منی حیرانه گئتیردین
یازار:اکبرسعادت
گئجه دعا سسیم هر صبح آهیم عرشه چیخیر
کی بلکه حق متاثر اولا فغانیمدان
بیری مراغه ده دیر دیگری اورمیه ده
بیرینه مسکن اولوب بوردا گوشه ی زندان…
آنادیلیمیز:بئله جه شاعره حیران خانیم دا ائوده “آللاهین کولگه سی” ساییلان مستبد ارین جفالارینا،تهمتلرینه دوزمه لی اولموشدو.اینجه شاعر قادین قلبی نین کوبودلوقلار قارشیسیندا نئجه ازیلدیگینی شاعر روحونون نئجه لاقید جه سینه تاپدالاندیغینی تصوره گتیرمک چتین دئییلدیر.آذربایجانین قادین شاعر و یازیچیلاری حاقیندا پروفسور عزیزه جعفرزاده نین تدقیقاتلاری ایله تانیش اولان مجار عالمی :ایشتوان بانو اوز آذربایجانلی همکارینا گوندردیگی مکتوبدا محض بو اینجه مقاما دقت یتیره رک یازمیشدی:منی خصوصی ایله حیرته سالان بو اولدو کی هر جهتدن قادینین کوله اولدوغو بیر اولکه ده و زمانه ده بو قدر چوخ قادین شاعر و یازیچی یئتیشمیشدیر….
حقیقتا معمالی تضاددیر و دوشونورسن کی یالنیز یئری گلنده ایپک کیمی ظریف یئری گلنده پولاد کیمی سرت اولماغی باجاران آذربایجانلی قادینلار بئیه بیر تضادلا دونیانی حیرتلندیره بیلرلر.
یاشادیغی دورون دوشدوگو محیطین بیری بیریندن چتین سیناقلارا معروض قویدوغو حیران خانیم اوزون بیر عومور یولو کئچمیشدیر.شاعره نین حاجی غلام حسین خان آدلی بیر قوهومو محمدعلی تربیته حیران خانیمین تخمینا ۸۰ یاشلاریندا وفات ائتدیگینی بیلدیرمیشدی.ائله
اوخ تک یایدان چیخدی عومرومون واری/باشیما یاغیبدی قوجالیق قاری
یا خود:بئلیم بوکولدو قارا ساچلاریم آغاردی منیم/قوجالمیشام بو جفاکار یار الیندن آمان
کیمی مصراع لار دا شاعره نین اوزون و چتین بیر عومور یولو کئچردیگینه دلالت ائدیر.شعرلرینده کی اوتو بیوگرافیک چالارلاردان حیران خانیمین تخمینا ۱۹ جو عصرین ۴۰نجی ایللرینه قدر یاشادیغینی گومان ائتمک اولار.حیران خانیمین اثرلریندن اونون عومور یولو حاقیندا اوخونانلار بونلاردیر.بیرده بو غزللر گوستریر کی اونلارین مولفی یوکسک بیر ذوقه گئنیش بیلگی یه مالک اولوب.حیران خانیم هم آذربایجان هم ده فارس دیللرینی عینی درجه ده مکمل بیلیر و اوزونون بیر چوخ سلفلری کیمی هر ایکی دیلده یازیب یاراداردی.اونون غزللرینده ایشلتدیگی بیر چوخ عرب ترکیب و افاده لری ها بئیله قرآن آیه لری آذربایجانلی شاعره نین شرقین بو کلاسیک علم و صنعت دیلینه ده معین درجه ده بلد اولدوغونو گوستریر.
