موغاندا قارین ایلک گونو اوره‌ک اوخشایان اولور

اسماعیل خرمی
آنادیلیمیز: موغانا چوخلو قار یاغماسادا، قیشین بعضی گونلری چوخ سیزاقلی کئچیر. قارین ایلک گونو اوره‌ک اوخشایان اولور. قار آز یاغدیقدا،‌هامینین خوشونا گلیر؛ چوخلاری قاپ- باجایا تؤکولرک، قار توپو اویونو، سویروشمک و یا قار آدامی‌دوزلتمکله مشغول اولورلار. دوننکی قارین کئفین یاشاساقدا، بوگون سیزاقدان چؤله چیخمالی دئییلدی. کوچه‌ده نوودانلاردان و داملارین اوستوندن اوزون-اوزون بوزلار ساللانیردی. سویوق کولکلر آدامین اوزونو قامچیلاییردی. بوزلارین اوستونده یورودوکده، بودرویوب ییخلماق قورخوسو دا واریدی. بوگون قالین گئیینسم ده سویوقدان ایچیمه گیرمیشدیم. جئبیم چؤلدن ده سویوق‌ایدی. اللریمی‌تئز- تئز آغزیمدا اووخالاییب، قوینومدا گیزله‌دیردیم. بوزوشوب گوده‌لمیشدیم. کناردان باخان منی، بئلی بوکولموش قوجا ساناردی. سئرچه‌لردن، سیغیرچینلاردان خبر یوخ ایدی. بو‌هاوادا ایتی ده ویرسان یوواسیندان چیخماز مثلی. گئتمه‌لیدیم. آیاغیمین آلتیندا قارین قابیرغالارینین و سوموکلرینین سانکی سینمیش سسینی ائشیدیردیم. قارین ازیلمه‌ییندن سئونجک دئییلدیم. سسی، اعتراض کیمی‌قبول ائدیردیم. من بیلیردیم کی اونون حاقلارینی تاپدالاییرام. هئچ کیمسه بونا راضی اولا بیلمز بیریسینین حاقلارینی آیاق آلتیندا قویسون. هر گون مکتبده، تئلویزیوندا، اینترنتده و چوخ یئرلرده حاقلارین قورونماسیندان سؤز ائشیدیردیم. حتی بونا گؤرا نئچه- نئچه تشکیلاتلار، سندیکالار، قوروپلار یارانیب. فهله‌لرین، قادینلارین، انسانلارین و باشقا- باشقا قوروپلارین حاقلارینی قورویورلار. حئیوانلارین، طبیعتین و حتی دونیانین دا اؤزونه گؤرا حاق- حقوقی اولاراق، دونیا سویه‌سینده کئشیکچیلری وارمیش.
هاوا یاواش یاواش قارالماقا باشلامیشدی. کوچه نین باشیندان آغزی آشاغا بیر کیشی گلیردی، بؤرکو دوز بوغازیناجان چکمیشدی، گؤزلری چتین گؤرسه نیردی، عمیم جواد ایدی، قارا بیر پالتو ائینینده، یئکه بیر پالید آغاجی الینده و کولکلردن سوورولموش قاردان، دونموش اوستو باشی، کوچه یه اوزانمیش قونشو ایشیغینین آلتیندا آغ مونجوق کیمی‌پاریلداییردی. منی گؤرجک دئدی.– آی بالا بو قیاماتدا‌هارا گئدیرسن؟ قاییت بو یولدان،‌هاوالار چوخ سویوخدو. یا دونارسان، یادا سنی قورت قوش یئیر.
– سنه قوربان عمی‌جان، چوخ اوزاغا گئتمیرم. تئز قاییداجام.
کیشی‌یه سؤز وئرمیشدیم. بیرده منیم بیرینجی دفعم دئییلدی. اونلارین تندیرخاناسینین آرخاسیندا آنبار واریدی. بو گونلر چتین آغلیم کسیردی کی بو سویوقدا چؤرک پیشیرسینلر. آنبارین ایچینده آدامدان سونرا هر نه تاپماق اولاردی. دمیر پارالاری، اوت، سامان، آیری- آیری چوواللار، قوروتماغا گؤیدن آسیلان ساریمساق و سوغان گؤزه چارپیردی. همیشه کی کیمی‌یئرینی بیلیردیم. کیمسه گؤرمه‌دن قاپینی آچیب کئچدیم ایچه‌ری. اودون اوجاغی یانیردی، اوجاغی تزه یاندیرمیشدی. ایچری توستولو و نئفت قوخویوردو. کیچیک بیر چارپایینین اوستونده آغ کاپشئنلی و قالین قارا پوتونلو ،کریم، بیر کیتابدان شعیر اوخویوردو:
او قدری ناله ائتدیم کی قیزاردی لاله تک باغریم
باخیب اؤز دؤوره‌مه گؤردوم قرنفیل، یاسمن یاندی
قونوب آسوده داملاردا، اؤتور هئیبتله بایقوشلار الینده حقی بایراق ائیله‌ین، دوز یول گئدن یاندی.
