مشکلات رسانه های مکتوب آذربایجان غربی

نعیمه بابازاده
گروه اجتماعی: شاید بسیاری از مردم درحال صرف شام مشغول شنیدن اخبارباشند. یا برخی دیگر در محل کار خود جهت استراحت، به سایتهای مختلف رجوع کنند، از اخبار اطلاع یابند و یا اینکه در راه منزل در اتوبوس و تاکسی از طریق گوشی همراه خود تنها در عرض چند ثانیه خبرها را دنبال کنند.
اما تلاشی عظیم و شگرف در پس این چند ثانیه هاست تا اخبار و رویدادها نو به نو در اختیار مردم قرار گیرد. پشتیبانی این اخبار و به روز رسانی آنها، گزارش های تحلیلی مختلف اجتماعی و اقتصادی و سیاسی و…. همه و همه حاصل تلاش خبرنگارانی ساعی و کوشا در سراسر جهان و در ایران است.
چشم و گوش بیدار مردم در جامعه و در میان مسئولین.
در آذربایجان غربی اما کفه های ترازو میان تلاش خبرنگاران و رفاه زندگی آنان به عدالت نمی ایستد و در اکثر مواقع کفه کار و تلاش بسی سنگین تر می نماید.
سایت های خبری که نو به نو به روز می شوند و چندین نفر در تلاش برای به روز رسانی آن هستند، نشریات مختلف، هفته نامه ها، حتی روزنامه هایی در پیشخوان روزنامه فروشی های شهر هستند که همه و همه نشان از تلاش بی وقفه قلمدارانی دارند که روز و شب سوی چشم می‌گذارند و قلم از برای مردم می زنند(و النون و القلم و ما یسطرون). گاهی به خطر می افتند. گاهی تهدید می شوند.
گاهی مقابل مسئولی می ایستند و گاهی هم از جان خود می گذرند تا منعکس کنند آنچه را که باید و به انجام رسانند آن رسالتی را که تعیین شده. همواره به خبر، عمق آن، پیامدهای آن و تاثیر آن در جامعه توجه شده، اما هیچگاه تهیه آن خبر و سختی نشر و ارسال آن مد نظر نبوده است.
سه ماه بیگاری کشیدن:ابتدایی ترین مشکل بر سر راه »تازه خبرنگاران«، که با انبوهی از امید و پراز هیجان و شور خبرنگاری وارد این عرصه شده اند، سوء استفاده از وقت و انرژی آنان توسط مدیران مسئول رسانه هاست.
چرا که این افراد می بایست بصورت رایگان و آزمایشی به مدت حداقل سه ماه رایگان یا نهایتا با اجرت حق التحریری برای آن رسانه کار کنند و پس از اتمام مدت با واژه تعدیل نیرو یا عدم رضایت مدیر مسئول از کار ایشان، مواجه می‌شوند.
در شرایط بهتر اگر خبرنگار به عنوان نیروی ثابت برای آن رسانه فعالیت کند، نیز نه تنها از بیمه خبری نیست بلکه حق الزحمه آن فرد خبرنگار هم چنگی به دل نمی زند و به گونه ای محاسبه و پرداخت می شود که متناسب با زمان صرف شده نیست.
این یعنی سواستفاده از خبرنگار!! البته نباید از حق گذشت که برخی مدیران مسئول نیز وجدان کاری داشته و به این گونه عمل نمی کنند.
اما به صورت عمومی حال معیشت خبرنگاران استان خوب نیست. خانم محمدی از خبرنگاران استان آذربایجان غربی می گوید: »موضوع حق الزحمه خبرنگاران بحثی گسترده و مهم است، چرا که تقریبا در هیچ رسانه ای آنطور که باید حقوق خبرنگارن پرداخت نمی شود. از طرفی این واژه نامفهوم حق التحریری نیز به ناحق جا افتاده است و در ازای تهیه خبر و انتشار آن، مبلغ بسیار ناچیزی به خبرنگاران تعلق می گیرد که به حق حتی هزینه ایاب و ذهاب تهیه آن خبر را نیز کفاف نمی دهد.
