مهر با کلاس‌‌های شلوغ می‌آید

مهر با کلاس‌‌های شلوغ می‌آید

مریم خباز
گروه جامعه:دوباره مهر، دوباره همان ماجراهای قدیمی، دوباره تحصیل ۱۲ میلیون و ۶۰۰ هزار دانش‌آموز در بیش از ۱۰۵ هزار مدرسه برای خواندن بیش از ۱۲۵ میلیون جلد کتاب درسی و گذراندن ۹ ماه تحصیلی در مدارسی عالی، متوسط و ضعیف.
مهر امسال مدارس شلوغ تر از سال قبل است، چون آمارها تا این لحظه نشان می دهد که جمعیت دانش آموزی نسبت به سال قبل (۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر)، صد هزار نفر بیشتر شده، آن هم جمعیتی که بیش از نیمی از آن در دوره ابتدایی است؛ هفت میلیون و ۲۰۰ هزار نفر.
این جمعیت دانش آموزی خودش لشکری از انسان هاست با هفت میلیون و ۲۰۰ هزار خواسته و نقشه راه مختلف. این جمعیت میلیونی را ۲۸۸ هزار معلم درس می دهند که عده ای از آنها همچنان مشتاق تعلیم هستند و نکته های جدیدی برای آموختن با خود می آورند و برخی آن قدر مشکل دارند که دل و دماغی برای آمدن به کلاس ندارند. اما همه اینها بالاخره به کلاس درس می آیند و دوباره تدریس را از سر می گیرند، در حالی که برخی از آنها به کلاس هایی وارد می شوند که همچون سال های گذشته تراکم زیادی دارد و این ازدحام کیفیت کارشان را تحت الشعاع قرار می دهد.این داستان همه مهرماه هاست؛ یک شروع شلوغ که دیگر برای دست اندرکاران مدارس پرازدحام عادت شده است.
در سال های اخیر گاه از حرف تا عمل فاصله زیادی بوده. حرف ها می گفته تراکم کلاس های درس نهایت به ۳۳ نفر می رسد و مدارس زیادی وجود دارد که کلاس هایش با ۲۴ نفر بسته می شود (آخرین اظهارنظرهای معاونان آموزش و پرورش دولت دهم)، اما در عمل این عددها ری می کرده و بزرگ می شده، حتی تا ده نفر بیشتر.
این موضوع را مدیران و معلمان مدارسی که در سال های گذشته کلاس های چهل نفره و بیشتر داشته اند خوب درک می کنند و بهتر از آنها مدیران و معلمان و دانش آموزانی که مجبور شده اند بار جمعیت سنگین مدرسه را به جاهایی غیر از کلاس درس بکشند و جایی در گوشه کتابخانه و نمازخانه مستقر شوند.
در طول سال های اخیر وضع این گونه بوده، اما نه برای همه مدارس، ولی بوده و این تراکم آزاردهنده کلافگی ها و افت های کیفی آموزش را به همراه داشته است. امسال نیز وضع مشابه سال های قبل است یعنی همان تراکم ها و شلوغی ها البته با این تفاوت که بخشی از این ازدحام، با برنامه صورت گرفته است.
منظور همان شیوه نامه ای است که متن آن اردیبهشت امسال به اطلاع مدارس رسید؛ شیوه نامه ای که مشخص کرد مدیران هر مقطع تحصیلی تا چه اندازه مجاز به ثبت نام دانش آموزان هستند.طبق این شیوه نامه، در دوره سه ساله اول ابتدایی و در مناطق شهری حداکثر دانش آموز در یک کلاس باید ۳۲ نفر باشد که این رقم در دوره سه ساله دوم این مقطع مجاز است اگر به ۳۵ نفر برسد. البته مدارس شاهد در این شیوه نامه استثنا شده و حداکثر ظرفیتی که برای آن لحاظ شده ۳۰ نفر است که امتیازی آشکار برای این مدارس و دانش آموزانش محسوب می شود.