منی گؤرجک قالخدی آیاغا. چیناقلاریمدان یاپیشدی. سیلکه‌له‌دی و گولومسه‌یرک دئدی:
– اده سن یئکه بیر ایگیدسن، بئله سویوقلاردان نه قورخوبسان؟ ائله بوزوشوبسن، دئدیم بلکه بؤیوک بابام گلدی. یولچو یولدا گرک.
باخیشلاری و گولومسه‌مسی، سویوقو بوتونلکله یادیمدان چیخارتدی. اؤزو تک باشینا بیر یئره باخاندا، چوخ جیددی باخیردی. منیمله دانیشاندا گؤزلرینین ایچی گولوردو. باخیشلاریندان گونشی و گولوشلریندن باهاری تجسوم ائدیردیم. هر بیر کلمه‌سی ایچیمده اومید دوغوروردو. من اونا اینانیردیم.
– یامان یوبانمیشیق داداش. بو گون ایشیمیز چوخدو. بورا باخ بو کره دوز ایکی تلیس وار.‌هامی‌ائوده‌دیر. کیمسه چؤله چیخماز. فورصتدن استفاده ائدیب بونلاری پایلایاق. بئش- بئش، اون- اون آت تلیسه. دوستلارین آدینی دا اوستونه یازمیشام. سن آشاغا طرفه پایلا، من ده یوخاری طرفه.
تله‌سه- تله‌سه بیر-بیریمیزدن آیریلدیق. هر دوستون قاپیسین دؤیدوکده اوره‌ییم یئرینده قالمیردی. گوپ- گوپ سسینی آیاقلاریمین تاپبیلتیسیندان داها یاخشی ائشیدیردیم. بیرینجیسی، سئوینجدن. ایکینجیسی کیمین قاپییا چیخماغیندان نیگران ایدیم. ایکی ساعات چکمه‌دی قاپی- قاپی دولاشاراق، ایشیمی‌بیتیرمیشدیم. یئنی‌دن صاباح ناهاردان سونرایا قرارلانمیشدیق. گئجه‌نی سئوینجله سحره یئتیردیم. قراریمیزا تله‌سیردیم. قاپییا چیخدیقجا نه سویوقلوق حیس ائدیردیم، نه ده نیگرانچیلیق. ائلکتیریک سیملرده و آغاجلارین لوت بوداقلاریندا سئرچه‌لرین و سیغیرچینلارین رقصینی گؤروردوم. اوسته‌لیک ایکی قوش گؤورچین ده قورولداشا- قورولداشا، چالیشیردیلار آنامین تویوقلارینا سپدییی دنلره یاخینلاشسینلار. قرار واختی گلیب چاتمیشدی. کوچه‌لری، دؤنگه‌لری، دوننکی بوزلوقلاری نئجه قاچا- قاچا آتلامیشدیم اؤزوم ده بیلمه‌دیم. تندیرخانایا یاخینلاشاندا، قیچلاریم قاچماقدان دوردو. بیرآز یئریدیم. داها یئرییه بیلمیردیم. اؤزومه دالدا بیر یئر آختاردیم و کناردان قیچلاریمین گوجونو گؤزلریمه وئردیم. باخدیم…باخدیم؛ داها چوح دقیق باخا بیلمه‌دیم. اللریمی‌گؤزلریمه چکه‌رک، گؤردوکلریمی‌خاطیرلادیم. تندیر یانیردی، یانیندا ایکی نفر، انبارداکی تلیس‌لرین ایچینده‌کیلرین، بیر به بیر تندیرین ایچینه آتیردیلار. بیر نفرده یئرده اوزانمیشدی. موغانین سیزاقی یئنی‌دن باشلامیشدی. آیاقلاریم دونوب، دیشلریمین بیر-بیرینه ده‌یمه‌گینین سسینی دایاندیرا بیلمیردیم. اوره‌ییمین سسینی ائشیده بیلمیردیم. پیس بیر یئل اسیردی. تندیردن قوزانان بیر پارچانی، کولک اؤنومه آتمیشدی. ترپنه بیلمیردیم. آنجاق یاخشی باخا بیلیردیم. آلا یانیق بیر شئیین اوسته یاریمچیق بیر یازی اوخویا بیلیردیم.
…….. ناله ائتدیم …قیزاردی ……. باغریم
……………………….. قرنفیل، یاسمن یاندی
……………………. اوتور …………. بایقوشلار
…… حقی ……….. دوز یول گئدن یاندی Arazazarbaijzn.anadilimiz@gmail.com