اما خبرنگاران از روی نجابت، ناچاری و برای از دست ندادن آن جایگاه، به تهیه آن اقدام می‌کنند« مشکلات معیشتی؛ کسی به فکر نیست:درحالت کلی، بسیاری از خبرنگاران فعال نیز بیمه نیستند یا اینکه بصورت خویش فرما بیمه درمانی دارند و تعداد اعضای انجمن خبرنگاران بسیار بسیار کمتر از خبرنگارانی است که در واقع در این عرصه تلاش می کنند.
همین امر موجبات دلسردی و کاهش انگیزه در خبرنگاران را فراهم می آورد و در نتیجه، کار کیفیت ارائه خبر و گزارش پایین می آید. هم چنین باید به مشکلاتی مانند بیمه و سختی کار، عدم وجود امنیت شغلی را نیز اضافه کرد. مشکلات اقتصادی خبرنگاران در استان به قدری بالاست که اکثر آنان به دنبال شغل دوم بوده و جهت تامین معاش خانواده کم کم از حوزه رسانه فاصله می گیرند.
این امر موجب دور شدن اعضای فعال و حرفه‌ای حوزه خبر از کار گشته و آنان را ناامیدتر می کند. همین امر فضا را برای قدرت نمایی و جریان سازی برخی از رسانه های وابسته به بیگانه جهت مسموم سازی فضای رسانه ای استان و رسیدن به مقاصد سیاسی ایشان مهیا می کند.
گذشته از همه اینها خبرنگاران در صورت تهیه آگهی یا مزایده و…. تنها سهم اندکی از آن را دریافت نموده و قسمت اعظم آن سهم مدیر مسئول است. سال ها قبل طرحی به عنوان مسکن خبرنگاران در ارومیه کلید خورد.
در منطقه ای زمین آن توسط شهرداری اهدا شد و خبرنگاران به صورت سهم الشرکه اقدام به ساخت آن نمودند. اما این امر محدود به خبرنگاران آن دوره شد و فقط همان تعداد اندک صاحب خانه شدند و خبرنگاران پس از آن هم چنان مشکل مسکن دارند. هیچ مرجعی و هیچ جایگاهی هم پیگیر این موضوع نیست. شاید یکی از مشکلات اصلی خبرنگاران، همین بیمه بازنشستگی و درمانی آنان باشد که از منظر مدیران مسئول رسانه ها از یک سو و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان دستگاه متولی و ناظر از سوی دیگر، قابل بررسی است.
مدیران مسئول به عنوان سرپرست یک کارگاه از دید اداره کار، تعاون و رفاه اجتماعی شناخته می شوند که بایستی تمامی خبرنگاران را بیمه نموده و به آنان حق الزحمه ای معادل حداقل قانون کار پرداخت نمایند. اما در عمل، در رسانه‌های مکتوب به دلیل هزینه های بالای چاپ و طراحی و …. قادر به انجام هیچ یک از این امور نیستند.
در رسانه های مجازی نیز جریان به همین منوال است و قربانی همه این موارد خبرنگار است! هیچ مشکلی مربوط به ما نیست:مدیر کل ارشاد استان درباره بیمه خبرنگاران، معتقد است که این موضوع بیمه ربطی به اداره ارشاد استان ندارد و معاونت مطبوعاتی باید پیگیر این موضوع باشد.
حجت الاسلام کریمی، حل مشکلات خبرنگاران را مربوط به خانه مطبوعات استان و انجمن خبرنگاران می داند. وی، البته در گفتگو با خبرگزاری فارس، قبول کرده بود که وضعیت خبرنگاران آذربایجان غربی بی سر و سامان است. کریمی که حاضر نیست هیچ مشکلی از خبرنگاران را مربوط به سازمان خود بداند، باز هم گفته است که برخی مشکلات در عرصه اطلاع‌رسانی استان وجود دارد که باید خود خبرنگاران و فعالان این عرصه در راستای رفع این مشکلات فعال باشند.