البته حد مجاز ثبت نام در دوره متوسطه اول و دوم بیش از ارقام در نظر گرفته شده برای دوره ابتدایی است که بوضوح تراکم موجود در کلاس های این مدارس را نشان می دهد. از جمله این که در این شیوه نامه گفته شده در دوره متوسطه اول (راهنمایی) حداکثر جمعیت مدارس شهری ۳۶ نفر است که اگر به ۴۰ نفر برسد نیز مانعی ندارد.
طبق این متن، در دوره متوسطه دوم (دبیرستان) نیز در کلاس های نظری تعداد دانش آموز باید کمتر از ۴۰ نفر باشد که می تواند برای یک کلاس درس، تداعی کننده ازدحام باشد.
ما تراکم کلاس های درس برای سال تحصیلی ۹۴ـ۹۳ را پیگیری کردیم که پرس و جوهایمان از مدیران چند مدرسه در مقاطع تحصیلی دو گانه (ابتدایی و متوسطه) نشان داد برخی مدیران بویژه در دوره ابتدایی مجبور شده اند در کلاس ها بیش از ۴۰ دانش آموز را بگنجانند.
در واقع در بیشتر مناطق شهری پرجمعیت کشور وضع به همین صورت است، بویژه در مناطق پرتراکم شمالی یا نقاط متراکم در استان تهران و البرز و البته در نقاطی که پروژه های مسکن مهر به بهره برداری رسیده است.
مرداد امسال، محمد دیمه ور، معاون ابتدایی آموزش و پرورش در گفت وگو با ایسنا، این تراکم جمعیت در کلاس های درس را به اضافه شدن کلاس ششم به دوره ابتدایی، محدودیت فضای آموزشی و کمبود نیروی انسانی در این مقطع ربط داد، همان سه چالشی که مهر امسال نیز وجود دارد و زمینه ساز کلاس بندی های پرتراکم در برخی نقاط بویژه در نقاط مرکزی کشور شده است.
*کمبود کلاس، مشکلی جدی
مشکل کمبود کلاس های درس، باری است که سیستم آموزشی کشور امسال نیز به دوش خواهد کشید. بر اساس آمارهای رسمی آموزش و پرورش، در کشور بیش از ۱۰۵ هزار مدرسه وجود دارد که رقم بزرگی است، اما تقریبا یک سوم از آنها فرسوده است و نیاز به تخریب و بازسازی دارد.
پس مدارس فرسوده را باید از فهرست مدارس استاندارد خارج کرد؛ گرچه کمبود مدرسه در سال های اخیر سبب شده تا این مدارس نیز در چرخه استفاده قرار بگیرند و کنار گذاشته نشوند.
پس اگر ملاک قضاوت ما ۱۰۵ هزار مدرسه موجود باشد، باید این را اضافه کنیم که این رقم کفاف نیازهای جمعیت دانش آموزی را نمی دهد.
مرتضی رئیسی، معاون عمرانی آموزش و پرورش بارها این کمبودها را شکافته که بهتر است برای تبیین وضع موجود به گفته های او در مصاحبه با خبرگزاری های مهر و ایسنا بسنده کنیم که بخوبی به نیازها و کمبودهای کشور اشاره می کند.
به گفته رئیسی، هم اکنون ۵۴۰۰ مدرسه نیمه کاره در کشور وجود دارد که ۴۲۰۰ مورد از آن دولتی است و ۲۲ هزار کلاس درس را شامل می شود. این پروژه ها در حالی در گوشه و کنار کشور خاک می خورد که طبق گفته های معاون وزیرآموزش و پرورش، نیاز مناطق شهری کشور هم اکنون ۱۷ هزار کلاس درس است؛ یعنی نیازی که اگر فقط پروژه های نیمه تمام دولتی تکمیل شود، برطرف خواهد شد. اما مشکل این است که این پروژه ها کلنگ خورده و تا حدی نیز جلو رفته، اما بیشترشان تا نیمه راه ساخت را نرفته اند و تکمیل آنها به وقت و هزینه زیاد نیاز دارد، مثل همان ۲۱۰۰ پروژه ای که به گفته رئیسی، کمتر از ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و بیش از ۲۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. در واقع این آمارها به ما می گوید مهر امسال در حالی آغاز می شود که ۳۱ هزار کلاس درس نیمه کاره در نقاط مختلف کشور وجود دارد که مساحتی بیش از شش میلیون مترمربع را اشغال کرده، در حالی اگر این کلاس ها تکمیل و بهره برداری می شد امروز مشکلی به نام کمبود کلاس و کلاس های متراکم وجود نداشت.
*چرا کلاس متراکم خوب نیست؟
وقتی طبق آمارهای رسمی آموزش و پرورش فقط در استان تهران ۵۷۷۵ کلاس درس کم است و نیاز به ساخت ۳۸۵ مدرسه پانزده کلاسه فوری است (گفته های معاون عمرانی وزیر در تیر ۹۳ در گفت وگو با مهر)، می شود درک کرد که تعدادی از دانش آموزان چرا مجبورند در مدارس موجود کیپ تا کیپ هم بنشینند و در کلاس های متراکم درس بخوانند (البته کمبود معلم نیز تاثیر زیادی بر این روند دارد بویژه توزیع نامناسب نیروی انسانی در نقاط مختلف کشور که باعث شده در یک نقطه تراکم نیرو باشد و در نقطه ای دیگر کمبود نیرو) .
پس کلاس متراکم محصول کمبودهاست که البته آسیب زا نیز هست. یکی از معلمانی که تجربه سال ها تدریس در کلاس های ۴۰ نفره یا بیشتر را در دوره ابتدایی دارد، در گفت وگو با جام جم از این آسیب ها می گوید، از این که ازدحام کلاس تا چه اندازه حواس دانش آموزان را پرت می کند و انرژی معلم را برای اداره کردن کلاس می گیرد. او از تجربه اش می گوید که از وقتی ارزشیابی توصیفی در دوره ابتدایی باب شده، کلاس متراکم مانعی برای ارزشیابی های درست و دقیق است، همچنین مانعی برای پرسش های شفاهی منظم تا دانسته های دانش آموزان به طور مکرر محک بخورد.
دبیر یکی از کلاس های متراکم در دوره متوسطه نیز در گفت وگو با جام جم بر همین نکات تاکید دارد، ضمن این که او اشاره می کند به کتاب های پرحجم این دوره که شلوغی کلاس فرصت پرسش و پاسخ و بحث های آزاد و مرور مطالب کتاب را کم می کند. در واقع کلاس شلوغ و زمان آموزشی محدود وقتی با کتاب های حجیم همراه شود، عاملی می شود برای کاهش کیفیت آموزش که البته نه همه کلاس های متراکم بلکه تاکنون بیشتر آنها را درگیر کرده است.
باید پذیرفت که این یک نقص برای سیستم آموزشی کشور است که می تواند با یک نسخه سحرآمیز که همان تکمیل مدارس نیمه کاره و بالا بردن تعداد کلاس های درس است، برطرف شود، بویژه آن که مسئولان آموزش و پرورش بارها این تراکم را به کمبود فضا ربط داده اند و وعده کرده اند که با رفع مشکلات کمبود فضا دغدغه ها از بابت کلاس های شلوغ و پرازدحام را تا سال ۹۶ رفع کنند. البته در کنار رفع کمبودهای فیزیکی، رفع کمبود معلم (طبق آمارهای رسمی حدود ۲۸ هزار معلم در دوره ابتدایی) و توزیع نامتوازن معلمان در نقاط مختلف کشور نیز باید در دستور کار باشد، چون اینک بسیاری از مدیران مدارس مجبور شده اند کمبود معلم را با جا دادن تعداد بیشتری از دانش آموزان در یک کلاس جبران کنند.

نوشته شده توسط admin در سه شنبه, ۲۵ شهریور ۱۳۹۳ ساعت ۳:۴۹ ق.ظ

دیدگاه


7 × = چهل نُه