شعرلر اونودا دئییر کی:وارلی تانینمیش عائله ده دوغولان تربیه آلان حیران خانیم دورونه گوره مکمل تحصیل گورموش..طب منطق ریاضیات فلسفه علملری ایله عمومی شکیلده ده اولسا ماراقلانمیشدی.بوتون بونلار ایسه اوز نوبه سینده اونون یارادیجیلیغینا تاثیرسیز قالمامیشدی.مهستس گنجوی دن سونرا حیران خانیم آذربایجان شعری تاریخینده ایکینجی حرفه ای قادین شاعردیر.تصادفی دئییلدیر کی بو ایمکی کورکملی قادین شاعره نین حیاتیندا طالعینده ده بیر سیرا اوخشار جهتلر نظره چارپیر.حیران خانیم اوز مبارزه لیگینده عصیانکارلیغیندا مهستی سویه سینه یوکسله بیلمه سه ده اوز بویوک سلفی نین پوئتیک عنعنه لرینی یئنی،داها چتین و ضدیتلی شرایطده لیاقتله دوام ائتدیرمیشدی.حیران خانیم عینی زاماندا آذربایجان دیللی شعرین مهستی سی فضولی ادبی مکتبی نین فضولی عنعنه لرینین ان لایقلی دوامچیلاریندان بیری ایدی.حیران خانیم کتابلاری سئویردی.لاکین اوزون عومرو بویو دایم اونا یول یولداشلیغی ائله ین هئچ واخت الیندن دوشمه ین بیر کتاب واردی:فضولی دیوانی…
یقین کی فضولی دیوانی شاعره اوچون یالنیز غزللر توپلوسو دئییلدی.بو دیوان اونون اوچون آنا دیلی و شاعرلیک درسلیگی ایدی.تنها کدرلی چاغلاریندا یگانه درد بیلن سوز آنلایان هم دردی هم صحبت ایدی.بلکه ده او ساعاتلارلا بو کتابدان آیریلمیردی.بورداکی غزللرین دوشونجه سینه احوال روحیه سینه غیر عادی درجه اویغون گلمه سی نین اونون اوره گیندن گئچن دویغولاری دیله گتیرمه سی نین سرلری اوزه رینده باش سیندیراردی.و یقین کی هر دفعه ده فضولی نین بویوکلوگوندن اونون سوز اوزه رینده کی حدود سوز حکمدارلیغیندان سوزله غیر عادی معجزه لر یاراتماق باجاریغیندان حیرتلنمه یه بیلمیردی..فضولی نه دئییردی؟؟او غملر کی منیم واردیر بعیرین باشینا قویسان/چیخار کافر جهنم دن گولر اهل عذاب اوینار…فضولی نین غزللرینی اوخودوقجا شاعره اونلارا نظیره یازماق آرزوسوندان اوزونو ساخلایا بیلمیردی.سانکی بو نظیره لرله او بویوک اوستادا اوز شاگردلیک احترامینی بیلدیدیر.اوندان صنعت درسی آلیردی .فضولی کیمی حیران خانیمین دا اورگی گئنیش ایدی.حیران خانیم اوچون فضولی دیوانی هم تسلی هم ده ایلهام منبعی ایدی.شاعره ساده جه کلاسیک شرق شعرینین چوخ عصرلیک عنعنه لریندن بیرینه عمل ائده رک نظیره یازمیردی.او اوز دردلرینه فضولی سایاغی آغلاییردی.دونیایی فضولیانه درک ائتمک ایسته ییردی.
حیران خانیم کلاسیک شعریمیزده غزل اوستادی کیمی تانینیر.لاکین شاعره یارادیجیلیغینا یالنیز بو ژانرلا کیفایت لنمه میشدیر.اونون مخمسلری ترجیع بند و مستزادلاری رباعی و منظومه لری حیران خانیمین اوز قلمینی کلاسیک شرق شعرینین بوتون اساس ژانرلاریندا اوغورلار سینادیغینی گوستریر.میرزا ابراهیم اف بویوک شاعره حیران خانیمن مقاله سینده یازیر کی:اونون ترجیع بندی ادبیاتمیزدا بو نوعون ان گوزل نمونه لری ایله یاناشی قویولمالی کامل و گوزل اثردیر.اورادا طبیعی آخیجیلیق،انسانی آلوده ائدن اوره ک چیرپینتی سی آهنگدار بیر چای کیمی بیزی قوجاغینا آلیب آپاریر…بو ترجیع بند آخیجیلیغی روانلیغی ایله بیر سیرادا هم ده پوئتیک تخیلون گئنیش لیگی جهان شمول لوغو ایله سجیه وی دیر.بورادا هم شاعره نین شخصی کدری هم طبیعتین باکر گوزلیگی هم ده افلاکین حالی مرکب مقایسه و تشبیهلر سیستمی نین کومکی ایله آچیلیر.حیران خانیم عومور بویو انسانلاردان کم اعتنالیق و بی وفالیق گورسه ده اینسانا و محبته اینام اوچون اوزونده ارادی قوه تاپان گوجلو و یئنیلمز شخصیت ایدی.او وصالا آپاران یولارین چتین لیگینی بیلسه ده انسانی اوجالدان داخلی زنگین لیگه و مکمل لیگه قووشدوران محبتین طنطنه سینه اینانیردی.
و بونا گوره ده ادبیاتدا یاشاییر و یاشایاجاق…
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۲۴ خرداد ۱۳۹۵ ساعت ۴:۴۱ ق.ظ