فقط ۳۵ نفر بیمه بودند که آن را هم قطع کردیم:پیشتر کارشناس مسئول واحد مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌غربی، با ابراز نگرانی از استقلال خبرنگاران گفته بود که بیمه خبرنگاران از طریق وزارت ارشاد استقلال حرفه ای آنها را دچار خدشه می کند. سیاح نگران است که بیمه خبرنگاران از سمت دولت باعث شود که خبرنگاران در نقد دولت تحت الشعاع نیازشان قرار گیرند. البته وی به خبرنگاران وعده داده که دولت در حال شناسایی تمام مشکلات آنهاست. سیاح در گفتگو با خبرگزاری فارس، تعداد بیمه شدگان از طریق وزرات فرهنگ و ارشاد را ۳۵ نفر اعلام کرد که البته با تغییر و تحولات در دولت، بیمه آنها نیز قطع شده است. همه چیز تقصیر مدیران نشریات نیست:مدیر مسئول یکی از رسانه های مکتوب که نخواست نامش آورده شود، نظردیگری دارد.
وی با تاکید بر اینکه در بحث مشکلات خبرنگاران، مدیران مسئول متهم نیستند، می‌گوید: متاسفانه در بحث ایفای حقوق خبرنگاران تمامی انگشت های اتهام به سوی مدیران مسئول رسانه‌هاست. حال اینکه رسانه ها و خصوصا رسانه‌های مکتوب، با مشکلات عدیده ای جهت به چاپ رساندن، طراحی کردن و انتشار روزنامه یا هفته نامه دارند.
از زمانی که خبرنگار را جهت تهیه خبر اعزام می کنیم تا زمانی که نشریه در پیشخوان روزنامه فروشی ها قرار بگیرد چرخه قابل توجهی را طی می کنیم. اعزام خبرنگار مستلزم هزینه ایاب و ذهاب است. پس از تهیه خبر نیز حق الزحمه ای جهت تهیه خبر هرچند اندک به وی داده می شود. طراحی صفحه و صفحه آرایی، چینش مطالب و تنظیم آنها متناسب با فضای روز استان و برچیدن اخبار ناب و نو، کاری بس عظیم است که باید تنها در عرض چند ساعت انجام شود.
پس از اتمام طراحی تازه ابتدای راه چاپ است. چاپخانه باید آن را چاپ نموده، رنگ آمیزی را رعایت کرده و به تعداد درست برش زده و تحویل نماید. اکنون واحد پخش باید قبل از ساعت ۸ صبح روزنامه ها را به گیشه ها برساند تا اینکه به دست مردم برسد.
اما این پایان کار نیست. باید به سازمان تامین اجتماعی، کار، تعاون و رفاه اجتماعی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، مالیات و….. پاسخگو بود. در صورت انتقاد نیز باید شنوای تهدیدها و پیشنهادات مدیران باشیم. از تمامی این ها که بگذریم تقریبا دراکثرادارات همه آگهی ها به روزنامه ها و نشریات آشنا داده می شود و سایر نشریات سهمی در آن ندارند.
به راستی، اگر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را نماینده دولت در این حوزه بدانیم شاید باید گله کرد که چرا حتی سبد کالا هم به خبرنگاران تعلق نگرفت؟
آیا بعد از سبد کالا، جایگزینی بهتر در شان خبرنگاران در اختیار آنان قرار گرفت؟ آیا وضعیت معیشتی خبرنگاران از سوی مدیران کشوری و استانی پیگیری و بررسی می شود؟
آیا مجلس شورای اسلامی مصوبه ای در رابطه با خبرنگاران که نه بیمه هستند و نه درآمد مناسبی دارند و عمر و جوانی خود را در این راه می‌گذارند، خواهد داشت؟
انجمن خبرنگاران و خانه مطبوعات چه وظیفه ای در رابطه با این خبرنگاران بعهده دارند؟
امید است مطالب فوق مشکلی از مشکلات بی‌شمار خبرنگاران را رفع نماید.