگرلی واختینیزی بیزیم اختیاریمیزدا قویدوغونوزا گؤره درین منتدارلیغیمی سیزه بیلدیریرم. آللاهدان سیزه جان ساغلیغی و اوزون عؤمور آرزی ائدرکن، بو صنعتی سیزین کیمی تمیز و صاف اوره ک اوستادلارین دوعالاری ایله ان اوجا زیروه لرده دوام تاپماسینی آرزیلاییرام.
انشاء الله ائله اولاجاق و بو صنعت گله جک یوزایللرده ده دوام تاپاچاق و بو صنعتین حقی بیرگون یئرینه یئتیریله جک. سیزدنده تشکرومو بیلدیریرم.